Tadeusz Przeciszewski odznaczony pośmiertnie

Śp. Tadeusz Przeciszewski został odznaczony pośmiertnie Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. Odznaczenie przekazano w imieniu prezydenta rodzinie zmarłego.

Uroczystość odbyła się w Belwederze. Wraz z T. Przeciszewskim wysokie odznaczenia państwowe otrzymało grono działaczy Towarzystwa Wolnej Wszechnicy Polskiej, której zmarły był wiceprezesem przez ponad 20 lat. Prezes Wolnej Wszechnicy prof. Mikołaj Lipowski dziękując Prezydentowi RP za przyznanie odznaczenie T. Przeciszewskiemu, zaznaczył, że w ten sposób władze III Rzeczpospolitej spłacają dług człowiekowi, który wniósł poważny wkład w prace Wszechnicy, jako zalążka wolnego systemu edukacji dla przyszłej, niepodległej Polski. Podkreślił przy tym, że edukacja powinna być uznawana za drugą co znaczenia wartość w każdym państwie, zaraz po suwerenności.
Zmarły 6 grudnia 2000 roku *prof. Tadeusz Przeciszewski* był specjalistą w zakresie ekonomii społecznej, współzałożycielem katolickiego miesięcznika _Więź_, oficerem Armii Krajowej, więźniem sowieckich łagrów i PRL-u.
Urodził się w Sierpcu 2 marca 1922 roku, w rodzinie Władysława i Salomei z Jachimczaków. Jesienią 1929 roku wraz z rodziną przeniósł się do Warszawy. Maturę zdał na tajnych kompletach w czerwcu 1940 roku. W 1938 roku wstąpił *do Sodalicji Mariańskiej*. Podczas kampanii wrześniowej 1939 roku dobrowolnie zgłosił się do wojska, gdzie jako żołnierz Przysposobienia Wojskowego został skierowany na front wschodni. Rozbrojony przez Armię Czerwoną w Kowlu, jako niepełnoletni został zwolniony, dzięki czemu niemal cudem uniknął wywiezienia na Wschód.
Wiosną 1941 roku rozpoczął działalność konspiracyjną w Okręgu Stołecznym Narodowej Organizacji Wojskowej, przyjmując pseudonim _Baryka_. Kierownik Działu Młodzieży Okręgu Stołecznego NOW. W marcu 1942 roku współtwórca i członek kierownictwa pisma `Młoda Polska`, organu Zarządu Głównego Stronnictwa Narodowego-Narodowej Organizacji Wojskowej. Po scaleniu NOW z Armią Krajową w czerwcu 1942 roku ukończył Szkołę Podchorążych AK. Równocześnie rozpoczął studia na konspiracyjnym Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego oraz w półjawnej Szkole Handlowej, gdzie kształcił się pod kierunkiem prof. Edwarda Lipińskiego. W marcu 1945 roku *aresztowany przez NKWD*, przesłuchiwany w tymczasowym areszcie urządzonym w piwnicy jednej z willi w podwarszawski Włochach a następnie osadzony w obozie przejściowym NKWD w Rembertowie. Stamtąd wywieziony do łagru Kaszaj na Uralu, w okręgu Swierdłowsk. Pracował przy wyrębie syberyjskich lasów. Zwolniony w sierpniu 1945 roku na mocy amnestii związanej z utworzeniem ówczesnego Rządu Jedności Narodowej. Po powrocie do kraju podjął *studia na Wydziale Prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego*, gdzie w grudniu 1945 roku uzyskał tytuł magistra. W lipcu 1946 roku uzyskał dyplom Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, a w trzy lata później obronił rozprawę doktorską na Wydziale Prawa Uniwersytetu Warszawskiego. Równocześnie, od 1946 roku był członkiem redakcji _Tygodnika Warszawskiego_ – związanego z Kurią Arcybiskupią w Warszawie, kierowanego przez ks. prał. Zygmunta Kaczyńskiego, przed