Relacje polsko-żydowskie na Kielecczyźnie – konferencja w Kielcach

Różnorodność przejawów życia żydowskiego na Kielecczyźnie i w Małopolsce, stosunki polsko – żydowskie do II wojny światowej i później, zgromadzenia zakonne niosące pomoc Żydom, mienie pożydowskie – na te tematy debatowano w środę podczas konferencji popularnonaukowej zorganizowanej w Archiwum Państwowym w Kielcach we współpracy z Instytutem Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego.

Podejmowane zagadnienia dotyczyły różnych dziedzin życia, w tym gospodarki, religii, pamięci, materialności, literatury oraz wielu obszarów Kielecczyzny w jej przedwojennych granicach, m.in. Chmielnika, Pińczowa, Działoszyc, Lelowa, Wodzisławia, Staszowa i Starachowic.

Dr Anita Młynarczyk–Tomczyk z Instytutu Historii UJK wraz z kieleckim licealistą Adamem Jurkiem przedstawili projekt edukacyjny „Pasjonaci Wiedzy. Moduł zajęć z historii: Mniejszości narodowe: goście czy obywatele?”. Uczeń wygłosił referat na temat obecności Żydów w polskich formacjach wojskowych.

Damian Kozłowski ze Studenckiego Koła Naukowego Judaica scharakteryzował relacje polsko-żydowskie w miasteczkach Kielecczyzny w latach 1918-1939, Agnieszka Dziarmaga przypomniała świat klasycznego sztetla – ocalony i zachowany w literaturze pięknej, jidyszowej i polskiej, z przełomu XIX i XX w. oraz w żydowskich księgach pamięci.

Ewa Kołomańska przedstawiła rolę zgromadzeń zakonnych na Kielecczyźnie w ratowaniu Żydów w czasie II wojny światowej. Analizowała m.in. ankiety, przeprowadzone wśród 27 zgromadzeń zakonnych żeńskich na temat akcji ratowania Żydów przeprowadzonych na Kielecczyźnie przez siostry albertynki, duchaczki, szarytki, niepokalanki, franciszkanki, imienia Jezus w m.in. Kielcach, Proszowicach, Klimontowie, Pacanowie, Chmielniku, Busku Zdroju. Przypomniała, że badania czasów, gdy obowiązywała konspiracja, są bardzo trudne.

– Do tej pory nie wiemy, do którego zgromadzenia należały siostry, które wyprowadzały kobiety w habitach z kieleckiego getta. W Proszowicach bardzo aktywnie wyrabiano dokumenty i metryki chrztu dla ludności żydowskiej, michalitki z Radomia dokarmiały żydowskie dzieci – przypomniała.

Dr Lech Frączek omówił wybrane zagadnienia demograficzne w historii Żydów lelowskich, związanych pamięcią z cadykiem Dawidem Bidermannem. Do Lelowa nadal chasydzi odbywają swoje pielgrzymki. Dr Justyna Staszewska nakreśliła stosunek okupantów do własności Polaków i Żydów podczas I wojny światowej na przykładzie Pińczowa. Została także poruszona wzbudzająca wiele kontrowersji kwestia mienia pożydowskiego w Starachowicach-Wierzbniku po 1945 r. (Agnieszka Malinowska) oraz w Wodzisławiu (Michał K. Nowak).

Obrady z udziałem historyków, doktorantów, studentów, odbywały w siedzibie Archiwum Państwowego w Kielcach przy ul. Kusocińskiego 57.

Jest to szósta edycja konferencji popularnonaukowej dotyczącej obecności Żydów w Małopolsce i na Kielecczyźnie. Jest ona organizowana w przededniu obchodów pogromu Żydów w Kielcach, a kolejne edycje cyklu pozwalają odkrywać różne przejawy obecności i aktywności żydowskiej oraz liczne dylematy powojenne, będące wciąż przedmiotem kwerendy i zainteresowań historyków.