Czy sekularyzacja jest nieunikniona? – abp Życiński o obradach Papieskiej Rady ds. Kultury

O tym, czy proces sekularyzacji jest nieunikniony, w jaki sposób demokracja prowadzi do obojętności religijnej i w jaki sposób dotrzeć z nauczaniem Kościoła do środowisk, które są obojętne na terminy podstawowe dla Ewangelii dyskutowało 35 członków i konsultorów Papieskiej Rady ds. Kultury.

Jej trzydniowa sesja plenarna zakończyła się 8 marca w Watykanie.
Należący do Rady abp Józef Życiński powiedział KAI, że było to pierwsze posiedzenie tej watykańskiej dykasterii, któremu przewodniczył abp Gianfranco Ravasi, mianowany przewodniczącym Papieskiej Rady ds. Kultury 2 września 2007 r. Tematyka obrad jednak została określona jeszcze przez jego poprzednika, kard. Paula Pouparda. Była nią „ważna kwestia zmian kulturowych, z którymi w parze idzie proces zeświecczenia”. Jest on nieuchronnie związany z odchodzeniem „od pewnych wzorców, które były charakterystyczne dla tradycji europejskiej, łączącej wątek religijny, teologiczny i zaangażowanie społeczne, kulturowe”.

Przemiany te niosą wiele nowych pytań. „Podejmując je pamiętaliśmy o tym, co powiedział Oscar Wilde, że odpowiedzi mogą udzielać wszyscy, ale dobrze postawione pytania wymagają geniusza” – wskazał metropolita lubelski.

Wśród kwestii, które pojawiały się podczas obrad, najbardziej bolesne sygnalizowali przedstawiciele Afryki. „Konflikty, wewnętrzne podziały, bieda idąca w parze z sytością i obojętnością świata Północy – to zjawiska często w naszym środowisku niedostrzegane. Bardzo często koncentrujemy uwagę na sytym, konsumującym człowieku z półkuli północnej, natomiast nie widzimy problemów Afryki” – zaznaczył abp Życiński. O problemach tych mówił obszernie bp Anselme Titianma Sanon z Burkina Faso, który od kilkunastu lat uczestniczy w pracach Papieskiej Rady ds. Kultury.

Kard. Francis George ze Stanów Zjednoczonych, który nie mógł osobiście uczestniczyć w rzymskim spotkaniu, przysłał „ciekawe refleksje, w jaki sposób demokracja prowadzi do obojętności religijnej”. Prowadzi zaś „w sposób niezamierzony, tworząc pewne postawy, w których czy to polityczna poprawność, czy szukanie niekontrowersyjnych zachowań sprawia, że społeczeństwo zachodnie staje się obojętne na wartości, a nawet wartości tych unika, żeby nie być podejrzanym o fanatyzm”. Jako przykład takiej postawy arcybiskup Chicago podał „eliminowanie wszelkich odniesień do wiary religijnej z życzeń bożonarodzeniowych, w których nawet słowo Christmas (Boże Narodzenie) staje się czymś wysoce niestosownym, a jednocześnie rozwijanie żywej tradycji walentynek, które stają się już nie tyle ekspresją uczuć, ile wielkim biznesem”.

Tego typu refleksje nad postawami, które mogą przenikać do Kościoła i być traktowane jako zjawisko nieuchronne sygnalizowali także przedstawiciele Australii. Nowo mianowany arcybiskup Canberry – Marc Coleridge zwracał uwagę, że kiedy zorganizowano u niego spotkanie międzyreligijne pod nazwą „Colloquium salutis” (Dialog zbawienia), wszyscy wiedzieli, co to jest „colloquium”. Natomiast gdy padało słowo „salutis”, wówczas „pojawiały się zasadnicze pytania, w jaki sposób mówić o zbawieniu w dzisiejszej kulturze, w jaki sposób dotrzeć z nauczaniem Kościoła do środowisk, które są obojętne na terminy podstawowe dla Ewangelii”. Próbując odpowiedzieć na te pytania, uczestnicy sesji plenarnej wskazywali na konieczność odwoływania się do ludzkiej potrzeby poszukiwania sensu życia.

Oprócz abp. Życińskiego polskim członkiem Papieskiej Rady ds. Kultury jest kard. Józef Glemp, jednak był on nieobecny na rzymskim spotkaniu ze względu na obchody jubileuszu 25-lecia swego kardynalatu. Z Radą współpracuje także, jako konsultor, inny Polak – reżyser filmowy Krzysztof Zanussi.

Papieską Radę Kultury powołał do życia 20 maja 1982 r. Jan Paweł II w celu poznawania i propagowania chrześcijańskiego wymiaru kultury oraz spotkania Ewangelii i kultur naszych czasów. Od czasu włączenia w jej struktury Papieskiej Rady ds. Dialogu z Niewierzącymi (25 marca 1993 r.) Rada ma dwie sekcje: Wiara i Kultura oraz Dialog z Kulturami. Ważne miejsce w działalności tego urzędu zajmuje badanie związków między wiarą a niewiarą i obojętnością religijną w różnych formach i w różnych środowiskach oraz skutków tego zderzenia dla wiary chrześcijańskiej. Rada koordynuje ponadto działalność akademii papieskich.