wojną twórcę Katolickiej Agencji Prasowej (KAP). W ramach _Tygodnika Warszawskiego_, wraz z przyjaciółmi Wiesławem Chrzanowskim i Andrzejem Kozaneckim redagował tzw. Kolumnę Młodych. *Aresztowany* za powyższą działalność w listopadzie 1948 roku, osądzony został na 6 lat we wspólnym procesie wraz z W. Chrzanowskim i A. Kozaneckim oraz Hanną Iłowiecką, swoją późniejszą żoną. Jedynym zarzutem jaki mu postawiono było „prowadzenie konspiracyjnej działalności w jawnych strukturach pisma”. W trakcie procesu, wraz z współaresztantami *odmówił* podpisania oświadczenia przeciwko rzekomej polityce proniemieckiej papieża Piusa XII, choć obiecywano mu za to wolność oraz możliwość zostania członkiem kierownictwa tego pisma, które w przypadku zgody na współpracę z władzami mogło być odtworzone. Zwolniony z więzienia został dopiero po przeszło 5 latach odbywania kary, w grudniu 1953 roku. Jesienią 1957 roku był współtwórcą, wraz z Tadeuszem Mazowieckim i Januszem Zabłockim, *katolickiego miesięcznika _Więź_*, przez dalsze lata aktywny w tworzeniu bazy ekonomicznej tego przedsięwzięcia, w postaci zakładów chemicznych _Libella_. Przez niemal trzydzieści lat pełnił funkcję przewodniczącego bądź członka Rady Nadzorczej _Libelli_. W marcu 1957 Tadeusz Przeciszewski został zatrudniony na etacie adiunkta na Wydziale Ekonomii Politycznej Uniwersytetu Warszawskiego. W tejże uczelni uzyskał w 1963 roku stopień doktora habilitowanego w zakresie nauk ekonomicznych. Kiedy jednak *negatywnie* odniósł się do *propozycji współpracy z SB*, pociągnęło to za sobą natychmiastową utratę zatrudnienia na Uniwersytecie Warszawskim. Jako miejsce nowego _zesłania_ Tadeusz Przeciszewski wybrał lubelskie środowisko akademickie, a ściślej tworzący się wówczas *Wydział Ekonomiczny UMCS*. Jednocześnie zapraszany był z gościnnymi wykładami na KUL. Przez ponad ćwierć wieku regularnie dojeżdżał tam z Warszawy. Zatrudniony na UMCS na etacie docenta w 1964 roku, zajął się organizacją Zakładu Planowania i Polityki Gospodarczej, kierując nim nieprzerwanie do chwili przejścia na emeryturę w 1992 roku. Tytuł profesora nadzwyczajnego uzyskał w 1972 roku, a profesora zwyczajnego w 1982. W l. 1973-79 był członkiem Komitetu Pracy i Polityki Społecznej PAN, a w l. 1981-96 członkiem Komitetu Nauk Ekonomicznych PAN. W latach 1975 oraz 1983 pracował w USA jako visiting professor na Uniwersytecie J. Hopkinsa w Baltimore, a w 1987 roku na uniwersytecie stanowym w Minnesota.
Przed ponad 30 lat działał w *Towarzystwie Wolnej Wszechnicy Polskiej*, gdzie od połowy lat 70. do chwili śmierci pełnił funkcję wiceprezesa Zarządu Głównego i wiceprzewodniczącego Rady Naukowej.Wśród najważniejszych jego publikacji, na które składa się ponad 300 pozycji, wymienić można m.in: „Planowanie społeczne a polityka społeczna”, PWN, Warszawa, 1987; „Past and present problems of the Polish ethnic group in America”, Baltimore 1975; „Gospodarka mieszkaniowa w gospodarce narodowej”, PWE, Warszawa 1969; „Planowanie i prognozowanie społeczne w systemie polityki społecznej”, TWWP, Warszawa 1990; „Społeczna Gospodarka rynkowa”, Warszawa 1991. Odznaczony został uprzednio Krzyżem Oficerskim Odrodzenia Polski oraz Krzyżem Armii Krajowej.