Kielce: Pałac Biskupów Krakowskich pomnikiem historii

Pałac Biskupów Krakowskich w Kielcach – jedna z najlepiej zachowanych tego typu rezydencji z epoki Wazów w Polce oraz bazylika katedralna w Kielcach są od 23 listopada pomnikami historii. Rozporządzenia dla delegatów instytucji i regionu, wręczył w Warszawie prezydent Rzeczypospolitej Andrzej Duda.

Tytułem pomnika historii zostało uhonorowanych 12 obiektów z całej Polski, a wśród nich cenne zabytki Kielc: dawny Pałac Biskupów Krakowskich – obecnie siedziba Muzeum Narodowego wraz z bazyliką katedralną.
„Te miejsca są bardzo ważne dla budowania obrazu naszej pamięci historycznej, polskiej tradycji i kultury w ciągu 1050-lecia naszej państwowości” – podkreślił prezydent Andrzej Duda przemawiając do zebranych w Pałacu Prezydenckim. Nawiązał do niejednokrotnie zapowiadanej kampanii – stu pomników historii na stulecie niepodległości. W tej chwili jest ich 81.

„Wybór tych miejsc to długotrwały i profesjonalny proces, z olbrzymią starannością i bez żadnej koniunkturalności. To kultura, która świadczy o naszej tożsamości” – zaznaczył z kolei wicepremier Piotr Gliński, minister kultury i dziedzictwa narodowego.
W uroczystości uczestniczyli prof. Robert Kotowski – dyrektor Muzeum Narodowego z zespołem, który odebrał tytuł, ks. kan. Adam Kędzierski – proboszcz parafii katedralnej, senator PiS – Krzysztof Słoń, posłowie PiS – Krzysztof Lipiec i Maria Zuba.

Świętokrzyskie było przez lata ubogie w tego typu projekty. Początkowo na liście pomników historii były tylko kopalnie krzemienia z okresu neolitu w Krzemionkach pod Ostrowcem Świętokrzyskim. Na początku 2017 r. dołączyły dwa kolejne miejsca – Święty Krzyż oraz zespół opactwa cystersów w Wąchocku.
Wniosek Muzeum Narodowego w Kielcach obejmował początkowo tylko Pałac Biskupów Krakowskich wraz z całym wzgórzem zamkowym, katedra dołączyła podczas procedowania. Dla obu obiektów decyzja ma znaczenie prestiżowe, zwiększa także dostęp do źródeł finansowania związanych z zabezpieczeniem czy renowacją.
Pałac Biskupów Krakowskich – to barokowy zespół pałacowy w Kielcach, niegdyś rezydencja biskupów krakowskich. Jest uznawany za najlepiej zachowaną oryginalną wczesnobarokową rezydencję pałacową z 1 poł. XVII wieku w Polsce.

Budowla powstawała w latach 1637–1641. Wzniesiono ją na wzgórzu katedralnym z inicjatywy i prywatnych funduszy kanclerza wielkiego koronnego i biskupa krakowskiego Jakuba Zadzika. Budowę prowadził Tomasz Poncino, a projekt został wykonany prawdopodobnie przez Giovanniego Trevano. Dekorację malarską wnętrz wykonał warsztat Tomasza Dolabelli.

Bazylika katedralna pw. Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny – to budowla barokowa z pozostałościami stylu romańskiego, zlokalizowana w samym centrum Kielc na Wzgórzu Zamkowym i będąca jednym z najcenniejszych zabytków miasta. Jan Długosz jako pierwszy wspomina o niewielkim kościele w Kielcach, ufundowanym ok. 1171 r. przez biskupa krakowskiego imieniem Gedko. Kilkadziesiąt lat później kolejny biskup krakowski – bł. Wincenty Kadłubek, ustanowił w tym miejscu parafię i zapewne przy tej okazji poświęcił nowo wzniesiony kościół. Na przełomie XII i XIII w. wznoszono w Polsce budowle sakralne w stylu romańskim i taka też z pewnością była niewielka kielecka świątynia. Kościół wzniesiony został z kamiennych ciosów, pochodzących z miejscowych skał piaskowca i precyzyjnie formowanych wg zasady czworokąta.

W ciągu wieków kościół wielokrotnie ulegał przekształceniom. Przebudowaną, już trójnawową budowlę, poświęcił w 1728 r. biskup krakowski Konstantyn Szaniawski. Od 1805 r. można mówić o katedrze kieleckiej, gdy papież Pius VII bullą „Indefessum personarum” powołał do istnienia diecezję kielecką. W 1971 r. katedra została wyniesiona do godności bazyliki mniejszej. W roku 1982 r. stała się sanktuarium Matki Boskiej Łaskawej Kieleckiej.
Pomnik historii to najbardziej prestiżowa forma ochrony zabytków w Polsce nadawana od 1994 roku.