Białystok: Dziś zostanie odprawiona starożytna Liturgia Apostoła Jakuba

Boska Liturgia według rytu Apostoła Jakuba zostanie odprawiona dziś, 5 listopada, w prawosławnej katedrze św. Mikołaja w Białymstoku, w dzień imienin arcybiskupa białostocko-gdańskiego Jakuba.

Liturgia św. Jakuba odprawiana jest tylko raz w roku, w dniu św. Jakuba Jerozolimskiego. Jest to najstarsze znane chrześcijańskie nabożeństwo.
Boska Liturgia św. Jakuba Apostoła została odprawiona także 4 listopada u jezuitów w Krakowie. W kaplicy Domu Pisarzy Towarzystwa Jezusowego uczestniczyli w niej katolicy narodowości ukraińskiej i polskiej, w większości młodzi jezuici studiujący filozofię w Krakowie. Celebracja została przygotowana przez jezuitów służących w rycie bizantyjskim: o. Marka Blazę i ks. Adama Matrasa i odprawiana w języku staro-cerkiewno-słowiańskim z niektórymi elementami w języku ukraińskim i polskim (np. kazanie).

Liturgia św. Jakuba sprawowana jest bardzo rzadko. Zwykle raz w roku we wspomnienie św. Jakuba Apostoła, Brata Pańskiego. Wielu prawosławnych i greckokatolickich duchownych w ogóle nie potrafi jej odprawiać.
Zasadniczy trzon tej Liturgii pochodzi z przełomu IV i V w. Sama Liturgia wywodzi się z tradycji jerozolimskiej stanowiąc źródło inspiracji zarówno dla tradycji bizantyjskiej, jak i łacińskiej (np. niektóre gesty liturgiczne i słowa w rzymskokatolickiej liturgii posoborowej nawiązują w bezpośredni sposób właśnie do Liturgii św. Jakuba Apostoła).

Na pierwotne pochodzenie wskazuje jej prostota. Wyróżnia się skromnymi szatami używanymi przez duchownych, odmiennymi od innych Liturgii modlitwami i śpiewami. Biskup podczas jej sprawowania przywdziewa szaty liturgiczne należne zwykłemu kapłanowi, nie ma ponadto nakrycia głowy. Modlitwa Pańska nie jest śpiewana, lecz recytowana. Homilie biskup wygłasza nie z podwyższenia na schodach, a na środku świątyni. Trwa około trzech godzin.

Liturgia św. Jakuba była celebrowana w Jerozolimie, Palestynie, Syrii, Arabii, na Synaju, w Armenii, Egipcie, Etiopii, Bizancjum, Południowej Italii i w krajach słowiańskich do 1203 roku. Natomiast w syryjskojęzycznych Kościołach przedchalcedońskich jest to do dziś przeważnie podstawowy formularz Liturgii
Obecnie w cerkwi odprawiane są cztery święte Liturgie: św. Jana Złotoustego, św. Bazylego Wielkiego, św. Jakuba i Liturgia Uprzednio Poświęconych Darów.

Liturgia św. Jana Złotoustego jest odprawiana przez większość dni w roku. Liturgia św. Bazylego Wielkiego odprawiana jest dziesięć dni w roku: w niedziele Wielkiego Postu (oprócz Niedzieli Palmowej), w Wielki Czwartek i Wielką Sobotę, w dzień św. Bazylego Wielkiego, w przeddzień święta Bożego Narodzenia i Objawienia Pańskiego oraz w święta przypadające w niedzielę lub poniedziałek. Liturgia św. Jakuba odprawiana jest w dniu św. Jakuba jerozolimskiego. Liturgia Uprzednio Poświęconych Darów odprawiana jest w środy i piątku Wielkiego Postu, w czwartek piątego tygodnia Wielkiego Postu oraz w Wielkim Tygodniu w poniedziałek, wtorek i środę.