Warszawa: uroczystość wręczenia patentów oficerskich duchownym z dawnych jednostek kleryckich

Biskup polowy Józef Guzdek celebrował Mszę św. w intencji żołnierzy-alumnów, którzy w latach 1959-1980 odbywali przymusową służbę wojskową w tzw. jednostkach kleryckich. – Dzisiejsza uroczystość jest gestem elementarnej sprawiedliwości wobec byłych alumnów-żołnierzy – mówił w homilii bp Guzdek. Po zakończeniu Eucharystii minister obrony narodowej Antoni Macierewicz wręczył patenty oficerskie 141 księżom.

Msza św. rozpoczęła się od wprowadzenia sztandaru Wojska Polskiego i odśpiewania Mazurka Dąbrowskiego.

W homilii bp Guzdek przypomniał, że po zakończeniu II wojny światowej Polska znalazła się w sferze wpływów sowieckiej Rosji. – Zaczęto na siłę wprowadzać obce nam wartości i sowiecki porządek. Niestety Polacy, którzy współpracowali z nowym okupantem, przejęli jego metody. Wciąż odkrywamy kolejne doły śmierci, które kryją doczesne szczątki żołnierzy niezłomnych i działaczy antykomunistycznego podziemia – powiedział.

Ordynariusz wojskowy podkreślił, że za największego wroga władza ludowa uważała Kościół katolicki. – W tę niechlubną historię wpisuje się także okres, kiedy alumni seminariów duchownych byli przymusowo wcielani w szeregi Ludowego Wojska Polskiego. Prawda o alumnach-żołnierzach w liczbie około trzech tysięcy, miała być przemilczana a nawet pójść w zapomnienie – powiedział.

Zdaniem bp. Guzdka męczeńska śmierć, a następnie beatyfikacja ks. Jerzego Popiełuszki „pozwoliły przerwać zmowę milczenia i przynajmniej częściowo przypomnieć prawdę o prześladowaniu polskiego duchowieństwa”. Przypomniał, że bł. ks. Jerzy Popiełuszko pełnił dwuletnią, przymusową służbę wojskową w jednostce we Bartoszycach.

Biskup polowy podkreślił, że promocja na pierwszy stopień oficerski kolejnej grupy alumnów-żołnierzy jest okazją do przypomnienia o tym fragmencie historii. – Ówczesna władza chciała Was zawrócić z drogi wiodącej do kapłaństwa. Kuszono i grożono Wam, ale okazaliście się niezłomni. Nie odniosły zamierzonego skutku fizyczne i psychiczne szykany, zabranianie praktyk religijnych oraz zachęcanie do zdrady Chrystusa i Kościoła w zamian za obietnicę studiowania na świeckiej uczelni oraz pomoc w zdobyciu mieszkania – powiedział.

Biskup Guzdek przekonywał, że dzisiejsza uroczystość to „gest elementarnej sprawiedliwości wobec kolejnej grupy alumnów-żołnierzy”. – Stanowi też dobrą okazję, aby pokazać zastęp stróżów wolności i apostołów prawdy. Wasza posługa duszpasterska w konfesjonale, na ambonie i w salach katechetycznych przyczyniła się do wewnętrznego wyzwolenia wielu naszych rodaków to oni później stawali w obronie wolności i praw człowieka, niejednokrotnie płacąc bardzo wysoką cenę – powiedział.

Na koniec biskup polowy wyraził wdzięczność byłym alumnom-żołnierzom za ich posługę na rzecz Boga, Kościoła i Ojczyzny. – Głosząc Ewangelię, służąc Bogu i Kościołowi, dobrze przysłużyliście się sprawie wolności i odzyskaniu pełnej suwerenności przez naszą Ojczyznę. Na zawsze pozostaniecie w naszej wdzięcznej pamięci – powiedział.

We Mszy św. uczestniczyli minister Antoni Macierewicz, gen. broni Michał Sikora, zastępca szefa Sztabu Generalnego, gen. dyw. Jan Śliwka, zastępca Dowódcy Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych, gen. bryg. Andrzej Tuz, przedstawiciel Dowództwa Operacyjnego RSZ, gen. bryg. Robert Głąb, dowódca Garnizonu Warszawa, Radosław Peterman, dyrektor Departamentu Kadr, rodziny i przyjaciele nominowanych na pierwszy stopień oficerski księży.

Po zakończeniu Eucharystii odczytano postanowienie prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy o mianowaniu księży-alumnów na pierwszy stopień oficerski i wręczone zostały przez ministra Macierewicza, któremu towarzyszył bp Guzdek.

– Z wielką radością, wzruszeniem, ale i dumą wręczałem te patenty, które czekały na was wiele dziesięcioleci. Czekały na was po to, by mogły być wręczone wtedy, gdy armia polska może powiedzieć, że jest polska, wtedy gdy państwo polskie powiedzieć wreszcie, że jest polskie –mówił minister Macierewicz.

Zdaniem ministra obrony „nie było by tej szansy otwarcia drzwi dla ojczyzny, dla Boga, dla wartości katolickich, dla tej całej wielkiej przemiany jaka dzisiaj się dzieje, gdyby nie bohaterstwo, cierpienie i służba byłych alumnów-żołnierzy. – Nie ma słów podziękowania za to, coście przez te lata zrobili i wycierpieli – dodał.

