Jan Paweł II rozpoczął proces, którego apogeum miało miejsce jesienią 1989 r.

– Jan Paweł II wybił dziurę w „żelaznej kurtynie” i rozpoczął proces, którego apogeum miało miejsce jesienią 1989 r. – powiedział dr Andrzej Grajewski podczas konferencji „Jan Paweł II lider przemian wolnościowych w Polsce i na świecie”, zorganizowanej na Zamku Królewskim w Warszawie. W swoim wystąpieniu dr Grajewski nawiązał do opublikowanego właśnie po raz pierwszy tekstu przemówienia Jana Pawła II do Rady Głównej Episkopatu Polski, które miało miejsce 5 czerwca 1979 r. na Jasnej Górze. Jan Paweł II zwracał wówczas polskim biskupom uwagę na międzynarodowy kontekst tego, co dzieje się w Polsce.

– Pontyfikat Jana Pawła II wprowadził czynnik zmiany do wielkiego obozu „status quo”, który w 1975 w Helsinkach zaakceptował ówczesny układ sił na świecie – podkreślił dr Andrzej Grajewski. Zaznaczył, że w spotkaniu, które miało miejsce 5 czerwca 1979 r. podczas pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Ojczyzny, między godz. 13.30 a 16.30 w bibliotece jasnogórskiego klasztoru, uczestniczyło jedynie 7 polskich biskupów. Nie było żadnego przedstawiciela Stolicy Apostolskiej. Jak podkreślił dr Grajewski, Jan Paweł II skrytykował wówczas całą dotychczasową politykę wschodnią Watykanu i zapowiedział jej zmianę.

Zdaniem dr Grajewskiego najważniejsze punkty papieskiej geopolitycznej wizji to: po pierwsze – konieczność moralnego wzmocnienia Zachodu, któremu brakuje siły i odwagi, by przeciwstawić się ZSRR, po drugie – rozbudzenie Europy Środkowo-Wschodniej, po trzecie – krytyka teologii wyzwolenia, która wykorzystywana jest jako narzędzie propagandy sowieckiej w Ameryce Łacińskiej.

Jak podkreślił dr Grajewski, papieska wizyta w Polsce w 1989 r. odbierana była przez władze całego Bloku Wschodniego jednoznacznie jako wielki polityczny błąd towarzyszy z Polski. Władze polskie były zresztą przed tym błędem ostrzegane. To, czego obawiał się ZSRR, budziło z kolei cichą nadzieję w USA. Jeszcze przed papieską wizytą powstał raport CIA, który wskazywał, że transmisje z pielgrzymki mają szansę dotrzeć na cały obszar Europy Środkowo-Wschodniej. Ostatecznie na całym świecie oglądało je ok. 800 milionów ludzi.

Dr Grajewski przypomniał, że ważnym obserwatorem wizyty Jana Pawła II w Polsce w 1979 r. był przyszły prezydent USA Ronald Reagan, który, jak przekazują jego biografie, zrozumiał wówczas, że obóz przemian na Wschodzie ma nowego przywódcę.

Konferencja naukowa „Jan Paweł II lider przemian wolnościowych w Polsce i na świecie” zorganizowana została z okazji obchodów 40. rocznicy pierwszej pielgrzymki Jana Pawła II do Polski przez Centrum Myśli Jana Pawła II, Fundację Konrada Adenauera w Polsce, Narodowe Centrum Kultury i Zamek Królewski w Warszawie.