Warszawa: otwarcie wystawy o ks. prał. Peszkowskim, kapelanie środowisk katyńskich

Wystawę o ks. prał. Zdzisławie Peszkowskim otwarto w Muzeum Katyńskim w Warszawie. Otwarcie ekspozycji poprzedziła Msza św. celebrowana przez biskupa polowego Józefa Guzdka. 13 kwietnia będziemy obchodzić Dzień Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej.

Msza św. odprawiona została na placu Apelowym przed wejściem do muzeum. Mimo deszczu na modlitwie zgromadziło się około 200 osób.

W homilii bp Guzdek przypomniał tło historyczne zbrodni katyńskiej. Zdaniem biskupa polowego otwarte półtora roku temu Muzeum Katyńskie jest „domem prawdy o zbrodni katyńskiej”. – Zgromadzone w nim tysiące eksponatów wydobytych z dołów śmierci w Katyniu, Charkowie, Miednoje i Bykowni przypominają o dramacie pomordowanych i ich rodzin. Pomagają one przynajmniej po części zrozumieć, co czuli ojcowie, co czuły matki, żony i dzieci bestialsko zamordowanych. Pozwalają też zaglądać w dusze osadzonych w jenieckich obozach, zatroskanych o los swoich rodzin – powiedział.

Ordynariusz wojskowy podkreślił, że ofiarami zbrodni katyńskiej byli nie tylko oficerowie rozstrzeliwani na Wschodzie, ale również ich rodziny i prawda o ludobójstwie. Bp Guzdek dodał, że pomimo podejmowanych działań, pamięć o ludobójstwie przetrwała. – W znacznej mierze stało się to dzięki rodzinom ofiar Katynia i tym, którzy pomimo grożących im represji, przypominali zakłamywaną prawdę o tym wielkim dramacie elit polskiego narodu. Jednym z nich był Zdzisław Peszkowski – harcerz, żołnierz, ksiądz, działacz społeczny, którego działalność i dokonania będzie przypominać otwarta dziś okolicznościowa wystawa – powiedział.

Biskup Polowy przypomniał słowa przemówienia, które miał wygłosić prezydent Lech Kaczyński w 70. rocznicę zbrodni katyńskiej na polskim cmentarzu wojennym: „Wszystkie okoliczności zbrodni katyńskiej muszą zostać do końca zbadane i wyjaśnione. Ważne jest, by została potwierdzona niewinność ofiar, by ujawnione zostały wszystkie dokumenty dotyczące tej zbrodni. Aby kłamstwo katyńskie zniknęło na zawsze z przestrzeni publicznej”.

Biskup Guzdek podkreślił, że nie wystarczy poznać prawdy o zbrodni lub poprzestać na wzruszeniu, które towarzyszy odwiedzającym Muzeum Katyńskie. Jego zdaniem należy „zrobić krok w stronę zrozumienia, że źródłem zbrodni jest grzech nienawiści”. – Ci, którzy w drugim człowieku nie dostrzegają bliźniego, nie tylko zdradzają Ewangelię przekazaną przez Jezusa, ale są odpowiedzialni za nowy zasiew nienawiści i dokonywanie kolejnych podziałów. Jeżeli dziś jako chrześcijanie potępiamy zbrodnię katyńską, a równocześnie nie szanujemy godności i nie dostrzegamy w drugim człowieku bliźniego, narażamy się na to, że przyszłe pokolenia po latach będą nas potępiać, będą nam stawiać zarzuty. I będą miały rację – powiedział.

Na koniec zaapelował o wzajemny szacunek i zachęcił do naśladowania postawy miłosiernego Samarytanina. – Usilnie prośmy: Od nienawiści i pogardy, poniżania i wykluczania – zachowaj nas, Panie! Niech wzajemny szacunek – nawet pomimo odmiennych poglądów, pomoże nam postawić tamę kolejnym podziałom i aktom przemocy. Nie wpisujmy się w logikę zbójców, ale wpatrujmy się w postawę miłosiernego Samarytanina. Bądźmy miłosierni! Dziś! Aby jutro było czasem pokoju – zachęcał.

We Mszy św. licznie uczestniczyły poczty sztandarowe. Obecni byli przedstawiciele środowisk i organizacji katyńskich, m.in. Rodziny Katyńskiej, Rodziny Policyjnej 1939, Fundacji Golgota Wschodu, przedstawiciele urzędów centralnych, kombatanci, młodzież szkolna, harcerze i mieszkańcy Warszawy.

Modlitwę ekumeniczną odmówili ordynariusze wojskowi bp Jerzy Pańkowski z prawosławnego ordynariatu wojskowego i bp Mirosław Wola, naczelny ewangelicki biskup polowy.

