50 lat temu zmarł ks. Mondry – pierwszy szef „Niedzieli”

20 grudnia przypada 50. rocznica śmierci ks. Wojciecha Mondrego (1887-1969), pierwszego redaktora naczelnego tygodnika katolickiego „Niedziela” i pierwszego proboszcza parafii pw. św. Jakuba Ap. w Częstochowie. Z okazji tej rocznicy w kościele pw. św. Jakuba Apostoła w Częstochowie dzisiaj rano została odprawiona Msza św.

Ks. Wojciech Mondry urodził się 3 grudnia 1887 r. w Botowie, w powiecie szczytnowskim na Warmii, w parafii Biskupiec Reszelski. Odbył studia filozoficzne i teologiczne w Akademii Teologicznej im. kard. Stanisława Hozjusza w Braniewie. Świecenia kapłańskie otrzymał z rąk biskupa warmińskiego Augustyna Bludau w katedrze we Fromborku 5 lutego 1911 r.

Pracując w diecezji warmińskiej angażował się w działalność patriotyczną w celu podtrzymania kultury, wiary i ducha polskości. Przysparzało mu to wiele kłopotów i szykan ze strony władz pruskich. Gdy nastąpił okres walki plebiscytowej, który miał zdecydować o przynależności państwowej ziem warmińskich, ks. Mondry rozwinął aktywną działalność na rzecz sprawy polskiej jako członek miejscowej, powiatowej Rady Ludowej i opiekun ekspozytury Warmińskiego Komitetu Plebiscytowego. Władze pruskie znów zaczęły go nękać.

Pierwszą placówką duszpasterską, na której przyszło pracować ks. Mondremu, była parafia Barczewek. Tu młody wikariusz opowiadał się po stronie polskiej, przeciwstawiając się germanizacji ludności polskiej. W swoich publicznych wystąpieniach, szczególnie podczas kazań i homilii, podtrzymywał ducha narodowego wśród parafian. To nie spodobało się władzom pruskim. Dlatego biskup warmiński A. Bludau w lutym 1912 r. przeniósł ks. Mondrego do Królewca (dzisiejszy Kaliningrad), tu pozostał do marca 1919 r. Pracując w Królewcu był wikariuszem i prefektem w szkołach średnich i seminarium dla nauczycielek. Sprawował opiekę duszpasterską nad polskimi robotnikami zatrudnionymi w pruskich zakładach przemysłowych i w gospodarstwach rolnych. Tu w stolicy Prus Wschodnich zastał go okres I wojny światowej, w czasie której spełniał funkcję kapelana polskich jeńców wojennych. Następnie w marcu 1919 r. ks. Wojciech Mondry otrzymał nominację na proboszcza do parafii Pasym. Nie pozostał tutaj długo, bowiem już w lipcu 1919 r. podjął pracę na niewielkim probostwie w Kraszewie w pobliżu Lidzbarka Warmińskiego. Wciąż szykanowany przez władze pruskie, na własną prośbę skierowaną do biskupa Bludau w październiku 1919 r., został przeniesiony do rodzinnej parafii w Biskupcu Reszelskim. Gdy nastąpił okres walki plebiscytowej, który miał zdecydować o przynależności państwowej ziem warmińskich, ks. Mondry rozwinął aktywną działalność na rzecz sprawy polskiej jako członek miejscowej, powiatowej Rady Ludowej i opiekun ekspozytury Warmińskiego Komitetu Plebiscytowego. Władze pruskie znów zaczęły go nękać.

W marcu 1920 r. ks. Mondry zostaje przeniesiony do jednej z dzielnic Wolnego Miasta Gdańsk nad granicę z Polską, jako administrator jednej z parafii. Pod koniec 1920 r. prosi biskupa warmińskiego o zwolnienie z diecezji warmińskiej. Ks. Wojciech Mondry uzyskuje przyjęcie przez Biskupa Polowego Wojska Polskiego Stanisława Galla, który zgodził się przyjąć go na kapelana wojskowego, choć na to nie wyrażały zgody władze pruskie. Ks. Mondry pełnił funkcję pomocniczego kapelana marynarki wojennej. Pozostając w Gdańsku zetknął się z pracą redakcyjną. Przyjął stanowisko redaktora działu religijnego w „Dzienniku Gdańskim” oraz administratora w „Towarzystwie Wydawniczym Pomorskim”. Od samego początku działalności redakcyjnej bliska była mu sprawa jedności wydawnictw katolickich. Za swoje zaangażowanie i odpowiedzialną pracę został wybrany członkiem dyrekcji „Zjednoczonych pism polskich”. Nie ograniczył się jedynie do pracy redakcyjnej. W lipcu 1921 r. został współzałożycielem i członkiem Tymczasowego Zarządu Towarzystwa Pomocy Naukowej dla studentów Polaków na Politechnice Gdańskiej. W tym samym czasie starał się o przyjęcie do diecezji kalisko-kujawskiej( włocławskiej). Biskup Stanisław Zdzitowiecki przyjął go do tej diecezji jeszcze w czerwcu 1921 r.

