Olsztyn: ekologia, solidarność społeczna i zrównoważony rozwój – konferencja w ramach cyklu „Polonia Restituta”

O priorytetach w ochronie środowiska naturalnego i zrównoważonego rozwoju Polski oraz spojrzeniu na kwestie ekologii od strony zadań państwa i Kościoła dyskutowali uczestnicy konferencji zorganizowanej w ramach cyklu „Polonia Restituta. Dekalog dla Polski w 100-lecie odzyskania niepodległości”. Odbyła się ona w poniedziałek na Uniwersytecie Warmińsko-Mazurskim w Olsztynie.

W konferencji pt. „Ekologia – Solidarność społeczna – Zrównoważony rozwój” wzięli udział m.in. minister nauki i szkolnictwa wyższego Jarosław Gowin oraz metropolita warmiński abp Józef Górzyński i biskup elbląski Jacek Jezierski.

W wykładzie inauguracyjnym prof. Wojciech Maksymowicz, prorektor ds. Collegium Medicum Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego przedstawił stan obecny ekologicznej infrastruktury Olsztyna oraz perspektyw rozwoju tej sfery w przyszłości. Podkreślił, że byłoby to niemożliwe bez zaplecza naukowo-medycznego realizowanego w kierowanym przez niego ośrodku akademickim.

Poinformował, że miasto chce stawiać na rozwój uzdrowiskowej rehabilitacji w połączeniu z nowoczesną bazą do leczenia chorych w Szpitalu Miejskim i nowoczesnym dużym Uniwersyteckim Szpitalem Mariackim. Infrastruktura ta będzie rozbudowywana w pełnej zgodzie ze środowiskiem i przy wykorzystaniu nadzwyczajnych walorów przyrodniczych Olsztyna – lasów, jezior i innych zbiorników wodnych oraz torfu.

„Pomożemy chorym i starszym Olsztyniakom i naszym gościom z kraju i zagranicy w powrocie do sprawności” – zapewnił, informując, że inwestycje ekologiczne będą też korzystne z punktu widzenia zwiększenia zatrudnienia w tym sektorze mieszkańców miasta.

Założenia polityki ekologicznej polskiego państwa na najbliższe lata przedstawił mec. Piotr Woźny, pełnomocnik Prezesa Rady Ministrów ds. programu „Czyste Powietrze”. Jak wskazał, czyste powietrze jest obecnie największym wyzwaniem ekologicznym naszego kraju. Jest to kwestia skupiająca w sobie niemal wszystkie problemy natury społeczno-gospodarczej, przed jakimi stoi dziś Polska.

Polska stoi bowiem przed wyzwaniem, w jaki sposób równoważyć rozwój gospodarczy z potrzebami ochrony życia, zdrowia obywateli, a przy tym nadrabiania wieloletnich zaległości w rozwoju cywilizacyjnym w porównaniu do krajów Europy Zachodniej.

Mec. Woźny poinformował, że ekologiczna sytuacja polskich miast jest bardzo zła. Na złą jakość powietrza w Polsce już w 2000 r. wskazywała Najwyższa Izba Kontroli, co 15 latach doprowadziło nawet do wytoczenia przez Komisję Europejską sprawy przeciwko Polsce w Trybunale Sprawiedliwości UE w związku z zaniedbaniami we wdrażaniu polityki ekologicznej. W maju 2016 na 50 miast europejskich z najbardziej zanieczyszczonym powietrzem, aż 33 znajdowało się w Polsce.

Program „Czyste powietrze” został opracowany przez rząd Beaty Szydło, ale zaczął być wdrażany przez rząd Mateusza Morawieckiego. Jego głównym założeniem jest skierowanie środków, jakimi dysponuje Narodowy Fundusz Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej nie tylko na ograniczanie tzw. wysokiej emisji zanieczyszczeń z wysokich kominów fabrycznych, ale także na walkę z niską emisją, czyli zanieczyszczenia emitowane przez budynki jednorodzinne opalane przestarzałymi piecami, w którym grzeje się bardzo złej jakości paliwem.

Rząd chce zrealizować trzy filary programu „Czyste powietrze”: wprowadzić nowe normy dla instalowania kotłów na paliwa stałe (takie kotły muszą respektować odpowiednie standardy emisyjne, czyli nie emitować szkodliwych substancji do atmosfery), wdrożyć normy jakościowe dla paliw stałych (paliwa słabej jakości, o dużym stężeniu związków siarki, były spalane w instalacjach przemysłowych, a nie w instalacjach domowych), wreszcie wesprzeć finansowo tych obywateli, którzy do tej pory nie mogli sobie pozwolić na wymianę przestarzałych pieców na instalacje bardziej ekologiczne.

W dyskusji panelowej na temat koncepcji integralnej ekologii prowadzący rozmowę ks. prof. Marian Machinek z Wydziału Teologii UWM stwierdził, że współcześnie termin „ekologia” jest słowem zdewaluowanym. Na ile to słowo jest dziś istotne? – zapytał pozostałych panelistów.