Antoni Macierewicz podkreślił, że armia „jest źródłem siły i bezpieczeństwa narodu polskiego”. – Bez armii nie byłoby możliwości obrony państwa. Armia jest taka, jaka jej duch, nie tylko uzbrojenie, ale jakie są wartości, jakie jest zrozumienie dla służby ojczyzny. Otóż nikt bardziej tego świadectwa nie przekazał jak wy. I stąd wręczenie tych patentów jest wielkim dniem dla całego państwa polskiego, ale jest wielkim dniem dla armii polskiej. (…) Za tę niezmożoną siłę ducha polskiego, za służbę Bogu i Ojczyźnie, dzisiaj państwo polskie, armia polska wam księża dziękuje. Jesteście dumą polskiej armii i dumą państwa polskiego – zakończył.

W imieniu nowo mianowanych głos zabrał ks. ppor. rez. Jan Abrahamowicz, który wyraził wdzięczność prezydentowi Dudzie, ministrowi Macierewiczowi, bp. Guzdkowi oraz wszystkim tym, którzy przyczynili się do przeprowadzenia promocji. – Jest to wzruszająca uroczystość, na którą musieliśmy długo czekać. Po prawie 30 latach wolnej Polski znaleźli się odważni ludzie, którzy podjęli się rehabilitacji odbywających dwuletnią służbę wojskową kleryków – podkreślił. Dodał, że czas przymusowej służby w wojsku był okresem wielkiej próby charakteru i czasem umocnienia się na drodze powołania kapłańskiego.

Podkreślił, że tę promocję byli alumni-żołnierze przeżywają z ogromnym wzruszeniem i radością. Wręczył ministrowi obraz przedstawiający bł. ks. kmdr. Władysława Miegonia.

Na koniec głos zabrał bp Józef Guzdek, który wyraził wdzięczność ministrowi Macierewiczowi i dyrektorowi Petermanowi za przeprowadzenie procedury mianowania na stopień podporucznika oraz alumnom – żołnierzom za ich „wierność Bogu, Ojczyźnie i Kościołowi”. – Jesteście moralnymi zwycięzcami, choć prawdę o waszej ofierze starano się przez wiele lat zacierać – podkreślił.

Chór Reprezentacyjnego Zespołu Artystycznego Wojska Polskiego odśpiewał „Hymn do miłości Ojczyzny”.

Po zakończeniu uroczystości minister Antoni Macierewicz, bp Józef Guzdek generałowie WP oraz byli alumni-żołnierze złożyli kwiaty i znicze pod tablicą smoleńską, znajdującą obok wejścia do katedry polowej.

***

W latach 1959-80, wbrew protokołowi wspólnej Komisji Rządu RP i Episkopatu Polski, sformułowanemu w związku z porozumieniem Państwo-Kościół z 14 kwietnia 1950 roku, do wojska przymusowo wcielono około 3000 kleryków z diecezjalnych i zakonnych seminariów duchownych.

Funkcjonowały trzy jednostki specjalizujące się w „wychowywaniu” kleryków: w Szczecinie-Podjuchach, Gdańsku i Opolu. W późniejszym czasie jednostka w Opolu została przeniesiona do Brzegu, a jednostka z Gdańska do Bartoszyc.

W czasie trwania służby wojskowej kandydaci do kapłaństwa byli na różne sposoby szykanowani: zmuszano ich do wykonywania ciężkich, często bezsensownych prac fizycznych, uniemożliwiano praktyki religijne, fizycznie i psychicznie znęcano się nad nimi, a także zachęcano do porzucenia seminariów w zamian za pomoc w znalezieniu mieszkania, pracy oraz miejsca na świeckich uczelniach. Nieznaczna część kleryków została pod wpływem silnej indoktrynacji złamana i nie wróciła po odbyciu służby wojskowej do seminariów. Przeważająca większość pozostała wierna powołaniu i wytrwała w drodze do przyjęcia sakramentu kapłaństwa.

Środowisko księży, którzy byli zmuszeni do odbycia podczas studiów seminaryjnych służby wojskowej, kilkakrotnie zwracało się do kolejnych prezydentów RP, ministrów obrony narodowej, przewodniczących Konferencji Episkopatu Polski oraz biskupów polowych z prośbą o zauważenie i docenienie odbycia przymusowej, dwuletniej służby w wojsku oraz mianowanie ówczesnych alumnów-żołnierzy na pierwszy stopień oficerski, tak jak odbywało się to w przypadku studentów świeckich uczelni, którzy przechodzili znacznie krótsze przeszkolenie wojskowe.

O pomoc w odnalezieniu i nawiązaniu kontaktu z byłymi klerykami-żołnierzami został poproszony Ordynariat Polowy, który otrzymał odpowiedzi od 1050 byłych alumnów-żołnierzy. Ankiety zostały przekazane do Departamentu Kadr, który na ich podstawie zebrał dokumentację i sporządził wniosek awansowy. Decyzją prezydenta Andrzeja Dudy księża otrzymali stopień podporucznika rezerwy. Stopień ten nie wiąże się z przywilejami przewidzianymi dla oficerów zawodowych.