Egipt: zmarł katolicki patriarcha koptyjski kard. S. Ghattas

W kilka dni po ukończeniu 89 lat zmarł 20 stycznia w Kairze emerytowany katolicki koptyjski patriarcha Aleksandrii kard. Stephanos Ghattas II. Podobnie jak jego poprzednik na tym urzędzie – kard. Stephanos I Sidarouss (1904-87) należał do wschodniego, koptyjskiego odłamu Zgromadzenia Misji (CM).

Przyszły purpurat urodził się 16 stycznia 1920 w mieście Szeich Zain-ad-Din koło Tahty w środkowym Egipcie. Na chrzcie otrzymał imię Andraos (Andrzej), które zmienił wtedy, gdy w 1986 został patriarchą swego Kościoła. Po nauce w niższym seminarium duchownym i kolegium jezuickim w Kairze w 1938 wyjechał na dalsze studia do Rzymu, gdzie kształcił się w Papieskim Ateneum Urbanianum, należącym do Kongregacji Rozkrzewiania Wiary (dziś Ewangelizacji Narodów). Święcenia kapłańskie przyjął 25 marca 1944 w Rzymie. Po powrocie do Egiptu wykładał filozofię i teologię dogmatyczną w wyższym seminarium duchownym katolickiego Kościoła koptyjskiego w Tahcie, a następnie w mieście Tanta.

W 1952 wstąpił do Zgromadzenia Misji, założonego przez św. Wincentego a Paulo, po czym 6 lat pracował jako misjonarz w Libanie. W latach 1958-67 był ekonomem (skarbnikiem) a następnie przełożonym misjonarzy w Aleksandrii.

8 maja 1967 Synod Katolickiego Kościoła Koptyjskiego wybrał ks. Ghattasa na biskup Luksoru. Sakry udzielił mu 9 czerwca tegoż roku ówczesny patriarcha koptyjski kard. Stéphanos I Sidarouss. Nowy biskup m.in. doprowadził do budowy siedziby swej diecezji i do ogólnego jej rozwoju, po czym 24 lutego 1984 Synod mianował go administratorem apostolskim patriarchatu z myślą o późniejszym zastąpieniu sędziwego i schorowanego kard. Sidaroussa. Gdy ten ostatni rzeczywiście w maju 1986 ustąpił z urzędu, 9 czerwca 1986 nowym koptyjskim patriarchą Aleksandrii Synod wybrał właśnie bp. Andraosa Ghattasa, który z chwilą wyboru zmienił imię na Stéphanos przez szacunek dla swego poprzednika i chęć kontynuacji jego linii. Zgodnie ze zwyczajami i przepisami wschodniego prawa kanonicznego dla ważności wyboru konieczne jest zatwierdzenie go przez papieża. I Jan Paweł II dokonał tego, czyli przyjął nowego patriarchę do „wspólnoty kościelnej” 23 czerwca tegoż roku.

Jako biskup, a następnie zwierzchnik katolickiego Kościoła koptyjskiego patriarcha uczestniczył w wielu ważnych wydarzeniach kościelnych, m.in. w zgromadzeniach Synodu Biskupów w Rzymie, odwiedzał wspólnoty swego Kościoła w innych krajach, np. w Kanadzie, Stanach Zjednoczonych i Australii. Był też z urzędu przewodniczącym Synodu Katolickiego Kościoła Koptyjskiego a także Zgromadzenia Hierarchii Katolickiej Egiptu, skupiającej biskupów różnych obrządków w tym kraju.

W czerwcu 1997 wraz z pozostałymi biskupami swego Kościoła złożył historyczną wizytę ad limina w Watykanie; w przemówieniu do Ojca Świętego potwierdził wówczas wierność i oddanie katolickich Koptów Następcy św. Piotra, określając go jako „orędownika pokoju powszechnego i braterskiego dialogu”. W czasie innego historycznego wydarzenia – podróży Jana Pawła II do Egiptu w ramach Roku Świętego w dniach 24-26 lutego 2000 podejmował go u siebie, towarzysząc mu przez cały czas pobytu na ziemi egipskiej, łącznie z Górą Synaj. W Roku Wielkiego Jubileuszu stał na czele pielgrzymki katolików koptyjskich do Rzymu, której uwieńczeniem była liturgia w tym wschodnim obrządku pod jego przewodnictwem 14 sierpnia 2000 w Bazylice Matki Bożej Większej. W 4 dni później 450 pątników z patriarchą na czele odwiedziło papieża w jego rezydencji w Castel Gandolfo, aby raz jeszcze wyrazić mu swe oddanie, miłość i „łaskę jubileuszową” za wizytę kilka miesięcy wcześniej.

Na konsystorzu 21 lutego 2001 Jan Paweł II mianował go kardynałem – drugim po kard. Sidaroussie – w dziejach katolickiego Kościoła koptyjskiego. Na posiedzeniu Synodu Biskupów w dniach 27-30 marca 2006 ustąpił, mając 86 lat, z urzędu patriarchy Aleksandrii.

Obecnie, po śmierci kard. Ghattasa Kolegium Kardynalskie liczy 189 członków, z których 73 ma 80 i więcej lat, nie mogą więc uczestniczyć w przyszłym konklawe. W tym gronie jest 5 purpuratów mianowanych jeszcze przez Pawła VI, 61 – przez Jana Pawła II i 7 – przez Benedykta XVI. Wśród 116 kardynałów-elektorów 86 mianował Papież-Polak, resztę, czyli 30 – Benedykt XVI.

Najstarszym wiekowo kardynałem jest obecnie Niemiec Paul Augustin Mayer OSB, ur. 23 V 1911 r., najmłodszymi – Péter Erdő z Węgier, ur. 25 VI 1952 i Philippe Barbarin z Francji, ur. 17 X 1950.