Bursztynowy Ołtarz Ojczyzny wotum wdzięczności za obecność Boga w historii Polski

To jest nasze wotum wdzięczności Bogu za Jego obecność na drogach naszej historii, za dar Ojczyzny i ewangeliczny siew Kościoła, z którego wyrastało to, co wielkie i twórcze na polskiej drodze – powiedział abp Sławoj Leszek Głódź podczas uroczystej Mszy św. sprawowanej w bazylice św. Brygidy w Gdańsku z okazji odsłonięcia i poświęcenia Bursztynowego Ołtarza Ojczyzny, wzniesionego na 100-lecie odzyskania przez Polskę niepodległości. W Eucharystii wziął udział prezydent Andrzej Duda, który osobiście dokonał odsłonięcia ołtarza, a poświęcił go nuncjusz apostolski w Polsce abp Salvatore Pennacchio.

W bazylice św. Brygidy zgromadzili się także stoczniowcy i górnicy oraz inni związkowcy „Solidarności” i kombatanci, a także członkowie rządu i parlamentarzyści, przedstawiciele władz samorządowych oraz współtwórcy Bursztynowego Ołtarza.

Listy do uczestników uroczystości wystosowali premier Mateusz Morawiecki i marszałek Senatu Stanisław Karczewski.

Uroczystości zostały zaplanowane z okazji 47. rocznicy krwawej masakry robotników na Wybrzeżu w grudniu 1970 r. oraz 36. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego. Ich centralnym punktem jest odsłonięcie i poświęcenie Bursztynowego Ołtarza Ojczyzny w kościele św. Brygidy, świątyni świata pracy i polskiej „Solidarności”, której patronuje bł. ks. Jerzy Popiełuszko.

– Tu czcimy relikwie św. Jana Pawła II i bł. ks. Jerzego Popiełuszki. To właśnie decyzją Stolicy Apostolskiej, którą reprezentuję, błogosławiony ks. Jerzy został ustanowiony patronem „Solidarności” – przypomniał na wstępie liturgii abp Pennacchio.

16 grudnia 1970 r. był tragiczną datą w dziejach Gdańska, kiedy padły pierwsze strzały do protestujących stoczniowców.

Czytaj także: Abp Głódź w rozmowie z KAI o wielu odmianach polskiego patriotyzmu

„Przystępując do sprawowania Eucharystii wspominamy też bolesne rocznice, które dziś obchodzimy: 47. rocznicę Wydarzeń Grudniowych w Gdańsku i Gdyni oraz 36. rocznicę wprowadzenia stanu wojennego w Polsce. Modlitwą otaczamy wszystkie ofiary. Niech Pan Bóg obdarzy ich nagrodą życia wiecznego” – powiedział nuncjusz apostolski.

W homilii abp Sławoj Leszek Głódź nazwał bazylikę św. Brygidy, gdzie zbudowano Bursztynowy Ołtarz Ojczyzny, „szańcem narodowej pamięci”, w którym znajduje się wiele pamiątkowych tablic, epitafiów i pomników – znaków trudu i cierpienia, jakie dokonały się w historii Polski.

Pomysłodawcę stworzenia Bursztynowego Ołtarza, ks. Henryka Jankowskiego, proboszcza parafii pw. św. Brygidy metropolita gdański nazwał z kolei tym, który w latach 70. ub. wieku podniósł z ruin tę świątynię, do której wstępu broniły komunistyczne władze.

Tragedia Grudnia 1970 i Grudnia 1981 na Wybrzeżu Gdańskim – rocznice, jakie ma upamiętniać Bursztynowy Ołtarz Ojczyzny – były „ogniwem narodu na drodze ku wolności”, a wspomnienie o tych krwawych wydarzeniach wciąż trwa – podkreślił abp Głódź.

„W wielu waszych sercach, bracia i siostry, zapisany jest tamten czas. Pamięć o poległych, zakatowanych, o prześladowanych, o łamaniu sumień, ale także o emigracji tysięcy” – powiedział metropolita gdański.

