Mt. 8,18-33: Jezus z Nazaretu – Nauczyciel działając mocą Boga

Tekst w przekładzie Biblii Tysiąclecia:

18 Gdy Jezus zobaczył tłum dokoła siebie, kazał odpłynąć na drugą stronę. 19 Wtem przystąpił pewien uczony w Piśmie i rzekł do Niego: «Nauczycielu, pójdę za Tobą, dokądkolwiek się udasz». 20 Jezus mu odpowiedział: «Lisy mają nory i ptaki powietrzne – gniazda, lecz Syn Człowieczy nie ma miejsca, gdzie by głowę mógł oprzeć». 21 Ktoś inny spośród uczniów rzekł do Niego: «Panie, pozwól mi najpierw pójść i pogrzebać mojego ojca!». 22 Lecz Jezus mu odpowiedział: «Pójdź za Mną, a zostaw umarłym grzebanie ich umarłych!»

23 Gdy wszedł do łodzi, poszli za Nim Jego uczniowie. 24 Nagle zerwała się gwałtowna burza na jeziorze, tak że fale zalewały łódź; On zaś spał. 25 Wtedy przystąpili do Niego i obudzili Go, mówiąc: «Panie, ratuj, giniemy!» 26 A On im rzekł: «Czemu bojaźliwi jesteście, małej wiary?» Potem wstał, rozkazał wichrom i jezioru, i nastała głęboka cisza. 27 A ludzie pytali zdumieni: «Kimże On jest, że nawet wichry i jezioro są Mu posłuszne?»

28 Gdy przybył na drugi brzeg do kraju Gadareńczyków, wybiegli Mu naprzeciw dwaj opętani, którzy wyszli z grobów, bardzo dzicy, tak że nikt nie mógł przejść tą drogą. 29 Zaczęli krzyczeć: «Czego chcesz od nas, <Jezusie>, Synu Boży? Przyszedłeś tu przed czasem dręczyć nas?» 30 A opodal nich pasła się duża trzoda świń. 31 Złe duchy prosiły Go: «Jeżeli nas wyrzucasz, to poślij nas w tę trzodę świń!» 32 Rzekł do nich: «Idźcie!» Wyszły więc i weszły w świnie. I naraz cała trzoda ruszyła pędem po urwistym zboczu do jeziora i zginęła w falach. 33 Pasterze zaś uciekli i przyszedłszy do miasta rozpowiedzieli wszystko, a także zdarzenie z opętanymi. 34 Wtedy całe miasto wyszło na spotkanie Jezusa; a gdy Go ujrzeli, prosili, żeby odszedł z ich granic.

Krytyka literacka:

1. Kontekst i kompozycja

• Fragment Mt 8,1 – 10,42 opisuje działalność Jezusa w Galilei. Sekcja ta następuje bezpośrednio po zakończeniu tzw. Kazania na Górze (Mt 5 – 7), gdzie Chrystus przedstawia podstawy swojej nauki jako nowej, przeniesionej na wyższy poziom wykładni znanego wszystkim Prawa Mojżeszowego;
• Wewnątrz tego fragmentu wyróżnić można sekcję 8,1 – 9,8, gdzie opisane są cuda i egzorcyzmy dokonane przez Jezusa, po których następuje wybór Dwunastu Apostołów oraz powierzenie im pierwszych wskazówek dotyczących działalności ewangelizatorskiej;
• Cała sekcja początków działalności Jezusa w Galilei skupiona jest na temacie pomocy wobec tych, którzy potrzebują ratunku: czy to poprzez cierpienie spowodowane chorobą, opętanie przez demona czy niemożliwość pełnej realizacji wiary bez pójścia za Chrystusem;
• Przekazując cudowne wydarzenia: uciszenie burzy na jeziorze oraz egzorcyzm w Gadarze (8,23-34) relacjonowane także przez Marka i Łukasza, Mateusz podkreśla moc Chrystusa i Jego władzę, ograniczając dialogi i skierowane słowa. Chrystus wypowiada jedynie krótkie polecenia;
• Perykopa 8,18-22 przekazana jest także przez Łk 9,57-60; uciszenie burzy (ww. 23-27) wspominają także Mk 4,35-41 oraz Łk 8,22-25, a egzorcyzm w Gadarze (ww. 28-34) poświadczają Mk 5,1-20 oraz Łk 8,26-39;
• W tych perykopach Ewangelista Mateusz podkreśla centralną rolę Chrystusa, który dokonuje uzdrowień i uwolnień spod władzy złego ducha jako święty posłany przez Boga;
• Choć tytuł „nauczyciel” jest używany wobec Chrystusa jedynie przez Jego przeciwników, to podkreśla relację, jaka tworzy się między Nim a tymi, których powołuje.

