XIX Międzynarodowy Marsz Sybiraków w Białymstoku

Ulicami Białegostoku przeszedł XIX Międzynarodowy Marsz Pamięci Zesłańców Sybiru. Według organizatorów wzięło w nim udział ok. 12 tys. osób – członkowie Związku Sybiraków z kraju i zagranicy, liczna młodzież z białostockich szkół oraz młodzież ze szkół noszących imię Sybiraków z całej Polski. Celem marszu jest utrwalanie pamięci o tragicznych losach Polaków zesłanych do Związku Radzieckiego w latach 40. i 50. XX w. – jest on znakiem pamięci polskiej Golgoty Wschodu.

Pierwszą częścią obchodów był przemarsz uczestników ulicami Białegostoku, sprzed Pomnika Katyńskiego do kościoła Ducha Świętego, przy którym znajduje się Grób Nieznanego Sybiraka – jedyny w kraju taki pomnik, upamiętniający ofiary zsyłek. Tam uroczystej Mszy św. przewodniczył abp Tadeusz Wojda.

W homilii metropolita białostocki, odnosząc się do czytania z Listu św. Pawła do Koryntian, podkreślał trzy ważne fundamenty chrześcijańskiego życia: mądrość Bożą, krzyż Chrystusa, oraz powszechne pojednanie. „Te trzy elementy stały się siłą, która zmieniła całkowicie pogańskie spojrzenie na życie człowieka, otworzyła przed nim nową perspektywę i nadzieję nowego życia – życia w Jezusie Chrystusie Zbawicielu, życia w przyjaźni z Bogiem i drugim człowiekiem” – stwierdził.

„Historia pokazuje, że tam, gdzie ten fundament chrześcijański i ludzki zostaje zanegowany, dochodzi do prawdziwych tragedii. Wystarczy tylko wspomnieć o wojnach, totalitaryzmach, dyktaturach, które pozostawiły po sobie morze ludzkich dramatów: miliony ofiar, ludzi odartych z godności, rozdarte rodziny, podziały społeczne, zniszczenie dóbr materialnych i kulturowych, zubożenie społeczeństwa” – mówił.

Metropolita zaznaczał, że Syberia, choć dzisiaj jest piękną krainą, przywołuje w pamięci, zwłaszcza starszych pokoleń, najdramatyczniejsze wspomnienia, gdyż została wykarmiona ofiarą niezliczonej ilości jeńców i zesłańców, począwszy od XVIII w. po masowe deportacje w czasie II wojny światowej i w latach powojennych.

Zdaniem hierarchy, słuszne jest pragnienie Sybiraków, aby zapewnić dla przyszłych pokoleń stały i trwały ślad ich gehenny zarówno w Polsce jak i w miejscach deportacji, w łagrach sowieckich i wszędzie tam, gdzie doświadczyli tragicznego losu. „Długo na to musieli czekać (…). Dla nich to niemal ostatnia chwila, aby odbudowaną pamięć po sobie przekazać w wieczną opiekę nowych pokoleń” – mówił.

Po Mszy św. uroczystości przeniosły się pod Pomnik-Grób Nieznanego Sybiraka. Tam abp Wojda poświęcił figurę Matki Bożej dedykowanej matkom Sybiraków oraz odmówione zostały przez kapelanów wyznania katolickiego, prawosławnego i protestanckiego modlitwy za zmarłych zesłańców.

W liście odczytanym przez Sekretarza Stanu w Kancelarii Prezydenta RP Andrzeja Derę, Prezydent dziękował za „pielęgnowanie pamięci o martyrologii naszych rodaków na nieludzkiej ziemi, przyczyniając się do umacniania tożsamości i narodowego dziedzictwa”.

Marszowi od wczoraj towarzysza imprezy okolicznościowe, m.in. zwiedzanie Centrum Edukacyjno-Wystawienniczego Muzeum Pamięci Sybiru i Muzeum Sybiraków i promocja książki „Znani Polacy na Syberii w XIX wieku” autorstwa dr. hab. Grzegorza Zackiewicza.

Wydarzeniu towarzyszą również dwie wystawy. Pierwsza z nich pt. „Z zesłania na wyżyny nauki. Polscy badacze Syberii” pokazuje polskich badaczy Syberii w XIX w. – geografów, geologów, archeologów, etnografów. Na wystawie prezentowane są portrety m.in. Bronisława Piłsudskiego, Jana Czerskiego, Wiktora Godlewskiego. Autorką prac jest Paulina Kopestyńska – malarka jakuckiego pochodzenia. Wystawę można oglądać przy kościele pw. Ducha Św. w Białymstoku. Druga – „Gdy maki kwitły na zboczach” to ekspozycja prezentowana w Centrum Edukacyjno-Wystawienniczym Muzeum Pamięci Sybiru.

Międzynarodowy Marsz Żywej Pamięci Polskiego Sybiru od osiemnastu lat organizowany jest corocznie przez Związek Sybiraków przy współpracy wielu instytucji i organizacji społecznych, w tym Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku. Jego celem jest podtrzymywanie pamięci i przekazywanie wiedzy o wydarzeniach z przeszłości młodemu pokoleniu oraz troska o prawdę historyczną.

Oprócz gości z Polski przyjeżdżają także osoby z Australii, Stanów Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii, Litwy, Łotwy, Estonii, Białorusi, Ukrainy i innych krajów. W Białymstoku znajduje się jedyny w Polsce Grób Nieznanego Sybiraka, w którym złożone są prochy tych, którzy zginęli na Wschodzie. W Stolicy Podlasia powstaje również Muzeum Pamięci Sybiru.