Opactwo w Jędrzejowie ma szansę zostać „Pomnikiem Historii” i bazyliką mniejszą

Archiopactwo Cystersów w Jędrzejowie – najstarsze w Polsce, ubiega się o wpisanie obiektów kościelno-klasztornych na prestiżową listę „Pomników Historii” oraz o nadanie kościołowi tytułu bazyliki mniejszej.

Wniosek w sprawie przyznania tytułu „Pomnika Historii” został już sprawdzony pod względem merytorycznym, a obecnie w gronie naukowców trwają dyskusje m.in. o tym, jaki teren powinien zostać objęty ochroną i statusem przyszłego „Pomnika”.

Tytuł „Pomnika Historii” nie tylko gwarantuje archiopactwu miejsce na prestiżowej liście zabytków, ale pozwala na pozyskiwanie dotacji i prowadzenie szeregu prac renowacyjnych, których jędrzejowski zabytek wciąż wymaga.

Zabytki z listy „Pomników Historii” są otaczane szczególną pieką przez państwo, na co bardzo liczą ojcowie cystersi, tym bardziej, że w każdym roku realizowane są poważne prace konserwatorskie. Obecnie trwa odkrywanie unikatowych fresków Andrzeja Radwańskiego w kaplicy bł. Wincentego Kadłubka. Prace w kaplicy z konfesją Błogosławionego trwają od ponad dwóch lat.

Jędrzejowskie archiopactwo cystersów otrzymało ostatnio dotację: 450 tys. zł z MKiDN na ich zakończenie Jak zapowiada proboszcz, o. Jakub Zawadzki, planowane są także inwestycje przy dzwonnicy i zabytkowym ogrodzeniu wokół klasztoru i parku.

Z kolei aby uzyskać tytuł bazyliki mniejszej cystersi muszą przygotować stosowaną dokumentację, która za pośrednictwem Episkopatu Polski będzie przedłożona stosowym gremiom w Stolicy Apostolskiej. Trzeba do niego dołączyć profesjonalną dokumentację fotograficzną, która już jest niemal zgromadzona.

Kościół jest późnoromański w zrębie, z przekształceniami gotyckimi i barokowymi. W zachodnim murze są fragmenty pozostałości świątyni romańskiej sprzed 1140 r. Do kościoła przylega klasztor (najstarsze jego skrzydło wybudowano w I połowie XIII w.), przebudowywany wraz z kościołem. Cennym zabytkiem są m.in. unikatowe w skali europejskiej, doskonale zachowane organy z połowy XVIII w.

Jędrzejów to najstarsze osadnictwo cysterskie w Polsce. Historia archiopactwa sięga XII w. W latach 1140-1149 Janik z rodu Gryfitów, arcybiskup gnieźnieński, wraz ze swoim bratem Klemensem ufundowali w Brzeźnicy (Jędrzejowie) kościół i klasztor. Ojcowie przybyli tu z burgundzkiego opactwa Morimond. Po okresie chwilowej stagnacji w XVI w., po 1580 r. opactwo jędrzejowskie na nowo odzyskało swoje znaczenie i funkcjonowało nieprzerwanie do czasów rozbiorów. Cystersi podtrzymywali tradycje muzyczne, a obok własnego studium filozoficzno-teologicznego prowadzili szkołę podstawową i podwydziałową. W okresie Księstwa Warszawskiego jędrzejowski klasztor objęty był wzmożonym nadzorem.

W 1819 r. car Aleksander I dokonał kasaty opactwa cystersów, ale zakonnicy dotrwali tutaj do 1855 r., gdy zmarł ostatni cysters. W latach 1856–70 obiekt pocysterski znalazł się w rękach ojców reformatów. Bp Augustyn Łosiński w 1913 r. erygował diecezjalną parafię pw. bł. W. Kadłubka przy kościele pocysterskim, wydzieloną z parafii Świętej Trójcy. Cystersi wrócili do Jędrzejowa w 1945 r.

Obecnie w cysterskiej parafii pracuje 23 ojców i braci.