Niech Bliski Wschód będzie arką pokoju! – papież Franciszek w Bari

– Niech będzie pokój! „Bóg wszelkiej pociechy”, który leczy serca złamane i opatruje rany, niech wysłucha naszej modlitwy. (…) Niech Bliski Wschód nie będzie już łukiem wojennym napiętym między kontynentami, ale gościnną dla ludów i religii arką pokoju” – wezwał Franciszek podczas Dnia Refleksji i Modlitwy o Pokój na Bliskim Wschodzie w Bari. Wzięło w nim udział 20 patriarchów prawosławnych, Katolickich Kościołów Wschodnich i przedstawicieli innych wyznań chrześcijańskich. W przedpołudniowej modlitwie ekumenicznej w Rotundzie przy Promenadzie wzięło udział ok. 50 tys. osób.

Modlitwa przy relikwiach św. Mikołaja

Papież przyleciał śmigłowcem włoskich sił powietrznych na Plac Kolumba, gdzie powitali go abp Francesco Cacucci, ordynariusz archidiecezji Bari-Bitonto, przewodniczący regionu Puglii, prefekt oraz syndyk miasta. Stamtąd Ojciec Święty odjechał samochodem do będącej po opieką dominikanów bazyliki św. Mikołaja, gdzie powitał przed wejściem kolejno przybywających tam dostojników kościelnych. Później wszyscy zeszli do krypty, gdzie przy grobie św. Mikołaja uczcili jego relikwie i zapalili lampę.

Wśród przedstawicieli Kościołów prawosławnych byli: patriarchowie prawosławni – konstantynopolski Bartłomiej I oraz Aleksandrii i całej Afryki Teodor II, metropolita wołokołamski Hilarion, przewodniczący Wydziału Zewnętrznych Kontaktów Kościelnych Patriarchatu Moskiewskiego (OWCS), syryjski patriarcha Antiochii Ignacy Efrem II i patriarcha-katolikos Asyryjskiego Kościoła Wschodu Mar Gewargis II. Jest też pięciu patriarchów katolickich Kościołów wschodnich oraz administrator apostolski Łacińskiego Patriarchatu Jerozolimy abp Pierbattista Pizzaballa a także biskup Ewangelicko-Luterańskiego Kościoła Jordanii i Ziemi Świętej – Sani Ibrahim Azar i sekretarz generalny Bliskowschodniej Rady Kościołów – dr Souraya Bechealany.

Papieżowi towarzyszyli kardynałowie: Pietro Parolin – sekretarz stanu Stolicy Apostolskiej, Angelo Becciu – substytut ds. ogólnych, Leonardo Sandri – prefekt Kongregacji dla Kościołów Wschodnich oraz Kurt Koch – przewodniczący Papieskiej Rady ds. Popierania Jedności Chrześcijan.

Modlitwa ekumeniczna

We wprowadzeniu do modlitwy papież podkreślił, że spotkanie w Bari ma charakter pielgrzymki i jest wyrazem solidarności z chrześcijanami żyjącymi na Bliskim Wschodzie. Wielu z nich doświadcza cierpień. Zaznaczył, że pielgrzymka ta wspierana jest przez Maryję czczoną w Bari jako Ta, która wskazuje drogę. W tym mieście znajdują się również relikwie św. Mikołaja, biskupa Wschodu, czczonego w całym Kościele. Franciszek przypomniał również znaczenie Bliskiego Wschodu dla cywilizacji, całego chrześcijaństwa i szerzej religii monoteistycznych. Jednocześnie podkreślił, że region ten jest dziś teatrem wojen, przemocy, zniszczenia, okupacji i form fundamentalizmu, przymusowych migracji i opuszczenia, ziemią ludzi opuszczających swą ojczyznę. „Istnieje zagrożenie, że obecność naszych braci i sióstr w wierze zostanie przekreślona, oszpecając samo oblicze regionu, ponieważ bez chrześcijan Bliski Wschód nie byłby Bliskim Wschodem” – powiedział Ojciec Święty.

