Ks. prof. Alfred Wierzbicki został laureatem Nagrody Polskiego PEN Clubu

Filozof, publicysta i poeta ks. prof. Alfred Marek Wierzbicki został uhonorowany przez Polski PEN Club „za wagę i odwagę postawy i słowa w nauczaniu, w publicystyce, w poezji – i w życiu”. Nagroda im. Pruszyńskich została wręczona w poniedziałek 8 lutego podczas uroczystości transmitowanej online.

Przyznawana od ponad 30 lat Nagroda Polskiego PEN Clubu im. Ksawerego, Mieczysława i Erazma Pruszyńskich honoruje wybitne dokonania w dziedzinie publicystyki, reportażu, eseistyki i pisarstwa historycznego.

Do jej laureatów należeli w ostatnich latach Krzysztof Pomian, Wiesław Juszczak, Henryk Samsonowicz, Wiktoria Śliwowska, Maria Poprzęcka, Wojciech Jagielski, Ewa Łętowska, Aleksandra Hnatiuk i Adam Wajrak. Zarząd Polskiego PEN Clubu za rok 2020 postanowił przyznać nagrodę ks. prof. Alfredowi M. Wierzbickiemu.

Uroczystość wręczenia nagrody co roku przyciągała do siedziby Polskiego PEN Clubu liczną publiczność. W tym roku ze względu na obostrzenia związane z pandemią odbyła się za pośrednictwem internetu. Transmisję można było śledzić na facebookowych profilach Polskiego PEN Clubu, Krakowa Miasta Literatury UNESCO oraz partnerskich instytucji.

Laudacje na cześć ks. prof. Wierzbickiego wygłosili pisarka i dziennikarka Magdalena Grochowska, tłumaczka Magdalena Heydel oraz Zbigniew Nosowski, redaktor naczelny „Więzi”.

Heydel skupiła się na poetyckiej twórczości ks. Wierzbickiego. Podkreśliła podobieństwo jego utworów z poezją irlandzkiego twórcy Seamusa Heanesa. Cechuje ją jej zdaniem pokój, skupienie, a jednocześnie żarliwość i wrażliwość na szczegóły obserwowanej natury.

Poezja ks. Wierzbickiego jest według tłumaczki „głęboko chrześcijańska, ale zupełnie niekościelna”. Swoistym axis mundi księdza – poety jest w jego utworach Lublin z jego krętymi uliczkami, alma mater jaką jest KUL czy śladami dziedzictwa żydowskiego, którymi chadza uczony i duszpasterz.

Nosowski nazwał laureata „po prostu chrześcijaninem, wierzącym księdzem, ortodoksyjnym katolikiem”. Przywołał słowa teologa prof. Józefa Majewskiego, który powiedział, że ks. Wierzbicki to „ani heretyk, ani apostata, ani schizmatyk. To po prostu prawowierny katolik”. – Owszem, jest mniej prawoskrętny niż polska przeciętna, ale prawowierny jest na pewno – mówił red. Nosowski.

„Żaden też z niego lewicowiec. Zbyt jest konserwatywny dla liberałów i zbyt liberalny dla konserwatystów” – dodał redaktor naczelny „Więzi”.

Magdalena Grochowska zauważyła, że „nieomylnym uchem poety i filozofa ks. Wierzbicki rejestrował jak pod rządami formacji udrapowanej w retorykę prawa i sprawiedliwości ubywało sprawiedliwości i prawa”. – Mętniały pojęcia, wartości chrześcijańskie w ustach nihilistów świeckich i kościelnych zamieniały się w trociny. „Ci straszni chrześcijanie od siedmiu boleści” – pisał w wierszu. „Im natrętniej wpychali w dyskurs Boga, naród i Jana Pawła II, tym gwałtowniej rzeczywistość podchodziła zgnilizną”.

