Pięć lat papieża Franciszka

Jubileusz pięciu lat papieża Franciszka to dobra okazja, byśmy na chwilę zastanawiali się: jak osobiście przyjmuję przykład życia i nauczanie papieża pochodzącego z dalekiej Argentyny?

Każdy z nas ma własny punkt widzenia. Ja chciałbym tutaj przedstawić swój. Zacznę od komunikacji. Uważam, że kultura spotkania i dialogu należą do istoty treści argentyńskiego papieża. Franciszek trafia do ludzi, potrafi rozmawiać ze wszystkimi, ma czas dla każdego przechodnia.

Świetnym przykładem mogą być środowe audiencje, podczas których papież pozdrawia uczestników, podaje ręce, uśmiecha się, słucha próśb, pochyla się nad chorymi, całuje dzieci. Pytanie skąd ma on tyle siły, by uśmiechać się nieustannie w sposób prawdziwy i autentyczny? Może dlatego, że to człowiek całkowicie oddany ludziom. Pasterz kochający swoje stado. Dla niego nikt nie jest obcy.

Słowa i czyny Papieża Franciszka stanowią jedno. Można być fanem papieża Franciszka, lub nie, ale ‘ubi Petrus, ibi Ecclesia’. Chcę być dobrym dzieckiem Kościoła, więc pragnę jedności z papieżem, a teraz moim papieżem jest Franciszek. Prawie codziennie słucham jego homilię w domu św. Marty. Papież-jezuita uderza mocno w sumienia słuchaczy – w sposób spokojny ale jednocześnie ostry i poważny. brakuje w tych krótkich homiliach uśmiechu, są za to poważne ostrzeżenia przed 'przeciętnością’. Czytając jego tweety mam takie samo wrażenie jak strażnicy arcykapłanów i faryzeuszów do Jezusa: „Nigdy jeszcze nikt nie przemawiał tak, jak ten człowiek przemawia”.

Ostatnio ktoś mi pożyczył książkę pod tytułem „Otwieranie drzwi – Rozmowy o Kościele i świecie”, stanowiącą dialog między papieżem Franciszkiem, a Dominiquem Woltonem. Wolton jest francuskim intelektualistą, autorem ponad trzydziestu prac naukowych w dziedzinie teorii komunikacji, często w swoich pracach podkreśla pierwszeństwo człowieka i polityki przed techniką i gospodarką. Według Woltona komunikacja techniczna rozwija się bardzo szybko, za to ta międzyludzka postępuje bardzo wolno.

Powinien ją przeczytać każdy, kto chce wiedzieć co papież Franciszek myśli o swojej papieskiej misji. Ponadto po każdym rozdziale zamieszczone są wybrane teksty papieża oraz ich kontekst. Wymowne są same tytuły rozdziałów: 1. Pokój i wojna 2. Religie i polityka 3. Europa i różnorodność kulturowa 4. Kultura i komunikacja 5. Odmienność, czas i radość 6. Miłosierdzie to podróż od serca do rąk 7 Tradycja to ruch 8. Los.

Na tylnej okładce znajduje się podsumowanie: „Niczego się nie boję…”. Papież Franciszek podsumowuje pięć lat swojego pontyfikatu. Zwolennicy nazywają go prorokiem, zagorzali krytycy – heretykiem. Od momentu objęcia urzędu wprowadza rewolucyjne zmiany w Kurii Rzymskiej. Zadziwia świat, rezygnując z mieszkania w papieskich apartamentach, obmywając nogi muzułmance i transseksualiście, dokonując gestów pojednania z tradycjonalistami i świętując pięćsetlecie reformacji. Do czego prowadzą jego reformy? Czemu służą jego pozornie niespójne gesty? Dlaczego nie przez wszystkich został zrozumiany w Polsce?