Homilia abp. Głódzia

Abp Głódź zaznaczył, że „chrześcijańskie przebaczenie nie generuje zaniku pamięci, nie odwraca się od obowiązku świadczenia prawdy, ale także nie obraża poczucia sprawiedliwości i zwykłej ludzkiej przyzwoitości”.

„I nie dawajmy posłuchu tym manipulatorom o wypalonym sumieniu, wyzbytym empatii do krzywdy tamtych lat, ani tym, którzy kiedyś stawali także w pierwszym szeregu podziemnego oporu przeciw represjom stanu wojennego” – podkreślił abp Głódź.

Metropolita gdański nawiązał także do postaci bł. ks. Jerzego Popiełuszki. Przypomniał, że w swoim nauczaniu, kształtując etos pokolenia stanu wojennego, z uporem powtarzał on słowa św. Pawła „Nie daj się zwyciężyć złu”. – I taka powinna być chrześcijańska miara: miara dobra, także naszych czasów roku 2017, naszych postaw i naszych sporów – zaznaczył abp Głodź.

Dzisiejsza modlitwa – mówił hierarcha – odmawiana jest za ofiarę tych, którzy polegli w 1970 i 1981 roku. – Modlitwa za bohaterów polskiej wolności trwa – dodał abp Głódź.

Kaznodzieja zaznaczył, że ten dzień ma szczególny akcent, jakim jest odsłonięcie i poświęcenie Bursztynowego Ołtarza Ojczyzny. – To jest nasze wotum wdzięczności Bogu: za Jego obecność na drogach naszej historii, za wiano polskich dziejów, za dar Ojczyzny, za ewangeliczny siew Kościoła, z którego wyrastało to, co wielkie i twórcze na polskiej drodze; za pokolenia idące przez swój czas z Chrystusem i Jego Matką, za ludzi wiernych, miłujących, co Polskę kochają, a nie złorzeczą – wymieniał metropolita gdański.

Dodał, że Ołtarz jest też wotum wdzięczności za „to, co dobre stało się na Pomorzu Gdańskim” oraz gdańskim wotum za Niepodległą, która przed stu laty odrzuciła pęta niewoli”.

Polska – zaznaczył abp Głódź – przeszła w tym stuleciu wiele tragicznych doświadczeń, ale „pozostała wierna imperatywowi wolności, wierze ojców, tradycji chrześcijańskiego narodu”.

Po homilii odsłonięcia Bursztynowego Ołtarza Ojczyzny dokonał prezydent Andrzej Duda, a poświęcił go abp Salvatore Pennacchio, nuncjusz apostolski w Polsce.

W modlitwie poświęcenia prosił Boga, by pobłogosławił „ten Bursztynowy Ołtarz Ojczyzny, który wznosimy upamiętniając stulecie odzyskania przez Polskę niepodległości”.

Po Mszy św. głos zabrał prezydent Andrzej Duda. Wyraził wdzięczność za możliwość odsłonięcia Bursztynowego Ołtarza Ojczyzny, który wieńczy dzieło odbudowy bazyliki św. Brygidy, rozpoczęte 47 lat temu przez ks. Henryka Jankowskiego.

Przypomniał o wielkich patronach „Solidarności” – św. Janie Pawle II i bł. ks. Popiełuszce – których wizerunki znajdują się w gdańskiej świątyni. Nazwał ją „kościołem Solidarności”. Z tragicznych wydarzeń Grudnia 1970 i 1981 wyrosło wielkie dzieło odrodzenia Rzeczypospolitej, zrzucenia kajdan i przywrócenia Polakom godności, a państwu wolności, niepodległości i suwerenności – mówił prezydent.

„To niezwykle ważne dni dla Polski i dla Gdańska – dni pamięci i patriotycznego uniesienia, że możemy złożyć to wotum dziękczynne dla Boga i Jego Matki za opiekę nad naszą Ojczyzną, za odzyskanie wolności” – powiedział prezydent Andrzej Duda.