„Ksiądz Wierzbicki – niegdyś współpracownik arcybiskupa Życińskiego; etyk, którego tezy jakże bliskie są temu, co Maria Dąbrowska pisała o moralności conradowskiej; publicysta odwołujący się do tradycji Żeromskiego, Wyspiańskiego i Brzozowskiego; poeta i czytelnik poetów – niech zechce przyjąć nagrodę z rąk ludzi pióra. Jej patroni w swoim dziele pisarskim służyli tym samym ideałom, z podobnym hartem ducha, z odwagą cywilną i dzielnością żołnierzy” – powiedział z kolei o laureacie Adam Pomorski, prezes Polskiego PEN Clubu.

Dziękując za wygłoszone laudacje, ks. Wierzbicki wyraził radość, że zaszczytna i miła dla mnie nagroda im. Pruszyńskich przyznana przez Polski PEN Club stwarza okazję do rozmowy o sprawach dla nas wszystkich ważnych; rozmowy, której deficytu coraz bardziej doświadczamy”.

O czym naprawdę warto mówić? – zastanawiał się i zauważył, że to zadziwiające, iż „niepewność zdaje się stale towarzyszyć ludzkiej kondycji”. – Na naszą niepewność dzisiaj rzutuje pandemia, fala populizmu i autorytarna władza, erozja chrześcijaństwa w samym Kościele, wielkie masy migrantów szukających dla siebie miejsca na Ziemi, nieznane oblicze sztucznej inteligencji, całkiem realna wizja katastrofy ekologicznej – mówił.

Podziękował też Oldze Tokarczuk i Marianowi Turskiemu za ich przemówienia – noblowskie i podczas ubiegłorocznych obchodów wyzwolenia obozu Auschwitz-Birkenau – gdyż są dziś intelektualną szczepionką na czasy niepewności. Ukazują też „napięcie między świadomością cudu istnienia a świadomością zła” oraz „karzą szukać równowagi pomiędzy kontemplacją a działaniem”.

Ks. prof. Alfred Marek Wierzbicki jest filozofem, publicystą i poetą. Przez wiele lat pełnił funkcję kierownika Katedry Etyki KUL, w latach 2006-2014 był dyrektorem Instytutu Jana Pawła II KUL i redaktorem kwartalnika „Ethos”; od 2006 r. jest członkiem Komitetu ds. Dialogu z Judaizmem przy Konferencji Episkopatu Polski.

Blisko współpracował z abp. Józefem Życińskim, m.in. jako jego wikariusz biskupi ds. kultury. Stopień doktora uzyskał dzięki rozprawie „Personalistyczne podstawy zasady non-violence”, a habilitację w 2006 roku na podstawie dorobku naukowego i pracy „Filozofia a totalitaryzm. Augusta Del Nocego interpretacja kryzysu moderny”. Od 2008 r. jest profesorem nadzwyczajnym.

Wydał m.in. kilka zbiorów esejów i felietonów społeczno-kulturalnych, był współautorem pracy „Wielkie tematy teologii”, a w roku 2018 ogłosił książkę „Kruche dziedzictwo. Jan Paweł II od nowa”. Debiutem poetyckim ks. Wierzbickiego był tom „Jak ciemność w ciemności” (1991). Wydał dziewięć tomów wierszy, najnowszy „Stąd i stamtąd” ukazał się jesienią 2020 r. nakładem wydawnictwa Znak.

Założony w 1921 r. w Londynie PEN (od pierwszych liter angielskich słów „poets, essayists, novelists”, czyli „poeci, eseiści, powieściopisarze”, tworzących wyraz „pen” – „pióro”) opowiada się za swobodną wymianą twórczości, przeciw antagonizmom narodowym, klasowym, rasowym oraz dyktaturom i cenzurze. Członkowie PEN – pisarze i humaniści – zobowiązują się przestrzegać zasad Międzynarodowej Karty PEN: deklaracji ideowej ruchu. Polski PEN Club działa od 1925 roku, a jego pierwszym prezesem był Stefan Żeromski.

Organizatorami uroczystości wręczenia nagrody im. Pruszyńskich byli: Polski PEN Club, Miasto Kraków i KBF – operator programu Kraków Miasto Literatury UNESCO.