Wykorzystywanie seksualne i Kościół katolicki: „ciężkie błędy” i „poważne zaniedbania”

Papież Franciszek zwołał szczyt w Watykanie z udziałem przewodniczących konferencji biskupów i przełożonych zgromadzeń zakonnych z całego świata na temat ochrony małoletnich przed pedofilią. Skandale w USA, Irlandii, Australii oraz w innych krajach bardzo zaszkodziły wizerunkowi Kościoła katolickiego. Od wielu lat sprawą zajmuje się Watykan.

Publikujemy najważniejsze wydarzenia związane z tym problemem:

1983: Obowiązujący do dziś Kodeks Prawa Kanonicznego z 1983 roku powtórzył sformułowanie z poprzedniego Kodeksu z 1917 roku, uznając niewłaściwe zachowania seksualne jako naruszenie szóstego przykazania Dekalogu (nie cudzołóż) i nakazuje „sprawiedliwe kary”, nie wyłączając w razie potrzeby wydalenia ze stanu duchownego.

1994: Irlandzki rząd premiera Reynolda upada z powodu księdza pedofila, który nie został osądzony dostatecznie surowo.

1999: Rząd Irlandii oficjalnie przeprasza wszystkie ofiary wykorzystywania seksualnego dzieci i przeznacza pięć milionów euro na odszkodowania. Przypadki, do jakich dochodziło w domach dziecka kościelnych i państwowych sięgają lat 40. XX w.

Marzec 2001: Raporty o wykorzystywaniu seksualnym zakonnic przez księży, zwłaszcza w Afryce, poruszają opinię publiczną.

Kwiecień 2001: Dokument papieski „Sacramentorum sanctitatis tutela” stwierdza, że od tego czasu wykroczenia księży na tle seksualnym podlegają osądowi Kongregacji Nauki Wiary. Wykorzystywanie seksualne określone jest jako „bardzo poważne”, a za przypadki tego przestępstwa przewidziane są najsurowsze kary dyscyplinarne w świetle Kodeksu Prawa Kanonicznego. Okres przedawnienia wynosi 10 lat.

Maj 2001: Prefekt Kongregacji Nauki Wiary, kard. Joseph Ratzinger, dokumentem “De delictis gravioribus” wprowadza nowe przepisy prawne. Po ich opublikowaniu zgłoszono na świecie ok. 3 tys. oskarżeń z tytułu wykroczeń na tle seksualnym księży i zakonników na przestrzeni minionych 50 lat.

2002: Po ujawnieniu licznych przypadków wykorzystywania seksualnego w Bostonie i innych diecezjach Konferencja Biskupów USA ustanawia nowe, surowe wytyczne. Ta „polityka zera tolerancji” zawiera m.in. przedłużenie okresu przedawnienia i automatyczne wydalenie do stanu świeckiego. Nowe wytyczne mają moc prawną dla Kościoła USA i stanowią komplementarną część Kodeksu Kanonicznego. Natomiast ogłoszone w tym samym roku wytyczne Konferencji Biskupów Niemieckich z tego samego roku mają formę tylko niewiążących zaleceń prawnych. Podejrzany o tuszowanie przypadków pedofilii kard. Bernard Law z Bostonu ustępuje i otrzymuje stanowisko w Watykanie. Z kolei w Irlandii zakony przeznaczają 128 mln. euro na odszkodowania dla ofiar pedofilii.

2008: Podczas pobytu w USA papież Benedykt XVI spotyka się po raz pierwszy z ofiarami pedofilii duchownych. Papież modli się wraz z nimi i ich słucha. Do kolejnego spotkania z ofiarami dochodzi w Australii.

2009: U “Legionistów Chrystusa” dochodzi do ujawnienia systemu kłamstw i wykorzystywania seksualnego, jakich dopuścił się zmarły w 2008 założyciel tej wspólnoty Marcial Maciel Degollado. Po ujawnieniu przestępstw seksualnych Maciela Benedykt XVI zarządza dokładną kontrolę i wymienia całe kierownictwo wspólnoty. Opracowane też są nowe statuty.

