Warszawa: Centralne Obchody Dnia Judaizmu 2018 (zapowiedź)

Wspólna modlitwa na cmentarzu żydowskim, liturgia Słowa pod przewodnictwem kard. Kazimierza Nycza w stołecznej bazylice archikatedralnej, modlitwa o pokój na terenie warszawskiego getta, panele dyskusyjne w Muzeum POLIN, wystawy oraz obecność wyjątkowych gości – tak zapowiadają się obchody 21. Dnia Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce, który odbędzie się w Warszawie 17 stycznia 2018 r.

Dzień Judaizmu w 2018 r. obchodzony będzie pod hasłem „Pokój! Pokój dalekim i bliskim!” (Iz 57, 19). Ze strony żydowskiej weźmie w nim udział znany kantor Symcha Keller – przewodniczący Rady Religijnej Związku Gmin Wyznaniowych Żydowskich w RP, Naczelny Rabin RP – Michael Schudrich, ambasador Izraela w Polsce oraz inne osobistości. Gospodarzem obchodów jest metropolita warszawski kard. Kazimierz Nycz, a są one organizowane przez Radę Episkopatu ds. Dialogu Religijnego, której przewodniczy bp Rafał Markowski.

W przeddzień Dnia Judaizmu, 16 stycznia 2018 r. o godz. 18.00 w Muzeum Archidiecezji Warszawskiej na Starym Mieście wystąpi Symcha Keller. Będzie to śpiew psalmów wraz z komentarzem. Uczestniczyć będzie młodzież chrześcijańska i żydowska. Przewidywany jest też wykład o niezwykle bogatej historii Żydów w Warszawie.

Główne obchody Dnia Judaizmu rozpocznie 17 stycznia o godz. 10.00 wspólna modlitwa chrześcijan i Żydów na cmentarzu żydowskim na Powązkach. Jest to drugi co do wielkości w Polsce cmentarz żydowski (po nowym cmentarzu w Łodzi) i jeden z największych na świecie. Nekropolia zajmuje 33,5 ha i znajduje się tam ok. 200 tys. nagrobków (macew) stanowiących jeden z najcenniejszych zabytków małej architektury Warszawy i Polski.

Następnie ok. godz. 11.00, najprawdopodobniej przy Pomniku Bohaterów Getta na Muranowie, będzie miała miejsce wspólna modlitwa o pokój.

Z kolei w godz. 11.00-13.00 w siedzibie Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN odbędzie się sympozjum skoncentrowane wokół tematu Dnia Judaizmu: „Pokój! Pokój dalekim i bliskim!”. Poprowadzi je prof. Jan Grosfeld.

Najważniejszym elementem obchodów Dnia Judaizmu będzie o godz. 17.00 liturgia Słowa pod przewodnictwem metropolity warszawskiego kard. Kazimierza Nycza w bazylice archikatedralnej św. Jana Chrzciciela. W jej ramach zostaną wygłoszone komentarze do biblijnych czytań: chrześcijański i żydowski. W nabożeństwie wezmą udział biskupi i duchowni z obu warszawskich diecezji, przedstawiciele społeczności żydowskiej oraz Polskiej Rady Ekumenicznej, reprezentanci świata kultury i liczni wierni.

Warszawskim obchodom Dnia Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce towarzyszyć będą wydarzenia towarzyszące o charakterze artystycznym i edukacyjnym. Będą to m.in. projekcje filmów o tematyce żydowskiej, koncerty, panele dyskusyjne. Zorganizowane zostaną także specjalne warsztaty dla nauczycieli religii oraz historii pt. „Chrześcijańskie spotkania z judaizmem”.

W sobotę 20 stycznia w Synagodze Nożyków odbędzie się spotkanie na zakończeniu szabatu z Hawdalą. W niedzielę 21 stycznia, wzorem ubiegłych lat, będzie dzień otwarty w warszawskich synagogach: Nożyków i Ec Chaim.