Papież nawiązał do dokonanego już wcześniej przed św. Mikołajem zapalenia lampy oliwnej, w której dwa płomienie łączą się w jeden – tzw. „lampada uniflamma” będącej symbolem jednego Kościoła. „Wspólnie chcemy dziś rozpalić płomień nadziei. Lampy, które złożymy będą znakiem światła, które wciąż świeci w nocy. Chrześcijanie są bowiem światłem świata (por. Mt 5,14), nie tylko wtedy, gdy wszystko wokół jest jasne, lecz również kiedy w mrocznych momentach historii nie ulegają ciemnościom, które ogarniają wszystko, i posilają knotek nadziei oliwą modlitwy i miłości. Gdy bowiem wyciągamy ręce ku niebu w modlitwie i kiedy wyciągamy rękę do brata, nie szukając własnej korzyści, wówczas płonie i świeci ogień Ducha, Ducha jedności, Ducha pokoju” – stwierdził Franciszek.

Następnie Ojciec Święty nawiązał do zaczerpniętego z psalmu 122 hasła spotkania Niech będzie w tobie pokój! Zaapelował o modlitwę w intencji pokoju w Jerozolimie i n całym Bliskim Wschodzie. „Obojętność zabija, a my chcemy być głosem, który przeciwstawia się morderstwu obojętności. Chcemy udzielić głosu tym, którzy nie mają głosu, tym, którzy mogą tylko przełknąć łzy, ponieważ Bliski Wschód dziś płacze, cierpi i milczy, podczas gdy inni go znieważają, dążąc do władzy i bogactwa. Dla maluczkich, prostych, zranionych, dla tych, po których stronie staje Bóg, prosimy: Niech będzie pokój! «Bóg wszelkiej pociechy» (2 Kor 1, 3), który leczy serca złamane i opatruje rany (por. Ps 147, 3), niech wysłucha naszej modlitwy” – zakończył swoje wprowadzenie papież.

Po wprowadzeniu papieża słowa modlitwy wypowiadali kolejni patriarchowie. Ich słowa były przeplatane śpiewem zgromadzonych wiernych. Dziękowano za spotkanie, proszono o łaskę pokoju we wszystkich regionach dotkniętych konfliktami, wzywano do pamięci o wszystkich męczennikach, rannych i chorych.

Podczas Liturgii Słowa odprawionej m.in. w językach: angielskim, francuskim, greckim, arabskim, asyryjskim, ormiańskim i koptyjskim. Odczytano m.in. fragment 12 rozdziału Listu do Rzymian dotyczący miłości nieprzyjaciół oraz odśpiewano fragment Ewangelii św. Marka, w którym Jezus wypowiada osiem błogosławieństw.

W modlitwie wiernych modlono się m. in. za wszystkie kraje i wspólnoty Bliskiego Wschodu cierpiące z powodu konfliktów i przemocy aby zapanował w nich duch jedności i pojednania, za chrześcijan Bliskiego Wschodu by budowali żywe i mocne wspólnoty, za całą rodzinę ludzką, chorych, ubogich, młodzież, uchodźców, prześladowanych i rządzących by Bóg natchnął ich duchem pokoju i sprawiedliwości.

Zgromadzeni, każdy w swoim języku, odmówili modlitwę „Ojcze nasz” i w milczeniu swoje prywatne modlitwy. Po ich zakończeniu grupa młodych ludzi wręczyła patriarchom zapalone lampy-pokoju umieszczone na podstawach, na których znajdował się rysunek gałązki oliwnej i słowo „pokój”, które następnie zostały ustawiano na świeczniku. Spotkanie przy śpiewie hymnu ku czci św. Mikołaja zakończył znak pokoju.

Rozmowy „okrągłego stołu”

Z nadbrzeża papież i patriarchowie pojechali ponownie do bazyliki, gdzie odbyło się ponad dwugodzinne spotkanie przy drzwiach zamkniętych. Do dyskusji wprowadził abp Pierbattista Pizzaballa, administrator apostolski Patriarchatu Łacińskiego Jerozolimy.

Po zakończeniu rozmów Ojciec Święty przemawiając na dziedzińcu bazyliki św. Mikołaja w krótkim przemówieniu powiedział: „Niech Bliski Wschód nie będzie już łukiem wojennym napiętym między kontynentami, ale gościnną dla ludów i religii arką pokoju” i zaapelował o położenie kresu wojnom, żądzy władzy, fanatyzmom, niesprawiedliwym zarobkom, wyzyskowi, ubóstwu, nierówności i braku uznania praw.

