Prezentacja pierwszego krytycznego wydania dzieł literackich Karola Wojtyły

Prezentacja pierwszego tomu „Dzieł literackich i teatralnych” Karola Wojtyły zatytułowanego „Juwenilia” (1938–1946), odbyła się na Zamku Królewskim w Warszawie w ramach XXV Targów Wydawców Katolickich. To pierwsze tego typu krytyczne, naukowe opracowania tekstów Karola Wojtyły, zawierające teksty dotychczas nieznane, w tym także wiersz miłosny przyszłego papieża.

Kard. Kazimierz Nycz w słowie wstępnym podziękował za inicjatywę publikacji twórczości Karola Wojtyły wyrażając radość, że dla polskiego papieża dwa środowiska – warszawskie i krakowskie – mogły zrobić wspólnie taki projekt. Zaznaczył, że udało się zrealizować trzy cele – pozbierać całą twórczość Wojtyły w jednej, trzytomowej publikacji, wydać ją krytycznie oraz znaleźć treści do tej pory nieodkryte, nieopublikowane.

Wiceprezydent m. st. Warszawy Renata Kaznowska wskazała, że realizacja projektu była możliwa dzięki znakomitej współpracy warszawskiego i krakowskiego samorządu, urzędu wojewódzkiego Krakowa oraz kurii warszawskiej i krakowskiej. Wskazała, że stolicę reprezentowało Centrum Myśli Jana Pawła II, „które zbiera i jest stróżem pamięci o naszym papieżu”. Odwołując się do listu Wojtyły do Stanisława Kotlarczyka, w którym przyszły papież pisał: „ja się w tych wierszach po prostu uczę mówić”, powiedziała, że na początku prac nie przewidywali takiej puenty – „w Krakowie Wojtyła uczył się mówić, po to żeby w Warszawie w 1979 r., na Placu Zwycięstwa, przemówić z wielką siłą i odwagą dając siłę nam i rozpocząć wielkie zmiany wolnościowe w Polsce i w Europie”.

Henryk Woźniakowski, prezes Wydawnictwa Znak, wskazał na związki Wojtyły ze środowiskiem Znaku: „Karol Wojtyła, jak temu nie raz dawał wyraz, czytał Tygodnik Powszechny i miesięcznik Znak od początku jego istnienia”. Na łamach Tygodnika przyszły papież zadebiutował w 1949 roku. „Do momentu wyboru na papieża opublikował niemal 100 tekstów w Tygodniku Powszechnym i Znaku, były to artykuły publicystyczne albo cykle etyczne, filozoficzne, a także dzieła literackie publikowane pod trzema pseudonimami” – opowiadał Woźniakowski. W wydawnictwie Znak Wojtyła opublikował kilka książek, pisał wstępy do różnych publikacji, a także odbywał regularne spotkania ze środowiskiem aż do wyboru na papieża. Ostatnią książką Jana Pawła II wydaną przez Znak jest „Pamięć i tożsamość”. „Niespełna miesiąc przed śmiercią Ojca Świętego zostałem przez abp. Dziwisza dopuszczony do kliniki Gemelli i mogłem tam wręczyć papieżowi pierwsze egzemplarze „Pamięci i tożsamości” oraz wysłuchać jego dość szczegółowych pytań, dotyczących krakowskich przyjaciół, które stawiał mimo problemów z mową” – mówił prezes Wydawnictwa Znak.

Dyrektor Centrum Myśli Jana Pawła II Michał Senk omówił wpływ kultury na Karola Wojtyłę i wpływ Jana Pawła II na kulturę. Zwrócił uwagę na znane z listów młodego Wojtyły dylematy co do dalszej drogi i powołania – wybrać drogę artystyczną czy kapłańską. „Wiemy, że udaje mu się te drogi pogodzić” – stwierdził Senk. Przywołując list Jana Pawła II do artystów wskazał, że nie każdy jest powołany do bycia artystą, jednak każdy musi twórczo uczynić ze swojego życia dzieło sztuki. Wyraził nadzieję, „że ta publikacja trafi do wielu ludzi, którzy będą mogli uczynić ze swojego życia dzieło sztuki”. Podkreślił, że celem projektu jest również, by młodzi ludzie weszli w twórczy dialog ze swoim rówieśnikiem – 18-20 letnim Karolem Wojtyłą.

Prof. Jacek Popiel, kierownik Komitetu Naukowego krytycznego wydania, zaprezentował temat „Edycja dzieł literackich i teatralnych Karola Wojtyły”. Wskazał, że mimo iż większość tekstów pierwszego tomu jest znana, będzie pomocna dla chcących poznać twórczość Wojtyły między innymi ze względu na chronologiczny układ, pomagający również poznać lepiej samego autora i jego rozterki. „Proszę to czytać jako najbardziej osobiste świadectwo młodego Karola Wojtyły, który wybrał kapłaństwo jako drogę życia” – powiedział profesor.

Ks. Prof. Jan Machniak omówił aspekty teologiczne w młodzieńczej twórczości Karola Wojtyły. Przedstawił myśl teologiczną w trzech punktach – relacja do Boga, człowieka i świata. „Relacja do Boga to podstawowy wymiar jego osobowości. Miał świadomość, że jest chrześcijaninem, ale i że jest Słowianinem. Był świadomy tego, że wchodzi w pewne dziedzictwo” – mówił ks. Machniak. Wskazał na słowiańskie, ale także greckie i rzymskie elementy kultury i religii, obecne w twórczości Wojtyły.

Prof. Zofia Zarębianka podkreśliła, że nie można zrozumieć nauczania papieża Jana Pawła II bez poznania jego dzieł literackich. Omówiła także Wojtyłową „Pieśń o Bogu ukrytym”.

Dr Anna Karoń-Ostrowska swoją wypowiedź poświęciła odkrytemu miłosnemu utworowi przyszłego papieża – „Ciągle jestem na tym samym brzegu”.

Dr Stanisław Dziedzic opowiedział o aktorskich i reżyserskich ambicjach 18-letniego Karola, a dr Marta Burghardt zaprezentowała kryteria edytorskie pierwszego tomu dzieł Karola Wojtyły.Spotkanie poprowadził Jacek Moskwa, a fragmenty utworów Wojtyły przeczyta aktorka Teatru Polskiego Anna Cieślak.

Tom I „Dzieł literackich i teatralnych” Karola Wojtyły zatytułowany „Juwenilia” (1938–1946) to wyjątkowy dziennik literacki, wyrażający emocje i uczucia Jana Pawła II, zawierający nie tylko teksty znane już szerokiemu gronu odbiorców, ale także utwory i listy dotychczas niepublikowane. Przygotowany został przez Centrum Myśli Jana Pawła II, Instytut Dialogu Międzykulturowego im. Jana Pawła II w Krakowie oraz Wydawnictwo Znak. Jest pierwszym tego typu opracowaniem krytycznym dzieł literackich przyszłego papieża. W sumie powstaną trzy tomy, w których znajdą się także teksty do tej pory niepublikowane.