Episkopat Hiszpanii powołał zgromadzenie dla rytu mozarabskiego

Zgromadzenie plenarne Hiszpańskiej Konferencji Biskupiej zatwierdziło utworzenie zgromadzenia (kongregacji) dla rytu hispano-mozarabskiego oraz jego statuty. Dokument w tej sprawie przesłano do prefekta Kongregacji Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów w celu zatwierdzenia go, zgodnie z wymogami prawa kościelnego. Ten starożytny obrządek Kościoła zachodniego, którego początki sięgają VI wieku, przetrwał do dzisiaj przede wszystkim w Toledo, toteż odpowiedzialnym za niego jest arcybiskup tego miasta – obecnie Braulio Rodríguez Plaza.

To właśnie on, wraz z biskupem sąsiedniej diecezji Albacete – Ángelem Fernándezem Collado – przygotował i przedstawił całe zagadnienie biskupom, zgromadzonym na sesji plenarnej, która w dniach 1-5 kwietnia obradowała w Madrycie. Obaj hierarchowie wchodzili – wraz z grupą innych specjalistów – w skład Komisji Badawczej, której powierzono opracowanie, zgodnie ze wskazówkami watykańskiej Kongregacji, statutów nowego zgromadzenia.

Obrządek hispano-mozarabski (lub po prostu mozarabski) jest jednym z kilku prastarych rytów liturgicznych Kościoła zachodniego, które przetrwały, choć w stanie szczątkowym, do naszych czasów. Jego początki sięgają co najmniej VI wieku, bo z tamtego okresu pochodzą najstarsze wzmianki o jego istnieniu, ale nie można wykluczyć, że przynajmniej jakieś jego elementy istniały już wcześniej, jeszcze przed najazdem Arabów na Półwysep Iberyjski (VII wiek).

Później, z upływem wieków, w miarę umacniania się władzy papieskiej i postępującej centralizacji i latynizacji w Kościele, wszędzie zapanował ujednolicony obrządek łaciński i w połowie XI stulecia ryt mozarabski, podobnie jak inne (ambrozjański w Mediolanie czy bragański w portugalskiej Bradze) niemal zupełnie zanikł, choć nigdy nie został formalnie zakazany. Przetrwał jedynie w 6 parafiach Toledo i archidiecezji, łącznie z katedrą i od XVI w. jest także sprawowany w katedrze w Salamance. Ponadto w różnych okresach prawo odprawiania Mszy w tym obrządku otrzymało kilka innych miejscowości w Hiszpanii (większość okresowo).

Wierni parafii mozarabskich należą formalnie do miasta Toledo, którego arcybiskup jest z urzędu przełożonym odpowiedzialnym za ten ryt (poza tym ma tytuł prymasa Hiszpanii). Stolica Apostolska pod koniec XI w. uznała istnienie tego obrządku i jego podległość arcybiskupowi Toledo.

W 1975 Święta Kongregacja Sakramentów i Kultu Bożego poprosiła kard. Marcelo González Martína, ówczesnego arcybiskupa Toledo, o przejrzenie mozarabskich ksiąg liturgicznych stosownie do wytycznych Soboru Watykańskiego II. W latach 1988 i 1994 Watykan zatwierdził Mszał Hispano-Mozarabski, zatwierdzony wcześniej przez arcybiskupa Toledo i episkopat hiszpański.

We wstępie do Mszału przewidziano celebry zwyczajne i nadzwyczajne w tym obrządku za zezwoleniem biskupa miejsca, w którym są one sprawowane. W ten sposób odbywa się to w różnych miejscowościach hiszpańskich.
Obecne statuty opracowano z myślą o koordynowaniu, wyjaśnianiu i ustanawianiu kryteriów w celu czuwania nad przetrwaniem rytu i nad właściwym sprawowaniem go.

Warto jeszcze dodać, że św. Jan Paweł II kilkakrotnie z wielkim szacunkiem wyrażał się o tym obrządku, m.in. podczas swej pierwszej podróży apostolskiej do Hiszpanii mówił o tym 4 listopada 1982 w Toledo a 28 maja 1992, w uroczystość Wniebowstąpienia Pańskiego, przewodniczył liturgii w tym rycie w Rzymie. Wcześniej Mszę mozarabską odprawiono na rozpoczęcie 48. kongregacji generalnej II sesji Vaticanum II, we wspomnienie św. Teresy z Avili 15 października 1963. Wtedy też cały Kościół katolicki mógł zapoznać się z tym prastarym, a zarazem niemal zupełnie nieznanym szerszemu ogółowi obrządkiem.