Kościół na Słowacji wspomina likwidację zakonów

O zakonnikach, ofiarach prześladowań komunistycznych będą dzisiaj pamiętali uczestnicy Mszy św. sprawowanej w o godz. 17.00 w kościele Najświętszego Zbawiciela w Bratysławie (kościół jezuitów). Głównym celebransem będą ks. Vlastimil Dufka SJ, a kazanie wygłosi ks. Milan Hudaček SJ.

13 kwietnia przypada 71. rocznica tzw. „Akcji K” (oznaczała ona przymusowe wypędzenie zakonników z ich klasztorów w nocy z 13 na 14 kwietnia 1950 r.). W Republice Słowackiej jest to także „Dzień niesprawiedliwie prześladowanych”.

Jak przypominają historycy reżim komunistyczny w ówczesnej Czechosłowacji prowadził obok Związku Sowieckiego najbardziej bezwzględną politykę antyreligijną. Jej przejawem była przeprowadzona w nocy z 13 na 14 kwietnia 1950 r. tzw. „Akcja K”, która doprowadziła do likwidacji 219 domów zakonnych oraz uwięzienia 2 376 zakonników. Przewiezionych do miejsc internowania. Dwa tygodnie później zlikwidowano pozostałe kilkanaście klasztorów.

W kolejnej „Akcji Ř”, przeprowadzonej od lipca do września 1950 r. do obozów przewieziono ponad 4 tys. zakonnic, usiłując usunąć je całkowicie z życia społecznego. Przez czterdzieści lat życie zakonne prowadzono jedynie w warunkach konspiracyjnych, a wielu przełożonych niesprawiedliwie skazywano na kary więzienia. Odnowienie życia zakonnego w 1990 roku umożliwiły dopiero przemiany demokratyczne „aksamitnej rewolucji”.

Słowaccy jezuici łączą tę smutną 71. rocznicę ze stuleciem urodzin ważnych jezuitów, którzy zostali wygnani z klasztorów w nocy z 13 na 14 kwietnia 1950 r., a później potajemnie konsekrowani na biskupów: Pavla Hnilicy (1921-2006) i Petra Dubovskego (1921-2008).

Bp Pavol Hnilica wstąpił do zakonu jezuitów 12 sierpnia 1941. W 1950 podczas „Akcji K” deportowano go kolejno w trzy różne miejsca. 24 września 1950 został zwolniony, gdyż 9 października tegoż roku miał rozpocząć ćwiczenia wojskowe. Korzystając z krótkiego okresu wolności udał się do Rożniawy, gdzie 29 września miejscowy biskup Robert Pobożny wyświęcił go potajemnie na kapłana. W grudniu tegoż roku zastępca prowincjała jezuitów oznajmił mu, że na mocy decyzji przełożonych zakonnych ma być wkrótce konsekrowany na biskupa. Stało się to 2 stycznia 1951. Formalnie był słuchaczem kursu dla lekarzy, potajemnie zaś święcił zakonników, którzy kończyli studia teologicznie – oficjalnie lub w ukryciu, po likwidacji zakonów.

W nocy z 24 na 25 sierpnia 1951 konsekrował, także potajemnie, jeszcze młodszego od siebie, wówczas 27-letniego, ks. Jana Chryzostoma Korca, również jezuitę, przyszłego kardynała. Potem prowadził przez pewien czas swą ukrytą działalność kościelną w kraju, w końcu jednak we wrześniu 1952 udało mu się wyjechać do Rzymu. Tam studiował na Papieskim Instytucie Wschodnim i Papieskim Uniwersytecie Gregoriańskim. Jednocześnie pracował nad informacją o sytuacji religijnej na Słowacji, którą przełożono później na 9 języków. W latach 1957-59 odbył tzw. trzecią probację w zakonie w Münster (Niemcy). Wszędzie przedstawiał się jako duszpasterz Kościoła milczenia.

Na Soborze Watykańskim II był początkowo doradcą, ale gdy Paweł VI potwierdził jego sakrę (17 maja 1964), mianując go biskupem tytularnym Rusadus, stał się jednym z ojców soborowych. Swym autorytetem biskupa i kapłana, który doświadczył prześladowań komunistycznych, wspierał wiele działań, zwłaszcza krucjaty modlitw i ofiar w intencji nawrócenia Rosji. Zmarł 8 października 2006 roku w czeskiej wiosce Nove Hrady w Czechach.

Bp Petr Dubovsky SJ po zakończeniu wojny wstąpił do jezuitów. W 1947 roku rozpoczął studia teologiczne i filozoficzne na Uniwersytecie w Brnie. Święcenia kapłańskie przyjął potajemnie w r. 1950 r. W 1961 roku przyjął również tajnie sakrę biskupią z rąk bpa Dominika Kalaty. W 1950 r. został internowany w obozie koncentracyjnym w Podolińcu, skąd został powołany do zasadniczej służby wojskowej i jako żołnierz pracował w tzw. Batalionach Pracy Przymusowej.

W 1962 roku został skazany i uwięziony w procesie jezuitów. W więzieniu przebywał do 1967 roku. W 1969 r. podjął pracę duszpasterską. W 1991 roku został mianowany oficjalnie biskupem pomocniczym, a w roku 1993 został wikariuszem generalnym diecezji Bańska Bystrzyca. W latach 1991-1999 był prezesem Stowarzyszenia św. Wojciecha w Trnawie. Wykładał na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu w Trnawie oraz w Instytucie Teologicznym w Bańskiej Bystrzycy – Badinie. Zmarł 10 kwietnia 2008 roku w Ivance koło Bratysławy.