„Ekstaza św. Franciszka” El Greca w Siedlcach

„Ekstaza św. Franciszka” – jedyny obraz hiszpańskiego malarza El Greco w zbiorach polskich można oglądać od dziś w Muzeum Diecezjalnym w Siedlcach. To pierwsza publiczna prezentacja dzieła od czasu jego odkrycia w 1964 r.

Ekspozycja dzieła wycenianego na 5 mln euro została uroczyście otwarta przez biskupa siedleckiego Zbigniewa Kiernikowskiego.

W telegramie do uczestnikom uroczystości papież Jan Paweł II wyraził nadzieję że „spotkanie z tym przejawem najwyższej jakości twórczości religijnej będzie wzbudzało nie tylko przeżycia estetyczne ale i religijne”.

*Odsłonięcie dzieła poprzedziła liturgia Słowa*, którą w siedleckiej katedrze poprowadził biskup siedlecki Zbigniew Kiernikowski. – Przedstawienie momentu ekstazy niech nam pomaga wchodzić w te postawy które od początku są przekazywane od Boga w różny sposób w Starym i Nowym Testamencie – zachęcał bp Kiernikowski.

– Niech kontemplowanie tego obrazu pomaga nam dostrzegać obecność niewidzialnego i rozumieć to, że taka obecność w nas jest niemożliwa bez przeżycia Krzyża, bez przyjęcia zranienia, bez przyjęcia postawy człowieka prostego, maluczkiego, który bierze na siebie ciężar i brzemię swojej egzystencji i egzystencji tych, którzy są obok – dodał biskup.

W uroczystości udział wzięli m.in. Prymas Polski, kard. Józef Glemp, nuncjusz apostolski abp Józef Kowalczyk, metropolita lubelski abp Józef Życiński oraz przedstawiciele Ministerstwa Kultury, władz rządowych i samorządowych a także sponsorów: Totalizatora Sportowego i Zarządu Polimex – Mostostal Siedlce S.A.

*W uroczystości wzięły też udział* historyczki sztuki dr Izabela Galicka i Hanna Sygietyńska, które 40 lat temu odkryły na plebanii w Kosowie Lackim zaniedbany i zniszczony obraz, przedstawiający modlącego się mnicha. 10 lat później, po profesjonalnej ekspertyzie okazało się, że domysły hipotezy badaczek potwierdziły się – obraz jest dziełem hiszpańskiego mistrza.

– Bicie serca, zatkanie gardła w momencie kiedy zobaczyłyśmy go po tylu latach – tak swoje wrażenia opisała dziś Izabela Galicka.

Obydwie specjalistki zobaczyły dziś obraz po raz pierwszy od 30 lat. – Nie sądziłyśmy że dożyjemy takiego momentu. Kiedy ten obraz odkryłyśmy byłyśmy młodziutkimi paniami – mówiły odkrywczynie dzieła.

*Na konferencji prasowej*, która odbyła się po uroczystości w odnowionym budynku Muzeum Diecezjalnego w Siedlcach. Bp Kiernikowski podkreślił, że obraz, odkryty 40 lat temu ma szczególne znaczenie dla współczesnego człowieka. – Św. Franciszek wpatruje się w Niewidzialnego, patrzy na Kogoś, Kto jest ponad przemijalnością doczesności, patrzy ponad siebie, zapominając o sobie. Jest to wezwanie, aby widz, patrzący na ekstazę zaczął wpatrywać się w Boga – stwierdził biskup siedlecki.

Dyrektor Muzeum Diecezjalnego ks. Henryk Drozd zapewnił zebranych, że obraz jest doskonale chroniony przy pomocy najbardziej nowoczesnych technik: umieszczony jest za specjalną szybą, zaś miejsce ekspozycji opatrzone jest w czujniki i niezawodny system alarmowy. Obraz został ubezpieczony na 2 miliony dolarów.

Właśnie konieczność maksymalnego zabezpieczenia dzieła było jednym z powodów opóźnienia ekspozycji „Ekstazy” szerokiej publiczności. Innym powodem była chęć przejęcia dzieła przez władze PRL. – Proszę zwrócić uwagę, ile dzieł, przejętych przez państwo nadal pozostaje w zbiorach muzealnych i nie może wrócić do miejsc, w których się znajdowały – przypomniał dyrektor Muzeum.

*Ostateczną decyzję o udostępnieniu dzieła* szerokiej publiczności podjął bp Kiernikowski po przejęciu rządów w diecezji ponad dwa lata temu. Obraz wydobyto wówczas z ukrycia, choć do dziś nie wiadomo, gdzie był przechowywany. Ks. Drozd zapewniał, że znajdował się w optymalnych warunkach i pod opieką konserwatora. Później znaleźli się sponsorzy, którzy sfinansowali zabezpieczenia.

Zdaniem Moniki Małkowskiej z „Rzeczpospolitej” arcydzieło El Greca nie powinno być eksponowane w małym muzeum. Ks. Drozd przypomniał, że na całym świecie istnieje tendencja decentralizacji – dzieła wracają do miejsc, w których zostały wytworzone lub zamówione i nie są przechowywane w jednym „centrum”.

Zaraz po otwarciu muzeum ustawiła się długa kolejka mieszkańców miasta, pragnących obejrzeć „Ekstazę”. – Tyle lat stałem po różne artykuły spożywcze, teraz chętnie postoję żeby obejrzeć obraz – powiedział KAI jeden z oczekujących. – Opatrzność nam daje właśnie taki obraz, modlącego się św. Franciszka. Czy to jest przypadek? – pytała retorycznie inna oczekująca.

*Dominik Theotokopulos* (1541-1614), zwany El Greco – „Grek”, był pochodził z Kandii na Krecie, osiadł zaś w Hiszpanii, gdzie najpełniej rozwinął swój talent. Artystyczny warsztat doskonalił w Wenecji, uczył się malarstwa u Tycjana i Tintoretta. Zamawiał u niego obrazy król hiszpański Filip II.

El Greco namalował m.in. „Obnażenie szat Chrystusa”, „Trójcę Świętą”, „Pogrzeb hrabiego Orgaza”, „Łzy świętego Piotra”. Jego obrazy są ozdobą najsłynniejszych muzeów świata.

Wyceniana na ok. 5 mln euro „Ekstaza św. Franciska” powstał w latach 1575-80 i jest pierwowzorem dla serii podobnych przedstawień – co sprawia, że jego cena jest wyższa od kolejnych dzieł.

Obraz będzie można oglądać od soboty 16 października w Muzeum Diecezjalnym w Siedlcach przy Świrskiego 56 w godzinach od 10.00 do 15.00. (od wtorku do soboty). Muzeum mogą zwiedzać mogą tylko grupy zorganizowane. Można je umawiać pod numerem tel.: (0 25) 644 98 65. Telefon do Kustosza Muzeum Doroty Pikuli: 0 602 514 789. Wstęp – dzieci i młodzież 4 zł; dorośli 8 zł.