W grudniu 1922 r. ks. Wojciech Mondry opuścił Gdańsk. Przez bp. Zdzitowieckiego został skierowany do pracy duszpasterskiej w Częstochowie. Po utworzeniu diecezji częstochowskiej przez papieża Piusa XI na mocy bulli „Vixdum Poloniae unitas” od pierwszego biskupa częstochowskiego Teodora Kubiny (1925-1951) ks. Mondry otrzymał propozycję zorganizowania redakcji i prowadzenia tygodnika diecezjalnego. Ks. Wojciech Mondry został redaktorem naczelnym „Niedzieli”, której pierwszy numer ukazał się w nakładzie ok. 7000 egzemplarzy, dnia 4 kwietnia 1926 r. Początkowo redakcja „Niedzieli” mieściła się w prywatnym mieszkaniu ks. Mondrego na plebanii parafii św. Zygmunta w Częstochowie przy ul. Krakowskiej. Zgodnie z wolą bp. Teodora Kubiny w „Niedzieli” drukowane były przede wszystkim artykułu o treści religijnej i społecznej. Na łamach „Niedzieli” znajdowała się problematyka misyjna, historyczna, aktualności z diecezji częstochowskiej. „Niedziela” przybliżała także dziedzictwo kultury i literatury polskiej. Pod przewodnictwem ks. Mondrego „Niedziela” wydawała w latach 1928-1937 „Kalendarz Jasnogórski”. Ważny okazał się w tym względzie rok 1933, kiedy ukazało się specjalne wydanie „Kalendarza Jasnogórskiego” poświęcone obchodzonej w Kościele 1900 rocznicy śmierci Chrystusa (Rok Święty) i 250 rocznicy zwycięstwa pod Wiedniem. „Niedziela” w tym samym roku dużo miejsca poświęciła obecności polskich pielgrzymów w Rzymie z racji Jubileuszu. W tym też roku bp Teodor Kubina, który przewodniczył pielgrzymce diecezji częstochowskiej do Wiecznego Miasta, wręczył rocznik „Niedzieli” Ojcu Świętemu Piusowi XI. W okresie pracy redakcyjnej ks. Mondrego ukazywały się też specjalne dodatki do „Niedzieli”, m.in.: „Niedziela dla Dzieci” i „Młodzież Katolicka”.

Redaktorem naczelnym „Niedzieli” ks. Wojciech Mondry był w latach 1926-1937. Obok pracy redakcyjnej, na polecenie bp. Teodora Kubiny podjął się także innych zadań. Został delegatem Stowarzyszenia Pań Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo w diecezji częstochowskiej, a następnie dyrektorem papieskich dzieł misyjnych: Papieskiego Dzieła Rozkrzewiania Wiary św. Piotra Ap., Dziecięctwa Jezusowego i Związku Misyjnego Kleru. Za tę działalność otrzymał specjalne błogosławieństwo papieskie.

Praca ks. Mondrego została dostrzeżona i 26 września 1931 r. otrzymał od papieża Piusa XI odznaczenie „Pro Ecclesia et Pontifice”. Dostrzeżona też została jego praca patriotyczna. 2 czerwca 1938 r. ks. Mondry został odznaczony przez Prezydenta RP Ignacego Mościckiego Medalem Niepodległości.

Następnie w latach 1937-1965 ks. Wojciech Mondry był proboszczem w parafii pw. Św. Jakuba Ap. w Częstochowie. „Dla tej parafii chcę żyć; na jej usługi oddaję siły i zdolności, jakie mi dał Bóg; jej niosę swą miłość i poświęcenie w ofierze. Świadom jestem tego, jak wielkie brzemię, jak odpowiedzialny urząd przyjmuję na swe słabe barki” – powiedział ks. Wojciech Mondry w pierwszej homilii do swoich parafian 26 września 1937 r. Przy parafii św. Jakuba, jeszcze w okresie przedwojennym, powołał do istnienia m.in.: „Stowarzyszenie Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo”, „Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Męskiej”, „Katolickie Stowarzyszenie Młodzieży Żeńskiej” , „Żywy Różaniec” (1937 r.), Akcję Katolicką, Apostolstwo Modlitwy (1938 r.).

W czasie okupacji ks. Mondry rozwinął działalność charytatywną i społeczną. Współorganizuje pomoc wysiedlonym Polakom z Gdyni. Gdy w Częstochowie zostaje powołany „Społeczny Komitet Pomocy” ( później Rada Opiekuńcza Miejska) ks. Mondry włącza się w sposób aktywny w jego prace, będąc zastępcą burmistrza Częstochowy Stanisława Rybickiego. Kiedy władze okupacyjne zakazują mu tej działalności w ukryciu pomaga nieść pomoc najbiedniejszym rodakom, wśród nich więźniom z więzienia na Zawodziu. Szczególna działalność ks. proboszcza Wojciecha Mondrego uwidoczniła się gdy do Częstochowy przybywają Polacy z powstańczej Warszawy. Zorganizował pomoc materialna i duchową dla wszystkich, których losy wojenne przywiodły do Częstochowy. Wspierał i współpracował z niezwykle zaangażowaną i odważną s. Zofią Szulc, zmartwychwstanką.

Po wojnie ks. Mondry pełnił szereg istotnych funkcji diecezjalnych, m. in. współorganizował I Synod Diecezji Częstochowskiej (28-29.IX.1954 r.). Ze względu na pogarszający się stan zdrowia ks. Mondry dostał na swoją prośbę w 1957 r. do pomocy ks. Tadeusza Ojrzyńskiego, jako wikariusza cum iure succesionis. 15 marca 1965 , dekretem bp. Stefana Bareły (1964-1984) ks. Ojrzyński przejął administrację parafii św. Jakuba Ap. w Częstochowie. Natomiast ks. Wojciech Mondry zachował tytuł proboszcza z obowiązkiem Mszy św. za wiernych.

Ks. Wojciech Mondry zmarł 20 grudnia 1969 r. i został pochowany w grobowcu księży kanoników kapitulnych na cmentarzu Kule w Częstochowie.