Po zakończeniu Mszy św. głos zabrał Jan Józef Kasprzyk, p.o. szefa Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych. W swoim przemówieniu podkreślił, że w przeciwieństwie do zbrodni nazistowskich Niemiec, zbrodnie komunistyczne nie zostały osądzone i napiętnowane. – Świat do tej pory nie potępił zbrodni komunistycznych. Nie było drugiej Norymbergii. I w ramach walki o prawdę i pamięć, trzeba bardzo wyraźnie zabiegać też o to, by raz na zawsze uznać zbrodnie komunistyczne w tym zbrodnię ludobójstwa dokonaną w Katyniu, Charkowie, Bykowni i Miednoje za zbrodnię przeciwko ludzkości. Bo komunizm był takim samym złem jak narodowy socjalizm i stosował takie same metody – powiedział.

Jak zaznaczył, zebrani na placu Apelowym są jedną wspólnotą, bo Katyń „osierocił całą Polskę”. – Każdy z nas jest rodziną katyńską w tym wymiarze, że Polska straciła wtedy swych najlepszych obywateli – powiedział.

Otwarcia wystawy poświęconej ks. prał. Zdzisławowi Peszkowskiemu dokonał minister Antoni Macierewicz, który do Muzeum Katyńskiego przybył z odprawy kadry kierowniczej MON.

W czterech witrynach imitujących skrzynie zaprezentowane zostały pamiątki: przedmioty osobiste, dokumenty, paramenty liturgiczne, których używał ks. Peszkowski. Każda ze skrzyń związana jest z innym aspektem życia kapelana Rodzin Katyńskich: harcerza, żołnierza, duchownego i działacza społecznego, stąd tytuł ekspozycji: „Zdzisław Peszkowski – harcerz, żołnierz, ksiądz, działacz społeczny”.

Część wystawy ma charakter multimedialny, prezentowane są zdjęcia z różnych okresów życia ks. Peszkowskiego. Można obejrzeć stułę ks. Zdzisława Peszkowskiego z wizerunkiem Matki Bożej Katyńskiej, tulącej do serca ciało oficera z przestrzeloną głową. Stuła ta ocalała z katastrofy smoleńskiej. Miał jej użyć podczas Mszy św. i modlitwy na polskim cmentarzu wojennym śp. bp Tadeusz Płoski, który zginął w tragedii.

Zdzisław Peszkowski urodził się 23 sierpnia 1918 r. w Sanoku, w rodzinie pieczętującej się herbem Jastrzębiec. Jako absolwent Szkoły Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu brał udział w kampanii wrześniowej 1939 r. jako podchorąży kawalerii 20. pułku ułanów z Rzeszowa. Wzięty do niewoli sowieckiej, więziony był w obozie w Kozielsku, Pawliszczew Borze i Griazowcu, uniknął śmierci w Katyniu. W II Korpusie Armii Polskiej gen. Władysława Andersa przeszedł szlak wojenny przez Rosję, Iran, Palestynę, Irak, Egipt, Indie, Syrię, Liban, Włochy i Anglię, gdzie został zdemobilizowany w stopniu rotmistrza. Po wojnie studiował przez rok w Oxfordzie, a następnie wstąpił do polskiego seminarium w Orchard Lake w USA. Święcenia kapłańskie przyjął 5 czerwca 1954 r. w Detroit.

Studiował na Uniwersytecie Wisconsin, University of Detroit i Polskim Uniwersytecie na Obczyźnie w Londynie, zdobywając doktorat z filozofii i magisterium z teologii. Został m.in. prezesem Polish American Historical Association, naczelnym kapelanem Związku Harcerstwa Polskiego poza Krajem i moderatorem Apostolstwa Chorych Polonii.

W 1994 r. ks. Peszkowski wrócił do Polski, gdzie był kapelanem Rodzin Katyńskich i Pomordowanych na Wschodzie, podejmując liczne inicjatywy na rzecz upamiętnienia męczeństwa Polaków na Wschodzie. Dzięki jego staraniom mogły powstać cmentarze wojskowe w Katyniu, Charkowie i Miednoje, liczne pomniki i miejsca pamięci ku czci polskich oficerów na polskiej ziemi i na obczyźnie, wśród Polonii.

W latach 90. uczestniczył w ekshumacji polskich oficerów. Każdą czaszkę osobiście brał w dłonie, dotykał ją i błogosławił różańcem otrzymanym i poświęconym przez Jana Pawła II. Z jego inicjatywy rok 1995 został ogłoszony Rokiem Katyńskim.

Opublikował ponad 100 pozycji z zakresu teologii, historii Polski, literatury, filozofii, m.in.: „Kult Matki Boskiej w literaturze polskiej” (Orchard Lake 1962), „Stefan Kardynał Wyszyński. Biografia” (Orchard Lake 1969 – pierwsza biografia kard. Wyszyńskiego), „Modlitewnik harcerski” (Orchard Lake 1982 – 5 wydań), „Wspomnienia jeńca z Kozielska” (Warszawa 1989 – także po angielsku), „Pamięć Golgoty Wschodu” (Warszawa 1995 – także po angielsku i rosyjsku), „Myśląc o Józefie Czapskim” (Warszawa 1994).

Zmarł 8 października 2007 r. Zgodnie z wolą metropolity warszawskiego kard. Kazimierza Nycza spoczął w krypcie w Panteonie Wielkich Polaków w Świątyni Opatrzności Bożej w Warszawie.