Prezentacja III tomu „Pro memoria” kard. Wyszyńskiego

Prezentacja III tomu „Pro memoria” Prymasa Wyszyńskiego odbędzie się w poniedziałek 8 października o godz. 17.00 w Domu Arcybiskupów Warszawskich z udziałem kard. Kazimierza Nycza. Obecni będą także redaktorzy naukowi tomu: Iwona Czarcińska i ks. dr Andrzej Gałka a także dr Ewa Czaczkowska – autorka najnowszej biografii Prymasa Wyszyńskiego, członek Zespołu Redakcyjnego serii wydawniczej „Pro memoria”.

Trzeci tom „Pro memoria” to – jak podkreśla przewodniczący zespołu redakcyjnego dr hab. Paweł Skibiński – tom szczególny, dlatego, że dotyczy okresu uwięzienia Prymasa Wyszyńskiego. Obejmuje on lata 1953-1956 i zawiera notatki z tego czasu. „Jest to moment ważny dla historii Polski, gdyż wtedy Prymas podlegał najcięższym prześladowaniom ze strony ustroju komunistycznego” – mówi Skibiński.

W zasadniczym kształcie notatki zawarte w tomie III „Pro memoria” ukazały się już wcześniej w „Zapiskach więziennych” kard. Wyszyńskiego, który osobiście współpracował z ówczesną redakcją podczas przygotowania tej pozycji do druku. Obecnie ukazuje się wydanie krytyczne tych notatek wraz z przypisami.

Tom III „Pro memoria” zawiera więc informacje na temat uwięzienia Prymasa, ukazane z jego perspektywy. – Ten tekst nie jest ani „Zapiskami więziennymi”, ani monografią na temat uwięzienia – jest komentowanym tekstem prymasowskich zapisek codziennych, tak jak on sam w latach 70. zadecydował, że mają wyglądać. Bardziej dotyczy spraw konkretnych, raczej zewnętrznych, mniej jest duchowych przeżyć Prymasa, które znalazły się wcześniej w „Zapiskach więziennych” a pochodzą z innych notatek – wyjaśnia Skibiński.

Redaktorzy naukowi tomu stanęli przed poważnym wyzwaniem, dlatego, że kard. Wyszyński nie identyfikował osób, z którymi spotykał się w czasie uwięzienia. O oficerach UB i funkcjonariuszach sił bezpieczeństwa pisał enigmatycznie, redaktorzy naukowi próbowali rozpoznać te postacie.

W tomie III „Pro memoria” czytelnik znajdzie też korespondencję, którą Prymas Wyszyński dołączył do swoich notatek. „Szczególne wrażenie robią listy ocenzurowane przez Urząd Bezpieczeństwa, pocięte i prezentowane Prymasowi z wyciętymi fragmentami” – zwraca uwagę dr hab. Skibiński. W tomie znaleźć można także odręczne rysunki miejsc uwięzienia.

Więzienne „Pro memoria” kard. Stefana Wyszyńskiego, jak i teksty napisane przez niego w czasie odosobnienia ukazują go jako człowieka, który mimo zła, jakie go spotkało i jakiego doznał Kościół, ani przez chwilę nie przestaje wierzyć, że Bóg go prowadzi.

Na monumentalne 27-tomowe dzieło „Pro memoria” złożyły się tysiące codziennych notatek sporządzanych przez kard. Stefana Wyszyńskiego przez ponad 30 lat. To unikatowe świadectwo niestrudzonej działalności prymasowskiej w latach 1948-1981.

Zainaugurowana w 2017 r. seria wydawnicza jest pierwszą próbą całościowego i krytycznego wydania zapisek – opatrzonego aparatem naukowym obejmującym wstęp, przypisy oraz indeksy.

Wydanie jest wspólnym przedsięwzięciem pięciu podmiotów: Archidiecezji Warszawskiej, Archidiecezji Gnieźnieńskiej, Instytutu Prymasa Wyszyńskieo, Uniwersytetu Kardynała Stefana Wyszyńskiego i Instytutu Pamięci Narodowej, dla którego jest to przedsięwzięcie realizowane w ramach centralnego projektu badawczego ,,Władze komunistyczne wobec Kościołów i związków wyznaniowych w Polsce 1944-1989”.