Raport o sytuacji rodzin wielodzietnych w Polsce

Raport o problematyce życia dużych rodzin w Polsce na podstawie działalności Linii 3Plus w okresie od 1 sierpnia 2020 do 31 sierpnia 2021 przygotował Związek Dużych Rodzin Trzy Plus. Raport stanowi interdyscyplinarny materiał dotyczący potrzeb rodzin wielodzietnych oraz braków w ich systemowym wsparciu. Pracował nad nim zespół ekspertów Linii 3Plus oraz eksperci zewnętrzni z zakresu ekonomii, psychologii, socjologii oraz prawa.

Linia 3Plus to telefon dedykowany rodzinom wielodzietnym. To narzędzie dla rodzin, które potrzebują rozmowy w sprawach rodzinnych, małżeńskich czy wychowawczych. Są w sytuacji doświadczania kryzysów życiowych lub emocjonalnych, lub chcieliby skorzystać z pomocy ze strony instytucji rządowych i samorządowych, ale nie wiedzą w jaki sposób zacząć rozmowy. Specjaliści wysłuchują również doświadczeń związanych z wielodzietnością i potrzebami dużych rodzin. Przyjmują także zgłoszenia dotyczące sytuacji, w których rodziny były dyskryminowane ze względu na wielodzietność.

– Jest to unikatowy materiał, który pokazuje ogólnopolską perspektywę rodzin wielodzietnych, zgłaszających się ze swoimi potrzebami, problemami oraz wyzwaniami do dedykowanego im telefonu zaufania. Raport przedstawia analizę ilościową przypadków, które trafiły do Linii 3Plus w okresie badawczym oraz pokazuje pozytywne praktyki i sposoby radzenia sobie z problemami rodzin wielodzietnych w wybranych krajach UE. Dobór podjętych tematów oparliśmy na częstotliwości zgłoszeń danego problemu oraz jego wagi społecznej w grupie rodzin wielodzietnych. Stąd wśród tematów znalazły się: sytuacja rodzin wielodzietnych przed i po pandemii koronawirusa, problemy sąsiedzkie, dostęp do informacji dotyczących wsparcia rodziny oraz sytuacja mieszkaniowa rodzin wielodzietnych – wskazują twórcy raportu.

Raport wskazuje na konieczność diagnozy, analizy i wdrażania zmian wspierających funkcjonowanie rodzin wielodzietnych, stanowiących ważny kapitał społeczny. „W obecnej sytuacji demograficznej podnoszenie wartości społecznej i normalizowanie wizerunku rodzin wielodzietnych powinno być jednym z elementów szczególnej działalności administracji publicznej” – twierdzą autorzy.

Problemy, z jakimi zgłaszały się osoby dzwoniące na Linię3Plus to sprawy administracyjne (np. wsparcie mieszkaniowe, socjalne, programy wsparcia), potrzeby emocjonalne i społeczne (np. konflikty sąsiedzkie, problemy w relacjach z dziećmi lub małżonkiem, stres związany z pandemią), a także edukacja, zdrowie i bezpieczeństwo (np. problemy ze zdalnym nauczaniem, utrata pracy, sytuacje losowe) i prawo (np. rozwody, opieka nad dziećmi, sytuacja kobiet na rynku pracy).

Za raportem publikujemy płynące z niego najważniejsze wnioski:

1. Podnoszenie świadomości z zakresu aspektów prawnych konfliktów sąsiedzkich zarówno wśród zwykłych obywateli, jak i wśród urzędników (np. pracowników spółdzielni).

2. Realizowanie kampanii społecznych, zwracających uwagę na specyfikę funkcjonowania rodzin z dziećmi, w tym rodzin wielodzietnych. Podnoszenie kompetencji społecznych, dostęp do wiedzy, szkoleń i warsztatów podnoszących kompetencje z zakresu komunikacji interpersonalnej wśród rodzin, gwarantujące współżycie społeczne oparte na zrozumieniu i otwartości.

3. Wprowadzenie zmian w systemie wsparcia w obszarze mieszkalnictwa, uwzględniających specyfikę funkcjonowania i rozwoju dużych rodzin, a także wprowadzenie ustawowych rozwiązań rekomendowanych w raporcie: bon mieszkaniowy, rodzinne konto mieszkaniowe, rodzinne preferencje kredytowe.

4. Rozwijanie rodzinnego mieszkalnictwa komunalnego poprzez budowanie większych mieszkań przeznaczonych dla rodzin wielodzietnych, określenie standardów mieszkań komunalnych dla rodzin wielodzietnych oraz uproszczenie procedur przyznających mieszkania rodzinom wielodzietnym. Takie działania zmniejszą podstawowy, społeczny problem wielu rodzin wielodzietnych polegający na braku odpowiedniego miejsca zamieszkania. W naszym przekonaniu zapewnienie rodzinom wielodzietnym odpowiednich warunków mieszkaniowych w znacznym stopniu wpłynie na obniżenie pozostałych, poruszanych w niniejszym raporcie problemów.