Odpowiedź kryje się w treści. Oto osiem tematów, które według mnie mają znaczący wpływ  na ocenę tych pięciu lat pontyfikatu:

1. Franciszek bywa radykalny. kontynuuje misję poprzedników, ale dostosowuje ją do własnego stylu i światopoglądu. Przykładem może być sprawa uchodźców:

-Dominique Wolton: Na Lesbos, w styczniu 2016 roku, powiedział Ojciec Święty piękne, rzadko spotykane słowa: „Wszyscy jesteśmy migrantami i wszyscy jesteśmy uchodźcami”. Co można jeszcze, poza tym wspaniałym zdaniem, powiedzieć w chwili, gdy mocarstwa europejskie i zachodnie się zamykają? Co robić?

-Papież Franciszek: Powiedziałem też zdanie, które dzieci migrantów nosiły potem na koszulkach: 'Nie jestem niebezpieczny, jestem w niebezpieczeństwie’. Nasza teologia jest teologią uchodźców. Wszyscy bowiem nimi jesteśmy, od chwili powołania Abrahama poprzez wszystkie migracje ludu Izraela. Sam Jezus był uchodźcą, imigrantem. Godność ludzka niesie ze sobą konieczne wezwanie do ‘bycia w drodze’. Gdy mężczyzna lub kobieta nie jest ‘w drodze’, jest mumią. Muzealnym eksponatem. Ktoś taki nie jest żywą osobą.

Bardzo lubię zdanie: ‘Rzeczywistość rozumiemy lepiej z peryferii niż z centrum’. To dlatego, że centrum jest zamknięte, zaś na obrzeżach jesteśmy razem z innymi. Poza tym, Ewangelia każe nam iść na peryferie. Apostołowie rozeszli się z Jerozolimy na cały świat. Nie zostali w mieście, by budować Kościół intelektualistów. Pierwsza herezja piętnowana przez apostoła Jana to gnostycyzm, elita, która nie idzie do ludu.

2. Podróże apostolskie: na peryferię.  Iść do ludzi i być blisko nich, ponieważ ‘nie można ewangelizować bez bliskości’. Ewangelizacja i kultura. Pobożność ludowa.

„Słowo ‘lud’ nie jest słowem logicznym. Jest to słowo mityczne. Nie sposób mówić o ludzie logicznie, gdyż byłby to jedynie opis. By zrozumieć jakiś lud, by pojąć jego wartość, trzeba wniknąć w jego ducha, w jego serce, w pracę, w historię i w mit jego tradycji”.

3. Sprawiedliwość. Kościół i polityka. Nauka społeczna Kościoła – papież z Argentyny ma z powodu własnej biografii szczególną wrażliwość na sprawy dotyczące sprawiedliwości w społeczeństwie.

:Popieram istnienie partii, które opowiadają się za wielkimi wartościami chrześcijańskimi: są to wartości służące dobru ludzkości. Do tego zgoda. Ale partia, która byłaby wyłącznie dla chrześcijan czy dla katolików nie ma sensu. To zawsze prowadzi do klęski.

Państwo świeckie to coś zdrowego. Istnieje zdrowa świeckość. Jezus powiedział, że trzeba oddać cezarowi to, co cesarskie, a Bogu to, co boskie (…) Co zate znaczy państwo świeckie ‘otwarte na transcendencję’? To, że religie stanowią część kultury, ale nie są podkulturami.

Kościół powinien uczestniczyć w polityce ‘wysokiej’, ponieważ on sam uprawia ‘wysoką’ politykę. Taką, która polega na mobilizowaniu ludzi do wprowadzenia w życie przesłania ewangelicznego. Ale nie powinien się mieszać do ‘niskiej’ polityki partyjnej i tym podobnych rzeczy’.

4. Ewangelia z uśmiechem i z miłosierdziem. Znaczenie sakramentu pokuty. Papież, który nie tylko siedzi w konfesjonale, ale sam się spowiada, na oczach całego świata.

‘Dominique Wolton: Jakie najważniejsze słowa należałoby zapamiętać z pontyfikatu Ojca Świętego?

Papież Franciszek: Jakiś czas temu uświadomiłem sobie, że najczęściej używam słowa: ‘radość’. Występuje ono we wszystkich moich testach: Evangelii gaudium to ‘radość Ewangelii’, Laudato si to ‘pieśń radości’, Amoris laetitia to ‘radość miłości’.