Franciszek przypomniał, że Jezus Chrystus jest Księciem Pokoju i pragnie, by Jego uczniowie nawrócili się na Ewangelię pokoju, na Boże plany. Dziękując za spotkanie i braterski dialog Ojciec Święty stwierdził: „Żarliwie błagamy, aby sztuka spotkania zwyciężyła nad strategiami konfliktu, aby przechwalanie się złowrogimi oznakami mocy zastąpiła moc znaków pełnych nadziei: ludzie dobrej woli, o różnych wyznaniach wiary, którzy nie boją się ze sobą rozmawiać, akceptować motywów innych osób i troszczyć się jedni o drugich. Tylko w ten sposób, dbając o to, aby nikomu nie zabrakło chleba i pracy, godności i nadziei, okrzyki wojny zamienią się w pieśni pokoju”.

Papież zaapelował do rządzących, aby stanowczo poświęcili się prawdziwej służbie pokoju. „Dość własnych korzyści nielicznych kosztem wielu! Dość okupowania ziem rozdzierających narody! Dość panowania półprawd nad nadziejami ludzi! Dość wyzyskiwania Bliskiego Wschodu dla korzyści obcych Bliskiemu Wschodowi!” – stwierdził Franciszek.

Ojciec Święty zaznaczył, że wojnę pokonuje się wyrzekając się logiki panowania i wykorzeniając ubóstwo, postawy fundamentalistyczne, wyścig zbrojeń. „Dość zawziętych konfliktów, dość pragnienia zysku, które nie patrzy nikomu w twarz, byle by tylko zyskać złoża ropy naftowej i paliw, nie mając względu na wspólny dom i nie mając skrupułów co do faktu, że rynek energii dyktuje prawa współistnienia między narodami!” – powiedział papież.

Papież leci do Bari

Franciszek zaapelował jednocześnie o ochronę obecności chrześcijan i innych społeczności mniejszościowych na Bliskim Wschodzie i zapewnienie im pełnych praw obywatelskich. Podkreślił konieczność respektowania postanowień wspólnoty międzynarodowej odnośnie statusu Jerozolimy. „Jedynie rozstrzygnięcie wynegocjowane między Izraelczykami a Palestyńczykami, mocno wspierane i wspomagane przez wspólnotę narodów, może doprowadzić do stabilnego i trwałego pokoju oraz zagwarantować współistnienie dwóch państw dla dwóch narodów” – stwierdził Ojciec Święty.

Papież zwrócił uwagę na dramatyczny los dzieci na Bliskim Wschodzie. „ Proszę was, niech ludzkość usłyszy wołanie dzieci, których usta głoszą chwałę Boga (por. Ps 8,3). Ocierając ich łzy świat na nowo odnajdzie godność” – zaapelował Franciszek.

„Niech Bliski Wschód nie będzie już łukiem wojennym napiętym między kontynentami, ale gościnną dla ludów i religii arką pokoju. Umiłowany Bliski Wschodzie, niech oddalą się od ciebie ciemności wojny, żądzy władzy, przemocy, fanatyzmu, niesprawiedliwych zarobków, wyzysku, ubóstwa, nierówności i braku uznania praw. «Niech będzie w tobie pokój!» (Ps 122 [122], 8), niech będzie w tobie sprawiedliwość, niech spoczywa nad tobą Boże błogosławieństwo!” – powiedział Ojciec Święty.

Następnie każdy z hierarchów wypuścił białe gołębie, symbole pokoju.

Potem w rezydencji arcybiskupa Bari uczestnicy „ekumenicznego szczytu pokojowego” zjedli obiad. Papież pożegnał wszystkich i odleciał śmigłowcem do Watykanu.

Franciszek był szóstym papieżem, który odwiedza Bari. Ostatni raz był tam trzynaście lat temu Benedykt XVI, który przewodniczył zakończeniu XXIV Krajowego Kongresu Eucharystycznego (29 maja 2005 r.).