Mariusz Orzechowski, dyrektor Regionalnej Dyrekcji Lasów Państwowych w Olsztynie podkreślił, że z jego perspektywy zawodowej ekologią można nazwać trwale zrównoważoną gospodarkę leśną. Wymienił jej trzy filary: ściśle ekologiczny, związany z ochroną przyrody; społeczny, związany z udostępnianiem lasu mieszkańcom oraz ekonomiczny, polegający na dostarczaniu surowca dla przemysłu drzewnego.

Ambasador RP w Finlandii dr Jarosław Suchoples wskazał, że dla ekologicznego rozwoju kraju nie bez znaczenia są niestety spory polityczne, także o charakterze międzynarodowym. W debatach europejskich pojawiają się coraz częściej tak sporne kwestie jak dostęp do zapewnienie dostępu do czystej wody, ograniczenie emisji dwutlenku węgla i gazów cieplarnianych.

Jak ważne dla niektórych krajów są kwestie ekologiczne – mówił – świadczyć może fakt, że niedawno to minister spraw zagranicznych Finlandii, a nie minister środowiska, przedstawił priorytety tego kraju na najbliższe lata. Jednymi z kluczowych było zadanie ograniczenia wydobycia węgla kamiennego i wykorzystania go jako paliwa oraz troska o zatrzymanie degradacji terenów arktycznych.

Ks. dr Janusz Urbańczyk, stały przedstawiciel Stolicy Apostolskiej przy organizacjach międzynarodowych w Wiedniu przypomniał o znaczeniu encykliki „Laudato si`” papieża Franciszka, poświęconej ochronie środowiska przyrodniczego. – W tej encyklice papież zachęca do szerokiej dyskusji naukowej różnych środowisk, abyśmy byli zjednoczeni we właściwym rozeznaniu sytuacji na świecie – mówił duchowny.

Przypomniał, że Franciszek w pewnym sensie wzorował się na jednym ze swoich poprzedników, papieżu Janie XXIII, który w encyklice „Pacem in terris”, w obliczu ryzyka światowego konfliktu nuklearnego i po kryzysie kubańskim, po raz pierwszy zwrócił się w papieskim dokumencie nie tylko do katolików, ale do „wszystkich ludzi dobrej woli”.

„Ekologia w tym dokumencie jest dla papieża przedmiotem troski o wspólny dom wszystkich nas, żyjących na Ziemi” – dodał ks. dr Janusz Urbańczyk. – Papież Franciszek zaznacza też, że Kościół nie chce, nie ma ku temu podstaw, aby proponować rozwiązania definitywne. Rozumie, że powinien raczej słuchać i promować uczciwą debatę wśród naukowców, szanując różnorodność opinii. Kościół nie chce zastąpić polityki, ale zachęca do rozumnej debaty, aby potrzeby indywidualne poszczególnych krajów, albo ideologie, nie wyrządzały szkody dobru wspólnemu.

Inicjatywą towarzyszącą olsztyńskiej konferencji była zachęta do odebrania dębowego drzewka i zasadzenia go we własnej okolicy. Akcję „Sto dębów na stulecie niepodległości” zorganizowały Lasy Państwowe. – Mamy nadzieję, że te małe na razie drzewka będą zdobić długie dziesiątki lat nasz region Warmii i Mazur. Trudno wyobrazić sobie piękniejszy pomnik czczący tę rocznicę i piękniej wpisujący się w temat dzisiejszej konferencji – mówili prowadzący spotkanie Marta Gołąb-Kocięcka, dziennikarka TVP Olsztyn i ks. dr hab. Marek Żmudziński, dziekan Wydziału Teologii UWM.

Projekt „Polonia Restituta. Dekalog dla Polski w 100-lecie odzyskania niepodległości” składa się z cyklu 10 ogólnopolskich naukowych konferencji tematycznych, organizowanych w najważniejszych ośrodkach akademickich Polski i podejmujących kluczowe dla społeczeństwa zagadnienia z zakresu szeroko rozumianego życia publicznego, gospodarczego, politycznego, społecznego i kulturalnego.

Zwieńczeniem powyższych dziesięciu konferencji będzie międzynarodowy Kongres w Krakowie, podejmujący problematykę sumienia i odpowiedzialności w życiu publicznym.

Pomysłodawcą projektu jest Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, które wraz z Radą do spraw Społecznych Konferencji Episkopatu Polski zarazem stało się współorganizatorem projektu. Koordynatorem merytorycznym jest Akademia Ignatianum w Krakowie. Do realizacji zaproszono czołowe ośrodki akademickie Polski, które dydaktycznie, naukowo czy badawczo zajmują się m.in. Katolicką Nauką Społeczną.

Honorowy Patronat nad obchodami 100-lecia odzyskania niepodległości w ramach projektu „Polonia Restituta. Dekalog dla Polski w 100-lecie odzyskania niepodległości” objął prezydent Andrzej Duda.