Toruń: rocznica poświęcenia katedry – najstarszej świątyni miasta

W czwartek, 5 października w bazylice katedralnej Świętych Janów bp Józef Szamocki przewodniczył Mszy św. z okazji rocznicy konsekracji świątyni. Katedra Świętych Janów jest najstarszym kościołem Torunia i matką wszystkich kościołów diecezji toruńskiej.

Słowo powitania wygłosił prepozyt kapituły katedralnej i proboszcz parafii katedralnej ks. prał. Marek Rumiński. – Oddajemy chwałę Bogu za ten widzialny znak Jego opatrzności – mówił. Zaznaczył, że dzisiejsza uroczystość łączy się z dziękczynieniem za dar życia i posługi bpa Andrzeja Suskiego, który obchodzi 31. rocznicę sakry biskupiej oraz bpa Józefa Szamockiego, z okazji rocznicy urodzin. Księża biskupi swoje rocznice obchodzili w dniu wczorajszym, we wspomnienie św. Franciszka z Asyżu.

Homilię wygłosił ks. kan. Jerzy Kalinowski, kanonik gremialny kapituły katedralnej. Kaznodzieja podkreślił, że Bóg mieszka nie tylko w świątyniach zbudowanych z kamienia, ale przede wszystkim w duszy człowieka. – Staliśmy się świątynią Boga w momencie chrztu. Św. Paweł pisze: „Świątynia Boga jest święta, a wy nią jesteście” – mówił ks. kan. Kalinowski. – Nie będziecie, lecz już jesteście – dodał.

W liturgii, oprócz licznie zgromadzonych kapłanów, uczestniczyli alumni Wyższego Seminarium Duchownego, siostry zakonne oraz wierni świeccy.

Na zakończenie Mszy św. ks. prał. Marek Rumiński złożył podziękowanie wszystkim za uczestnictwo w Liturgii. Życzenia urodzinowe bp. Józefowi Szamockiemu złożyła Krystyna Szalewska, toruńska artystka, malarka, grafik i rysownik.

– Kiedy myślimy o katedrze, to myślimy o tym, że my jesteśmy świątynią Ducha Świętego, w nas żyje Kościół, my jesteśmy Kościołem. Z tym przeświadczeniem wyjdźmy z tej świątyni z tym marzeniem, by świętość realizowała się w naszym życiu – mówił bp Józef przed błogosławieństwem.

Staromiejską farę zaczęto budować w II połowie XIII wieku, a więc wkrótce po lokacji miasta, a prace rozpoczęto od wzniesienia prostokątnego prezbiterium. Prawdopodobnie pod koniec XIII stulecia przystąpiono do wznoszenia trójnawowego korpusu kościoła. Początkowo kościół był niższy i węższy od obecnego, o czym świadczą ślady widniejące na wewnętrznej, wschodniej ścianie kościoła.

Wiek XIV i XV to okres dalszej rozbudowy kościoła, przerwanej na krótko pożarem, który zniszczył część świątyni w roku 1351. Do nawy północnej i południowej dobudowano rząd: kaplic, znacznie tym samym poszerzając kościół, wydłużono świątynię do długości 56,2 m dobudowując jedno przęsło od strony zachodniej i zamykając je wieżą, wreszcie, kościół podwyższono do obecnej wysokości, wynoszącej 27,3 m.

W okresie niemal 800 letniej historii kościoła zmienne były jego losy. W latach 1530-1583 świętojańska fara służyła protestantom, przez następne 13 lat użytkowana była wspólnie, zarówno przez katolików jak i protestantów. W okresie tym wnętrze kościoła otynkowano i pobielono, zacierając XIV i XV wieczne malowidła ścienne o tematyce religijnej, których motywy nie odpowiadały nowej religii.

Odsłonięte obecnie częściowo (głównie w prezbiterium i na wschodniej ścianie) świadczą o bogactwie średniowiecznej dekoracji ścian. W roku 1596 kościół przejmują Jezuici i w ich posiadaniu świątynia jest do roku 1772. Od tego roku staromiejska fara ponownie staje się kościołem parafialnym Starego Miasta Torunia, służąc jego mieszkańcom do czasów obecnych.

Charakterystyczny jest też dźwięk zawieszonego na wieży dzwonu „Tuba Dei” (Trąba Boża), który zaliczany jest do największych dzwonów w Polsce. Odlany w roku 1500 w warsztacie toruńskim, posiada średnicę 2,17 m i waży 7,200 kg.