2. Gatunek literacki

• Podstawowym gatunkiem stosowanym we fragmencie 8,18-22 jest tzw. chreia, typowa dla opisów znanych i szanowanych postaci. Charakteryzuje się ona krótkim wprowadzeniem przekazując słowa wypowiedziane w formie pouczenia lub zachęty, np. „ Nauczyciel zwykł mawiać…”, „Gdy nauczyciel zobaczył coś, powiedział…” albo „zapytany o coś, mistrz odrzekł…”;
• Krótkie, ogólne zdania będące podsumowaniem wskazówek w tej sekcji stanowią logiony lub apoftegmaty. Mogły one krążyć w przekazie ustnym jako pamięć o rzeczywistych słowach Chrystusa, jednak pozbawione oryginalnego kontekstu były oprawiane dopiero przez Ewangelistów w literackie ramy;
• Uczeni wskazują na pewne analogie między narracją o uciszeniu burzy a historią Jonasza, jednak w środku narracji ewangelicznej zostaje umieszczona władza Chrystusa nad naturą, posłuszną Bogu w Jego słowie.

Orędzie teologiczne

• Pierwsze pytanie, które zadaje nam Ewangelista Mateusz, brzmi: „co to znaczy być uczniem Chrystusa?”. Jezus w swoich uwagach – na pierwszy rzut oka szorstkich – podkreśla wagę nie tylko pierwotnej decyzji, by kroczyć za Nim, ale także lgnąć do Niego całym życiem. Choć jest to droga do życia pełnego i spełnionego, wymaga samozaparcia, wyrzeczenia i wewnętrznej walki ze sobą, pojawią się na niej także prześladowania i niewykluczona jest także śmierć męczeńska.
• O ile rozpoczęcie wspólnego życia z Chrystusem nie jest łatwą decyzją, to jeszcze więcej determinacji wymaga ciągłe kroczenie za Nim przez osnute mgłą i ciemnością zakamarki świata. Nie da się przejść tej wędrówki samemu, niezbędne jest Boże wsparcie, ale niemniej istotne jest ludzkie staranie i walka. Pójście za Chrystusem nie jest tylko pasywnym odbieraniem Bożej mocy, która ma nas zachować jak w kokonie, ale jest wspólną walką, ramię w ramię z Bogiem o zachowanie i rozwój wiary oraz sił duchowych;
• Ludzie każdego czasu są bardziej otwarci na dobra materialne niż walkę o zbawienie i rozwój duszy. Sytuacja uwolnienia opętanych w Gadarze jest wyrazem tego, że Chrystus, Syn Boży, Nauczyciel i Mistrz przynosi światło Dobrej Nowiny do krainy pogan. Ci, często pogardzani i odrzucani przez wierzących Żydów, mogą tak samo dostąpić zbawczej mocy Bożej, uwalniającej ich z ich słabości, niemocy, grzechu i beznadziei. Kościół i wszyscy poszczególni wierzący nie mogą zapominać ani tym bardziej pomijać tych, którzy są na marginesie życia duchowego i społecznego. Potrzeba wyciągniętej ręki człowieka, która będzie przedłużeniem Bożego miłosierdzia i nieskończonej miłości wobec stworzenia;
• Częstym obrazem stosowanym w ikonografii i literaturze chrześcijańskiej jest zaczerpnięte z Księgi Rodzaju porównanie Kościoła do Arki, która płynie przez wzburzone wody potopu (zob. 1 P 3,20). Kroczenie za Chrystusem przez różne momenty historii jest niejednokrotnie wielkim wyzwaniem, gdy trudne doświadczenia sprawiają, że wierzący wołają: „Panie, ratuj, giniemy!”. Mimo wędrowania przez ciemne doliny trudnych wydarzeń, musimy jednak pamiętać, że Chrystus jest ciągle obecny w swoim Kościele i nie opuszcza swoich wierzących. Jego władza nad przyrodą i historią jest nieograniczona, więc nigdy nie dopuści, by Kościół zginął porzucony przez swojego Pana i Mistrza;
• Opętanie i uwolnienie z władzy złego ducha muszą nam przypominać o realnej, tajemniczej i okrutnej działalności złego ducha w świecie. Pozostaje ono w ciągłej konfrontacji z Jezusem i Jego Kościołem. Ostatecznie, nawet szatan jest zmuszony wyznać: „Ty jesteś Synem Bożym!”, uznając władzę Boga. Nie oznacza to zmniejszenia starań demonów: nie mogąc zniszczyć całego dzieła Chrystusa, starają się z budowanej Świątyni wiary ukruszyć tyle kamyczków, ile zdołają, osłabiając niektóre z elementów Bożej budowli.

Ojcowie Kościoła

• Ojcowie Kościoła i pisarze wczesnochrześcijańscy często odwoływali się do opisu uciszenia burzy, wskazując na władzę Chrystusa nad naturą podobną do tej, jaką ma Bóg w pierwszych rozdziałach Księgi Rodzaju.
• Piotr Chryzolog, biskup Rawenny, pisał w V w., że obraz Chrystusa uciszającego jezioro jest symbolem Rzymu przyjmującego wiarę w Boga. Pokonane w ten sposób zostały groźne fale niewiary i bluźnierstwa, nienawiść pogan, burze demonicznych pokus i ataków na Kościół, a mieszkańcy Rzymu stają się odbiorcami pokoju Chrystusowego.

Kultura i sztuka

Galeria zdjęć (4 zdjęć)