Zmarł o. Pawłow – były współpracownik, później krytyk patriarchy Cyryla

W Wyborgu w obwodzie leningradzkim zmarł o. Innokientij Pawłow – badacz wczesnego chrześcijaństwa, historyk Kościoła, biblista i tłumacz. Przez wiele lat był bliskim współpracownikiem ówczesnego metropolity, obecnie patriarchy Cyryla, później jednak stał się surowym krytykiem zarówno jego, jak i całego Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (RKP). W lipcu br. skończyłby 68 lat. Nie wiadomo dokładnie, kiedy nastąpiła śmierć – zwłoki znaleziono 28 maja w jego mieszkaniu w Wyborgu, po wyważeniu drzwi, gdy od tygodnia nie odpowiadał na telefony. 29 bm. podano, że przyczyną zgonu była niewydolność serca.

Siergiej Nikołajewicz Pawłow urodził się 15 lipca 1952 w Moskwie w typowej wówczas rodzinie ateistycznej. Gdy w wieku 12 lat stał się człowiekiem wierzącym, zaczął uczęszczać do różnych stołecznych cerkwi RKP, służąc tam w czasie liturgii. Później, już jako osoba pełnoletnia, kilkakrotnie próbował dostać się do Moskiewskiego Seminarium Duchownego, ale ówczesny KGB nie dopuścił do tego i młody człowiek podejmował różne prace, trwając jednak przy swym powołaniu. W latach 1972-77 był tzw. „ałtarnikiem” (odpowiednikiem ministranta w prawosławiu) w moskiewskiej cerkwi, podlegającej Patriarchatowi Antiocheńskiemu.

Wreszcie na wiosnę 1977 proboszcz tej placówki archimandryta Makary (Tajar) przedstawił gorliwego 25-latka metropolicie leningradzkiemu Nikodemowi, który przyjął go do swego seminarium, a w 2 lata później – do Leningradzkiej Akademii Duchownej. 9 kwietnia 1983 został „postrzyżony” jako mnich z imieniem Innokientij, 17 tegoż miesiąca ówczesny arcybiskup wyborski Cyryl (Gundiajew, obecny patriarcha) wyświęcił go na diakona a 5 czerwca tegoż roku metropolita leningradzki i nowogrodzki Antoni udzielił mu święceń kapłańskich.

Odtąd o. Innokientij (Innocenty) włączył się bardzo aktywnie w działalność RKP, przede wszystkim naukową i wykładowczą, przy czym nauczał nie tylko w swoim Kościele, ale również w akademii duchownej Ormiańskiego Kościoła Apostolskiego w Eczmiadzynie (1985), a w latach 1998-2005 – także w katolickim Instytucie Filozofii, Teologii i Historii pw. św. Tomasza z Akwinu w Moskwie; posługiwał też jako duszpasterz w stołecznej wspólnocie greckokatolickiej pw. św. Biskupa Filipa.

Od marca 1987 był referentem ds. teologicznych w Wydziale Zewnętrznych Kontaktów Kościelnych (OWCS) Patriarchatu Moskiewskiego, uczestnicząc m.in. w wypracowywaniu nowego statutu RKP i dokumentów Soboru Lokalnego w 1988. W tym samym roku otrzymał godność ihumena, którą zachował aż do śmierci. W latach 1990-92 był członkiem Patriarszej i Synodalnej Komisji Biblijnej, w okresie 1989-92 nadzorował kontakty Patriarchatu Moskiewskiego ze Zjednoczonymi Towarzystwami Biblijnymi a w 1991 wszedł w skład Rosyjskiego Towarzystwa Biblijnego.

W 1992 o. Innocenty włączył się w aktywną działalność polityczną, wstępując do Rosyjskiej Partii Chrześcijańsko-Demokratycznej i dochodząc w niej do stanowiska członka jej Rady Politycznej. W październiku 1993 spróbował nawet kandydować do Dumy Państwowej, ale na żądanie kierownictwa RKP wycofał swą kandydaturę. Wkrótce potem zaprzestał swej pracy w OWCS.

Od 1993 prowadził działalność naukowo-dydaktyczną w różnych instytucjach kościelnych nie związanych z Patriarchatem Moskiewskim, od którego coraz bardziej się oddalał, chociaż jeszcze w latach 1993-94 posługiwał jako duchowny w cerkwi Przemienienia Pańskiego w moskiewskiej dzielnicy Bogorodskoje.

24 listopada 2003 przeszedł oficjalnie do Kościoła Prawdziwie Prawosławnego (IPC), w którym od jesieni następnego roku był (z przerwami) sekretarzem jego Świętego Synodu. W latach 1995-2002 prowadził cotygodniowe audycje w rozgłośni Chrześcijański Kanał Kościelno-Społeczny; w latach 1998-2005 wykładał Nowy Testament i teologię biblijną w katolickim Instytucie św. Tomasza z Akwinu.

O. Pawłow prowadził bardzo rozległą działalność naukową w zakresie biblistyki, historii Kościoła, historiografii i socjologii religii oraz wschodniego prawa kanonicznego. Do końca życia pracował nad przekładem Nowego Testamentu na współczesny literacki język rosyjski i komentarzem do niego – liczył, że w 2021 będzie on już dostępny przynajmniej w wersji elektronicznej.

Na wieść o śmierci o. I. Pawłowa Religijno-Informacyjna Służba Ukrainy przypomniała, że to właśnie on był głównym autorem nowego statutu Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego (Patriarchatu Moskiewskiego; UKP PM), gdy ten na początku listopada 1991 poprosił RKP o autokefalię. Patriarchat Moskiewski odrzucił wówczas tę prośbę a tamten statut do dzisiaj obowiązuje w tym Kościele. Agencja napisała o zmarłym, że „ułożył on statut UKP PM, który zabronił autokefalii i umocnił jego kanoniczną jedność z RKP”.