Trybunał Konstytucyjny zwleka z potwierdzeniem ochrony życia?

Poselski wniosek w sprawie orzeczenia niezgodności z Konstytucją przepisu znoszącego kary za aborcję eugeniczną wciąż nie został rozpatrzony przez Trybunał Konstytucyjny. Sędziowie prawdopodobnie nie pochylą się nad nim w czasie dobiegającej końca kadencji Sejmu. Oznacza to, że wniosek, który czeka na rozpatrzenie od czerwca 2017 r., przepadnie – uważają eksperci Instytutu Ordo Iuris. W ub. roku Ordo Iuris złożył do TK dwie opinie „amicus curiae” w tej sprawie.

Wniosek poparła grupa ponad stu posłów. Ich zdaniem, przepis umożliwiający uśmiercenie nienarodzonego dziecka jest sprzeczny z Konstytucją, która nie pozwala na dyskryminację ze względu na niepełnosprawność oraz wiek. Nieprecyzyjne są również kryteria dopuszczające aborcję eugeniczną, takie jak „duże prawdopodobieństwo” czy „ciężkie upośledzenie”. Stanowisko wnioskodawców podzielili pozostali uczestnicy postępowania – Sejm i Prokurator Generalny.

Instytut Ordo Iuris w przesłanej opinii podkreślił, że Konstytucja RP i umowy międzynarodowe ratyfikowane przez Polskę wprowadzają pełną ochronę życia i nie uzależniają jej od wieku i stanu zdrowia.

Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie przypominał o zapisanej w ustawie zasadniczej ochronie życia każdego człowieka. W orzeczeniu z 28 maja 1997 r. stwierdził, że „wartość konstytucyjnie chronionego dobra prawnego, jakim jest życie ludzkie, w tym życie rozwijające się w fazie prenatalnej, nie może być różnicowana”.

Trybunał uznał, oprócz tego, że „nie można decydować o posiadaniu dziecka w sytuacji, gdy dziecko to już rozwija się w fazie prenatalnej i w tym sensie jest już posiadane przez rodziców”. Z kolei w postanowieniu z 18 kwietnia 2018 r. zaznaczył, że do zasad polskiego systemu prawnego należy „prawo zarodka do życia” oraz „zakaz przedmiotowego traktowania jakiegokolwiek zarodka”.

O konieczności życia nienarodzonych dzieci przypomniał także Sąd Najwyższy w uzasadnieniu uchwały z 26 października 2006 r. Podkreślono w niej, że „polskie ustawodawstwo karne chroni życie ludzkie od momentu poczęcia do śmierci”, a także, iż „ochrona prawnokarna dziecka poczętego jest w Polsce konsekwencją traktowania jako zasady zakazu przerywania ciąży”.

Istotne znaczenie ma także ustawa o Rzeczniku Praw Dziecka, która wprost stwierdza, że dzieckiem jest „każda istota ludzka od poczęcia do osiągnięcia pełnoletności”.

Ochrona życia każdego człowieka jest też zagwarantowana przez liczne akty prawa międzynarodowego. Zapewnia ją m.in. Powszechna Deklaracja Praw Człowieka, czy Karta Praw Podstawowych Unii Europejskiej. Akty te nie różnicują w żaden sposób tej ochrony w zależności od stadium rozwoju i stanu zdrowia człowieka.

W szczególny sposób stwierdza to Konwencja o Prawach Dziecka stanowiąc, że „Państwa-Strony uznają, że każde dziecko ma niezbywalne prawo do życia. Zarówno przed, jak i po urodzeniu”. Także Komitet ONZ ds. Praw Osób Niepełnosprawnych zaznaczył, iż „przepisy, które wyraźnie dopuszczają aborcję z powodu upośledzenia, naruszają Konwencję o prawach osób niepełnosprawnych”.

Zdaniem mec. Jerzego Kwaśniewskiego, prezesa Ordo Iuris, dziś nie budzi już wątpliwości sprzeczność aborcji eugenicznej z konstytucyjnymi gwarancjami ochrony życia, zakazem dyskryminacji z powodu choroby czy wieku, czy wreszcie z podstawową zasadą niezbywalnej godności każdego człowieka.

„Ta jednoznaczność oceny prawnej jest źródłem nadziei nie tylko polskiej opinii publicznej, ale także obrońców życia na całym świecie. Trybunał ma bowiem szansę na wydanie epokowego orzeczenia, które stanowiłoby wielki krok na drodze ku zniesieniu aborcyjnych praktyk eugenicznych, stanowiących jaskrawy przykład dyskryminacji z powodu choroby i stanu zdrowia” – uważa prezes Ordo Iuris.

W opinii Kwaśniewskiego, umorzenie przez TK wniosku 107 posłów z powodu upływu kadencji będzie również „ostatecznym dowodem na polityczną zależność Trybunału, gotowego na poświęcenie wartości konstytucyjnych i ogólnoludzkich dla politycznych korzyści swych mocodawców”.

Opinię „amicus curiae” Instytutu Ordo Iuris poparło wiele międzynarodowych organizacji zajmujących się ochroną życia. Dokument zaaprobowały stowarzyszenia m.in. z USA, Wielkiej Brytanii, Belgii czy Węgier.