2010: Ówczesny szef kolegium jezuitów “Canisius” w Berlinie, o. Klaus Mertes, rozpoczyna proces ujawniania skandalu pedofilii w Kościele katolickim Niemiec. Specjalnym pełnomocnikiem dla tych spraw zostaje bp Stephan Ackermann z Trewiru. Utworzona zostaje “gorąca linia” dla ofiar. W lipcu Watykan przedłuża okres przedawnienia na 20 lat. Doprecyzowane też zostają przepisy dotyczące pornografii dziecięcej. Zapowiedziano też przyspieszenie w sprawach o pedofilię.

2011: Benedykt XVI spotyka się z ofiarami pedofilii także podczas wizyty w Niemczech.

Styczeń 2018: na wizytę papieża w Chile pada cieniem skandal pedofilii. Początkowo Franciszek dość szorstko staje po stronie oskarżanego biskupa, jednak „twarda rzeczywistość” zmienia jego stanowisko. W liście do biskupów Chile papież przyznaje się do „poważnego błędu” w ocenie sytuacji i wysyła specjalnego wysłannika. Na maj zaprasza wszystkich biskupów chilijskich na spotkanie kryzysowe do Watykanu i sam wysuwa poważne oskarżenia. Niemal wszyscy hierarchowie zgłosili rezygnację. Dotychczas papież przyjął osiem.

Czerwiec 2018: Jako dotychczas najwyższy rangą dostojnik Kościoła katolickiego arcybiskup Philip Wilson w australijskiej Adelajdzie zostaje skazany przez sąd cywilny na karę pozbawienia wolności za tuszowanie przypadków pedofilii duchownych. Ustępuje z urzędu pod naciskiem opinii publicznej. Z 12-miesięcznej kary pięć miesięcy zamieniono na areszt domowy.

Lato 2018: Skandal pedofilski w USA przybiera na sile. Były arcybiskup Waszyngtonu, 88-letni kardynał Theodore McCarrick został oskarżony o seks z podopiecznymi oraz molestowanie seksualne dwóch nieletnich. Został usunięty z Kolegium Kardynalskiego. Jest to pierwszy taki przypadek od 90 lat. W stanie Pensylwania w wyniku prawie dwuletniego śledztwa prowadzonego przez Wielką Ławę Przysięgłych ujawniono, że w sześciu, spośród ośmiu tamtejszych diecezji katolickich 301 księży katolickich dopuściło się w ciągu 70 lat nadużyć seksualnych na ponad tysiącu dzieci. Większość ofiar stanowili chłopcy. W badanych diecezjach panowała – jak określono – „kultura tuszowania” przez zwierzchników kościelnych. Takie oskarżenie wysunięto m.in. pod adresem kard. Donalda Wuerla. Były nuncjusz w USA, abp Carlo Maria Vigano zarzuca papieżowi i innym hierarchom watykańskim tuszowanie przypadków pedofilii w amerykańskim Kościele i ochronę takich ludzi, jak np. McCarricka.

Sierpień 2018: w Melbourne rozpoczyna się główne postępowanie w sprawie australijskiego kardynała, 77-letniego George’a Pella oskarżonego o dwa przypadki wykorzystywania seksualnego nieletnich. Zgodnie z prawem obowiązującym w Australii media mają zakaz informowania o procesie. Papież Franciszek pisze czterostronicowy list do biskupów Kościoła powszechnego na temat skandalu pedofilskiego.

Wrzesień 2018: Na koniec lutego 2019 papież Franciszek zwołuje szczyt przewodniczących episkopatów oraz przełożonych zakonów katolickich z całego świata na temat ochrony nieletnich.

Listopad 2018: Biskupi USA na jesiennym zebraniu zamierzają uchwalić dwa plany działania w sprawie pedofilii. Sprawę hamuje Watykan w związku z planowanym na luty szczytem w tej sprawie.

Luty 2019: Były kardynał McCarrick zostaje wydalony ze stanu kapłańskiego. Szczyt w sprawie ochrony nieletnich obraduje w Watykanie w dniach 21-24 lutego.