Warto przypomnieć, że Warszawa w okresie międzywojennym była światowym centrum kultury diaspory żydowskiej. Stolicę Polski zamieszkiwała największa gmina Żydowska w Europie. Skupiała ona ponad 30% wszystkich mieszkańców miasta, czyli ponad 300 tys. osób. W książce „Walka bez cienia nadziei” znany historyk Israel Gutman pisał: „W Warszawie, która ustępowała liczbą ludności żydowskiej tylko Nowemu Jorkowi, rozwijało się żydowskie życie, które było zarówno tradycyjne, jak twórcze, konserwatywne religijne, jak i narodowe”. Tu działało najwięcej pisarzy, poetów i dziennikarzy tworzących w jidysz.

***

Ogólnopolski Dzień Judaizmu został ustanowiony przez Konferencję Episkopatu Polski w 1997 r. Jego celem jest rozwój dialogu chrześcijańsko-żydowskiego, a także modlitwa i refleksja nad związkami obu religii. Polska jest drugim, po Włoszech, europejskim krajem, w którym zaczęto organizować takie obchody. Później włączyły się w tę inicjatywę m.in. Austria, Holandia i Szwajcaria.

Dzień Judaizmu ma pomóc katolikom w odkrywaniu judaistycznych korzeni chrześcijaństwa oraz pogłębianiu świadomości – jak nauczał Jan Paweł II – że religia żydowska nie jest wobec chrześcijaństwa rzeczywistością zewnętrzną, lecz „czymś wewnętrznym, oraz że nasz stosunek do niej jest inny aniżeli do jakiejkolwiek innej religii”.

Zgodnie z założeniami Episkopatu, Dzień Judaizmu ma przybliżać nauczanie Kościoła po II Soborze Watykańskim na temat Żydów i ich religii oraz ukazywać antysemityzm jako grzech. Jest to też okazja do propagowania posoborowego wyjaśniania tekstów Pisma Świętego, które w przeszłości mogły być interpretowane w sposób antyjudaistyczny i antysemicki.

– Dzień Judaizmu to jest dzień, który przeżywamy wewnątrz Kościoła, a który stanowi refleksję na temat naszych wspólnych korzeni i źródeł naszej historii. Pragnę, aby Dzień Judaizmu, przynosił jak najwięcej dobra, świadomości wspólnych źródeł, ale też wspólnego celu – deklaruje bp Rafał Markowski, przewodniczący Rady KEP ds. Dialogu Religijnego.

Co roku centralne obchody Dnia Judaizmu organizuje inna polska diecezja wraz z powołanym w 1996 r. Komitetem ds. Dialogu z Judaizmem. Przewodniczący Komitetu, bp fał Markowski podkreśla, że „wspólne dziedzictwo Żydów i chrześcijan wzywa ich do dawania świadectwa Jedynemu Bogu i jego przykazaniom”.

Po raz pierwszy Dzień Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce obchodzono w styczniu 1998 r. w Warszawie. W międzyczasie Dni te organizowane były w największych polskich miastach. Ubiegłoroczne jubileuszowe ogólnopolskie obchody XX Dnia Judaizmu miały miejsce w Kielcach, a najbliższe, 17 stycznia 2018 r., zorganizowane zostaną ponownie w stolicy.

Komitetowi ds. Dialogu z Judaizmem Rady Konferencji Episkopatu ds. Dialogu Religijnego przewodniczy bp Rafał Markowski. W jego skład wchodzą: ks. Tomasz Adamczyk (sekretarz), Monika Adamczyk-Grabowska CFSF, ks. Wiesław Dawidowski OSA, prof. Jan Grosfeld, ks. prof. Łukasz Kamykowski, ks. Grzegorz Michalczyk, Ryszard Montusiewicz, ks. prof. Jerzy Stranz, Barbara Sułek-Kowalska, ks. prof. Alfred Wierzbicki i prof. Sławomir Żurek. Natomiast prace komisji przygotowawczej XXI Dnia Judaizmu w Archidiecezji Warszawskiej koordynuje ks. dr Andrzej Tulej.