Bursztynowy Ołtarz Ojczyzny zaprojektował prof. Stanisław Radwański, były rektor gdańskiej Akademii Sztuk Pięknych, a współautorem projektu i zarazem jego głównym wykonawcą jest słynny pomorski artysta bursztynnik Mariusz Drapikowski. Prace nad nim trwają od 17 lat i jeszcze się nie zakończyły.

Śmiały projekt kompozycji, mierzącej 12 m wysokości, biegnącej półkolem długości 10 m, został doskonale wkomponowany w gotycką przestrzeń świątyni. Konstrukcja ołtarza o powierzchni 120 m jest ze stali, gałęzie winnego krzewu z pozłacanej prawdziwym złotem miedzi oraz bardzo dużo elementów ze srebra najwyższej próby, a każdy element nasączony jest bursztynem.

Centralnym elementem ołtarza jest niezwykły obraz Matki Bożej, patronki świata pracy, namalowany po masakrze grudniowej z 1970 r. przez ks. Franciszka Znanieckiego, artystę z Pelplina.

Madonna i Dzieciątko otrzymały bursztynowe korony, poświęcone przez Jana Pawła II 6 lipca 2001 r. i wspaniałą, rzeźbioną sukienkę z unikatowej odmiany białego bursztynu. W mosiężnych koronach dla Maryi i Dzieciątka znalazło się 28 rubinów, upamiętniających 28 robotników Wybrzeża, który zginęli w Grudniu 1970. Korony zostały ufundowane przez prezydenta Lecha Wałęsę i jego małżonkę Danutę. Poniżej znajduje się logo „Solidarności”.

Po obydwu stronach obrazu rozmieszczono figury św. Brygidy Szwedzkiej (patronki Europy) i św. Elżbiety Hesselblad – brygidki, która podczas wojny pomagała rodzinom żydowskim w Rzymie, chroniąc je przed Zagładą. Po bokach prezbiterium zasiadają majestatyczne, zadumane figury z brązu Jana Pawła II i kard. Stefana Wyszyńskiego, przewodników ku wolności.

W ołtarzu znalazły miejsce relikwie męczennika Solidarności, jak i piękny, bursztynowy relikwiarz św. Jana Pawła II – oba metrowej wysokości. Poniżej obrazu Matki Bożej została umieszczona monstrancja z bursztynu o wysokości 1,73 metra, wykorzystywana w latach 2000-2014 podczas procesji Bożego Ciała ulicami Gdańska. W monstrancji widnieje drzewo życia, z którego wyrasta Jezus na krzyżu.

Całą konstrukcję ołtarza spina olbrzymich rozmiarów winorośl, a pod sklepieniem zrywa się do lotu biały bursztynowy orzeł. Na tej samej wysokości instalowane są właśnie polskie krzyże: niepodległościowe, solidarnościowe, partyzanckie i te z przydrożnych kapliczek. „Symbolizują one drogę ojczyzny do wolności – poprzez krzyż i cierpienie” – wyjaśnił KAI abp Sławoj Leszek Głódź.

Ołtarz będzie nadal rozbudowywany. Kolejnym elementem będą złote łany zbóż z bursztynowymi kłosami, symbolizujące Eucharystię.

Pierwszą ideę stworzenia Bursztynowego Ołtarza Ojczyzny w prezbiterium kościoła św. Brygidy wysunął z okazji jubileuszowego roku 2000, ówczesny proboszcz oraz kapelan „Solidarności” ks. Henryk Jankowski oraz gdańscy bursztynnicy – jako wyraz wdzięczności za dar wolności i pontyfikatu Jana Pawła II postanowili stworzyć „dzieło klasy niezwykłej” – największy bursztynowy ołtarz na świecie.

Natomiast inspiratorem i pomysłodawcą nowej, znacznie rozszerzonej koncepcji ołtarza jest metropolita gdański abp Sławoj Leszek Głódź. W 2014 r. na plebanii kościoła św. Brygidy zebrał na nowo twórców ołtarza – prof. S. Radwańskiego i M. Drapikowskiego oraz Mariusza Gliwińskiego. Zespół pod kierunkiem arcybiskupa zdecydował się na dalszą realizację dzieła.