5. Zwiększenie o sposobach uzyskiwania systemowego wsparcia w sytuacjach trudnych. Z niniejszego raportu wynika, że poziom wiedzy społeczeństwa na temat systemowych form wsparcia jest niewielki. Podejmowane działania systemowe skierowane m.in. do rodzin wielodzietnych nie przynoszą oczekiwanych rezultatów np. z powodu braku świadomości potencjalnych beneficjentów o możliwych sposobach uzyskania wsparcia.

6. Monitorowanie konsekwencji wynikających z izolacji i pandemii oraz zwiększanie dostępności na poziomie samorządów do wsparcia rodzin w obszarze umiejętności rozwiązywania konfliktów poprzez mediację, treningi komunikacji, edukację finansową oraz dostęp do bezpłatnego wsparcia psychoterapeutycznego. Rekomendowane jest podnoszenie kompetencji, dostęp do szkoleń dla pracowników pomocy społecznej, w tym asystentów rodziny, pracowników socjalnych, koordynatorów rodzinnej pieczy zastępczej, opiekunów osób starszych, policjantów, pracowników oświaty i ochrony zdrowia, psychoterapeutów tak, aby wśród kompetencji zawodów społecznych były osoby przygotowane na udzielanie wsparcia oraz pomocy osobom i rodzinom w pandemicznej, a także popandemicznej rzeczywistości.

7. Dążenie do sytuacji, w której każda rodzina będzie mogła znaleźć pomoc wychowawczą czy psychologiczną bez względu na poziom ciężkości napotykanych przez nią problemów. Tu warto spojrzeć na Norwegię, która oferuje wsparcie indywidualne nie tylko w sytuacji problemów, ale gdy tylko para chce pracować nad relacją swoją i ze swoimi dziećmi, wsparcie grupowe, a także różnego rodzaju kursy (np. dla rodziców, którzy spodziewają się pierwszego dziecka czy rodziców dzieci z niepełnosprawnościami i ciężkimi chorobami).

8. Komunikowanie o programach pomocowych realizowanych zarówno przez administrację zespoloną jak i niezespoloną w sposób klarowny i prosty, uwzględniający wszystkie dostępne kanały komunikacji. Biorąc za przykład programy francuskie i norweskie, należy przygotować opisy w języku prostym i przystępnym, które przekazywać będą wszystkie najważniejsze informacje w zwięzłej formie. W komunikacji społecznej należy unikać języka urzędowego, a informacje powinny być dostosowane do odbiorców – rodzin. Powinny zawierać wyjaśnienia i wskazówki, do której dokładnie placówki można się zgłosić, biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania.

9. Działalność Punktów konsultacyjnych powinna być poddawana ewaluacji. Zaleca się, by oferta punktów konsultacyjnych była coraz bardziej interdyscyplinarna, a ich zadaniem było diagnozowanie problemów całej rodziny i planowanie pomocy dla wszystkich jej członków (dorosłych i dzieci).

***

Linia 3Plus
+48 732 988 451

Dyżurują:
Aleksandra Januszkiewicz, psychoterapeuta, doradca ds. rodziny. Wt. 10.00-15.00
Judyta Kruk, politolog, mediator, wspiera rodziny w sprawach administracyjnych. Czw. 10.00-12.00 Jakub Panek, psychoterapeuta, trener umiejętności psychospołecznych. Czw. 12.00-17.00 Katarzyna Malinowska, pedagog, socjoterapeuta, edukator pozytywnej dyscypliny. Pn. 12.00-14.00

Dzwoniąc pod ten numer telefonu, można uzyskać informacje, instrukcje o sposobie przeprowadzenia konkretnej sprawy urzędowej, a także uzyskać pomoc w nawiązaniu współpracy z instytucją. W ramach konsultacji rozmówcy mają możliwość uzyskania podstawowej wiedzy dotyczącej rozwiązywania konfliktów oraz sposobów działań koncyliacyjnych.

Ponadto infolinia na stałe współpracuje z psychoterapeutą, psychologiem i pedagogiem, którzy udzielają profesjonalnego i doraźnego wsparcia. W ramach działań Linii 3Plus realizowane są interwencje oraz we współpracy z klientami, tworzone są stanowiska dotyczące zgłaszanych problemów np. dotyczących dyskryminacji rodzin wielodzietnych.
Infolinia skierowana jest przede wszystkim do rodziców, ale także do nauczycieli i przedstawicieli innych instytucji działających na rzecz wsparcia dzieci, młodzieży, a także całych rodzin, w tym rodzin wielopokoleniowych.

Linia odpowiada na zgłoszenia od:
• rodziców wielodzietnych,
• osób pochodzących z rodzin wielodzietnych, • dzieci wychowujących się w rodzinach wielodzietnych,
• pracowników administracji publicznej,
• pracowników innych organizacji pozarządowych,
• pracowników instytucji kultury i oświaty.

Więcej informacji o projekcie znaleźć można na stronie: 3plus.pl