Wiedeńska konferencja na temat antysemityzmu – pozdrowienia od papieża Franciszka

Usilnym apelem o działania przeciwko wrogości wobec Żydów rozpoczęła się 18 lutego w Wiedniu międzynarodowa konferencja poświęcona problematyce antysemityzmu. Do jej uczestników papież Franciszek skierował okolicznościowy list, w którym przypomniał o szczególnej odpowiedzialności za zwalczanie nienawiści wobec Żydów, o potrzebie pamięci o Holokauście oraz o konieczności wzajemnego zbliżenia. „Obojętność paraliżuje i przeszkadza czynić to, co właściwe”, napisał papież. List Ojca Świętego odczytał ks. Norbert Hofmann, sekretarz Papieskiej Komisji ds. Kontaktów Religijnych z Judaizmem.

W swoim przesłaniu papież napiętnował obojętność jako „groźnie zaraźliwy wirus naszych czasów” – czasów, „w których jesteśmy coraz bardziej związani z innymi, ale coraz mniej uwagi skupiamy na innych”. Dlatego należy tworzyć „kulturę odpowiedzialności, pamięci i bliskości” oraz budować sojusz przeciwko wszelkiej formie obojętności.

Prezydent Austrii Alexander Van der Bellen z powodu grypy nie mógł osobiście uczestniczyć w konferencji. W swoim liście podkreślił, że wypędzenie i mordowanie Żydów w czasie narodowego socjalizmu pozostawiło w społeczeństwie Austrii „ogromną pustkę”, a zagładę Żydów europejskich jako „horror masowego morderstwa na skalę przemysłową”. Przypomniał jednocześnie, że także i dziś temat antysemityzmu pozostaje aktualny, a wrogość wobec wszelkich mniejszości „niepokojącą częścią współczesnych czasów”.

Dziś szerzy się w Austrii nowy antysemityzm, któremu trzeba stawić czoło, stwierdził Van der Bellen. „Naszym wspólnym zadaniem jest czujność”, napisał prezydent Austrii dodając, że dotyczy to nie tylko antysemityzmu, ale wszelkich form rasizmu i wrogości wobec mniejszości. „Nauką płynącą z Holokaustu jest bezwarunkowe uznawanie praw człowieka i jego godności” i to musi stanowić podstawę społeczeństwa.

Przewodniczący Europejskiego Kongresu Żydów (EJC) Mosze Kantor skrytykował coraz większą ilość ataków antysemickich w Europie. Podkreślił, że ten rosnący antysemityzm jest jednym z centralnych wyzwań dla współczesnego bezpieczeństwa. Zdaniem Kantora nienawiść wobec Żydów nie może mieć miejsca w przestrzeni publicznej, również dlatego, że „plaga antysemityzmu” dotyka nie tylko Żydów, ale także niszczy podstawowe zasady społeczeństw otwartych i demokratycznych.

Dlatego dziś już nie wystarczy tylko „akademicka” analiza różnych form występowania wrogości wobec Żydów, lecz należy się zastanowić nad konkretnymi działaniami. „Nie wystarczy samo tylko mówienie o antysemityzmie, potrzebne są rozwiązania”, apelował przewodniczący EJC i wyraził nadzieję, że konferencja będzie „początkiem końca” antysemityzmu.

Przemówienie otwierające obrady kongresu wygłosił filozof Bernard-Henri Lévy. Podkreślił, że antysemityzm z prawicowego marginesu rozprzestrzenia się, zagrażając sferze polityki i życia społecznego. Jako przykład Lévy wskazał swój kraj rodzinny – Francję – gdzie zamordowano ludzi dlatego, że byli Żydami.

Nawiązując do hasła przewodniego konferencji: „An End to Antisemitism!” (Skończyć z antysemityzmem!) Lévy powiedział, że antysemityzmu nie da się zlikwidować, ale antysemitów można w społeczeństwie osłabiać i marginalizować. „Dla mnie są oni obojętni, dokąd społeczeństwo będzie wyznaczało im miejsce, w którym nikomu nie będą przysparzali cierpień”, skonstatował Lévy.

Zdaniem filozofa, podłoża nowego antysemityzmu nie stanowi nienawiść do Żydów na tle rasistowskim czy chrześcijańskim, lecz antysyjonizm, negowanie Holokaustu i krytykowanie rzekomego zawyżania liczby ofiar Szoah. Lévy podkreślił, że wyraźne odniesienie się do tych zjawisk, obalenie ich za pomocą argumentów i przejście do kontrofensywy, jest zadaniem także dla świata naukowców.

Organizatorami konferencji jest Uniwersytet Wiedeński we współpracy z uniwersytetami Nowego Jorku, Tel Awiwu oraz z Europejskim Kongresem Żydów. Potrwa ona do 22 lutego. Zaplanowana została jako „wezwanie do działań” wobec „coraz większego antysemityzmu na świecie od czasów Szoah sprzed 70 laty”. Jej zamiarem jest nie tylko zbadanie antysemityzmu, ale także „zapobieganie wrogości wobec Żydów dziś i w przyszłości”.

Zaplanowano 16 bloków tematycznych, które zajmą się m.in. badaniem historii antysemityzmu od starożytności do czasów współczesnych, także w chrześcijaństwie oraz islamie. W dzisiejszym panelu pod hasłem „Antysemityzm i religie Abrahamowe” uczestniczyć będzie administrator Łacińskiego Patriarchatu Jerozolimy, abp Pierbattista Pizzaballa, przewodniczący konferencji imamów we Francji, Hassen Chalgoumi oraz argentyński rabin Abraham Skórka, przyjaciel papieża Franciszka jeszcze z czasów Buenos Aires. Czwartym członkiem dyskusji będzie sekretarz generalny Wspólnoty Kościołów Ewangelickich w Europie (GEKE), luterański biskup z Wiednia Michael Bünker.

Referaty wygłosi ogółem 150 osób z USA, Kanady, Izraela, Ameryki Łacińskiej i Australii oraz różnych krajów europejskich. W ramach tzw. Leadership Talks (Rozmów z Przywódcami) zaplanowano spotkanie z kanclerzem Austrii Sebastianem Kurzem, szefem austriackich socjalistów Christianem Kernem oraz pełnomocnikiem Unii Europejskiej ds. antysemityzmu Kathariną Schnurbein i przewodniczącym Jewish Agency, Natanem Sharanskym.

Jako owoc konferencji zostanie ogłoszony katalog, zawierający konkretne środki do walki z antysemityzmem oraz przeciwdziałania temu zjawisku na świecie. Katalog ma być adresowany do polityków, dostojników kościelnych oraz społeczeństwa obywatelskiego. Informacje na temat konferencji dostępne są pod adresem: http://anendtoantisemitism.univie.ac.at.