Autokefalia dla Ukrainy?

Kluczową sprawą dla Ukrainy jest kwestia autokefalii, czyli niezależności od Moskwy ukraińskiego prawosławia. Najwyższe władze Ukrainy wystosowały ostatnio prośbę o to do patriarchy ekumenicznego w Konstantynopolu.

Sprawa ta, w świetle wschodniego prawa kanonicznego, powinna być prosta. Tradycją jest autokefalia (niezależność Cerkwi), kiedy dany kraj uzyskuje niepodległość. W przypadku Ukrainy jest to od lat „węzeł gordyjski” z powodu sprzeciwu Patriarchatu Moskiewskiego, któremu podlega jedna z trzech Cerkwi ukraińskiego prawosławia.

Przyznanie autokefalii w konsekwencji doprowadziłoby do opuszczenia przez część Ukraińców Cerkwi podlegającej Patriarchatowi Moskiewskiemu bądź wyłamania się tej Cerkwi spod kurateli Moskwy. Z oczywistych względów protestuje przeciwko temu Patriarchat Moskiewski. Tak czy inaczej autokefalia prawosławia na Ukrainie oznaczałaby osłabienie całego rosyjskiego prawosławia.

Kolejny atak na kościół w Nigerii

A Patriarchat Moskiewski chce dziś zająć pierwsze miejsce w światowym prawosławiu kosztem Patriarchatu Ekumenicznego w Konstantynopolu. I faktycznie jest taka możliwość, gdyż – niezależnie od kanonów przyznających prymat patriarsze Konstantynopola – prawosławie rosyjskie ma więcej wiernych oraz poparcie potężnego mocarstwa, którego interesy reprezentuje.

Kwestia ukraińskiej autokefalii ma więc znaczenie dla przyszłości zarówno pozycji rosyjskiej Cerkwi w świecie prawosławnym, jak i imperialnej polityki Rosji. Gra toczy się o wielką stawkę.

Ostateczną decyzję co do autokefalii prawosławia na Ukrainie ma podjąć ekumeniczny patriarcha Bartłomiej – w oparciu o konsultacje wśród innych Kościołów prawosławnych. Wydaje się, że sprzyja jej większość spośród nich: Jerozolimski, Cypru i Grecji, Rumunii i Serbii. Przeciwne są Cerkwie: Antiocheńska, Czesko-Słowacka i Polska. Nie wiadomo, jak zachowają się Bułgarska oraz Gruzińska.

Ukraina ma szansę na religijne uniezależnienie od Rosji. Jaki będzie ostateczny wynik, nie wie nikt, gdyż trudno przewidzieć, po jakie środki sięgnie Moskwa.

Marcin Przeciszewski

Prezes Katolickiej Agencji Informacyjnej.