Tarnów: nauczyciele dyskutowali o etyce wychowania i edukacji

Biskup tarnowski Andrzej Jeż zachęcał nauczycieli, by „nie dali się zwyciężyć złu, ale zło dobrem zwyciężali”. “Etyka wychowania i edukacji – szansa i wyzwanie” to temat IX Forum Nauczycieli i Wychowawców w Tarnowie. Zgromadziło ono ok. 300 uczestników z południa Polski.

„Ładujemy tutaj duchowe akumulatory, dziś nasza etyka jest wystawiana na próbę” – mówią uczestnicy, wśród których byli m.in. nauczyciele, wychowawcy, przedstawiciele instytucji, które zajmują się edukacją.

Podczas Mszy św. w bazylice katedralnej, biskup tarnowski Andrzej Jeż mówił, że jest tylko jedna rzecz, która naprawdę może uratować świat; jest nią przebaczenie w duchu miłosierdzia. Zachęcał nauczycieli, aby „nie dali się zwyciężyć złu, ale zło dobrem zwyciężali”. – Jest tyle powodów kiedy czujemy się poniżeni, a jednak przebaczamy i to punkt wyjścia, by dobrze wychowywać. Powinniśmy wejść na drogę wpisania tego modelu w życie naszych uczniów, przyjaciół, członków rodzin. Bóg daje człowiekowi czas, jest gotowy cierpliwie oczekiwać na poprawę. W procesie wychowania ile trzeba dać czasu uczniowi, aby mógł się nawrócić i zmienić? Czasem trwa to wiele lat – dodał bp Jeż.
Antoni Buchała, wicedyrektor LO KSW im. Stefana Kardynała Wyszyńskiego w Libiążu i wiceprezes Zarządu Głównego KSW wskazuje, że jednym z elementów etycznej wiarygodności wychowawcy jest sprawiedliwe traktowanie wszystkich uczniów, czego najbardziej widomym przejawem jest sprawiedliwe ocenianie.

„Śmiem twierdzić, że jest to cecha nauczyciela z punktu widzenia ucznia bodaj najważniejsza. Na nic fachowość, kompetencje i perfekcyjne prowadzenie lekcji, jeżeli nauczyciel jest stronniczy, jeżeli ma swoich ulubieńców, którym zawsze jest w stanie wszystko puścić płazem, i takich, których ewidentnie nie darzy sympatią” – dodaje.
Zdaniem Buchały pomocna może być anonimowa ankieta służąca samoocenie, w której nauczyciel pyta uczniów, czy ich sprawiedliwie ocenia, czy nie zdarza się, że ktoś poczuł się zlekceważony lub poniżony. „Warto taką ankietę przeprowadzić przynajmniej raz w roku. Zapewniam, że wystąpienie nauczyciela, który przyznaje się do swej słabości, ale obiecuje, że się postara poprawić i robić coś lepiej, sprawia na uczniach piorunujące wrażenie. Taka ankieta uczy pokory i ułatwia właściwą samoocenę” – dodaje.

Ks. dr hab. Michał Drożdż, prof. UP JP II w Krakowie podkreśla, że etyka w wychowaniu winna pomóc zarówno nauczycielom, jak i dzieciom i młodzieży w orientacji w świecie wartości.

„Chodzi o pomoc w prawdziwej ocenie rzeczywistości i zachowaniu właściwej wrażliwości moralnej, zdolnej przeciwstawić się zjawisku zniekształcania ludzkiej wrażliwości etycznej poprzez banalizację zła. Chodzi także o zachowanie świadomości granic między dobrem a złem. Człowiek jest w stanie działać w pełni „po ludzku”, jeśli jest osobą wewnętrznie zintegrowaną, jeśli nie żyje w sprzecznościach. Banalizacja zła powoduje wewnętrzną sprzeczność pomiędzy czynem a wartością i godnością człowieka, dlatego zasada „niebanalizacji” zła stanowi jedną z ważnych zasad etyki wychowawczej” – podkreśla.

Krystyna Florek-Tarczoń z Państwowej Wyższej Szkoły Zawodowej w Tarnowie wskazuje, że przed nauczycielem stoi niezwykła możliwość stawania się wzorem dla młodego człowieka wskazującym, jak należy czynić dobro. „Młodzi ludzie poszukując dla siebie wzorców i ideałów, stają się szczególnie podatni na wpływ różnych kultur, w tym także destruktywnych. Nauczyciele razem z rodzicami mają ogromną możliwość wpływania na ograniczenie tej niekorzystnej fascynacji” – dodaje.

Jej zdaniem wierność etosowi zawodowemu powinna skłaniać nauczycieli do troski o własną kulturę moralną. „Papież Franciszek w swoim nauczaniu wzywa wszystkich do promowania kultury bezinteresowności i daru jako antidotum do przezwyciężania kultury zysku i odrzucenia” – podkreśla.

Zdaniem dr Grażyny Potępy z I LO im. Kazimierza Brodzińskiego w Tarnowie i Szkoły Podstawowej im. hetmana Jana Tarnowskiego w Tarnowcu, jesteśmy świadkami „etycznego zamieszania”, bo trudno współczesnemu młodemu człowiekowi jednoznacznie wyznaczyć sobie cele, konsekwentnie trzymać się raz wybranych wartości oraz heroicznie egzystować według zasad etycznych i cnót. „Współcześnie młodzi ludzie łatwo mogą zgubić się w chaosie różnorodnych poglądów, modnych teorii, medialnych przekazów, sprzecznych informacji, z łatwością usprawiedliwianych niegodziwości. I tu pojawia się przestrzeń do wysiłku wychowawczego pedagogów, którym na sercu leży dobro etyczne młodego pokolenia. Najważniejsza zasada wychowania etycznego według mnie brzmi: To, co mówimy, musi być zgodne, spójne z tym, co czynimy, młodzież powiedziałaby, że musi być kompatybilne – dodaje.

Nauczycielka religii i etyki zrealizowała w I Liceum Ogólnokształcącym w Tarnowie projekt dotyczący etyki zawodu nauczyciela oraz etyki licealistów. Wyniki wskazują, że uczeń szuka w nauczycielu z etycznego punktu widzenia następujących dóbr: właściwego warsztatu pracy, prawdy, czasu, osobowej relacji i sprawiedliwości.

Projekt pokazał też, że młodzi ludzie poszukują wartości, dóbr, cnót. Na podstawie spisanych przez licealistów w trakcie projektu wartości do zastosowania, młodzież wymieniła m.in. altruizm, empatię, szacunek, przyjaźń, budowanie zaufania i poczucia wspólnoty, solidarność, uczciwość, szczerość, kulturę osobistą, dobre słowo, właściwe funkcjonowanie w świecie wirtualnym, odwagę, tolerancję, patriotyzm, dbanie o dobro szkoły.

„Rolą szkoły oprócz przekazywania wiedzy jest kształtowanie postaw etycznych, a wzorcem tych postaw powinien być sam nauczyciel – etyczny wzór do naśladowania” – podsumowała Grażyna Potępa.

Forum odbyło się w Państwowej Wyższej Szkole Zawodowej , a jego organizatorem było Katolickie Stowarzyszenie Wychowawców w Tarnowie.