Dominique Wolton: A inne słowa?

Papież Franciszek: Często używam słów ‘czułość’ i ‘bliskość’. Kapłanom mówię: ‘Proszę was, bądźcie blisko ludzi’.

Franciszek o swej zasadzie „zakaz narzekania”

5. Kultura spotkania i kultura dialogu. Ważny jest każdy człowiek, trzeba go szanować, słuchać i kochać. Dialog ekumeniczny, a dialog między religiami.

„Budować most – Pierwszy most to uścisk ręki! Nasze dzieci już w szkole podstawowej powinny uczyć się dialogu”. „Najważniejszym ludzkim zmysłem jest dotyk”. „Most dla uchodźców nie tylko przy przyjmowaniu ich, ale także udanie się do nich”.

„Kto pierwszy zrozumiał jak postępować z muzułmanami? Franciszek z Asyżu, który poszedł rozmawiać z ich przywódcą. Ale ówczesna mentalność nakazywała toczyć wojnę… Dotykamy tutaj kwestii, która według mnie jest bardzo ważna: epokę należy interpretować zgodnie z jej hermeneutyką. Nie poza kontekstem”.

6. Trzecia wojna światowa. Jaka jest przyczyna i jak rozwiązać problem?

„Największe zagrożenie dla pokoju na świecie to pieniądze”.

„W Europie jest jeden problem: Europa nie jest wolna”.

Politykom papież poleca, by „robili to, aby służyć. By robili to z miłości. Nie dla osobistej korzyści z chciwości czy żądzy władzy”.

7. Młodość i starość. Światowe Dni Młodzieży w Asiii. Młodzież, która mam kontakt z babciami i dziadkami. Ciekawe, że Wolton wybrał wśród 18 tekstów papieża dwa przemówienia podczas ŚDM w Krakowie. Pięć lat pontyfikatu pod kątem cichy obecności drugiego, byłego papieża. Bergoglio szanuje Ratzingera, Franciszek słucha Benedykta, junior odwiedzi i zaprasza seniora. Dwóch papieży w jedności służby, czekając na listę świętych papieży gdzie 8.X.2018 dołączy się Montini.

‘Nadszedł czas, gdy starcy powinni śnić i opowiadać nam swoje sny. By młodzi spełnili te proroctwa i zmienili świat’.

8. Papież krytykowany. Papież Bergoglio, według opinii Woltona, jest bardziej lubiany przez świeckich i ateistów niż przez katolików. Ci, którzy krytykują papieża pokazują, że nie rozumieją go (Sprawa ‘Amoris laetitia’) A może nie rozumieją nauki Chrystusa?

Do dziś zastanawia mnie sprawa adhortacji Amoris laetitia. Niektórzy bowiem mówią: „To wolno, tamtego nie wolno”. Ale istnieje inna logika. Jezus Chrystus nie przestrzegał zwyczajów, które stały się niemal przykazaniami; dotykał trędowatych, kiedy nie wolno było ich dotykać, nie zgodził się na ukamienowanie cudzołożnicy, gdy inni nie widzieli w tym czegoś złego; rozmawiał z Samarytanką, choć było to zakazanie, bo czyniło to człowieka nieczystym. Pozwoli się dotknąć kobiecie cierpiącej na upływ krwi, co również miało powodować nieczystość. Czy to Jezus Chrystus nie przestrzegał prawa, czy też to prawo innych nie trwało w prawdzie?

Ks. Ignacy Soler

Ks. dr Ignacy Soler, urodzony w Alcañiz, w Hiszpanii (1955). Na Uniwersytecie Complutense w Madrycie ukończył studia matematyczne (1977). Stopień naukowy doktora nauk teologicznych uzyskał w 1983 na Uniwersytecie Navarry w Pamplonie. W 1981 został wyświęcony na kapłana prałatury personalnej Opus Dei. Od 1994 mieszka w Polsce.