Synod diecezji tarnowskiej o przepowiadaniu Słowa Bożego i kulturze

„Homilia powinna unikać sprawiania wrażenia, że jest jakąś konferencją, nie może przybierać formy rozrywkowego spektaklu. Jest obowiązkowa i nie wolno jej opuszczać bez poważnej przyczyny” – stwierdza synodalny dokument „Przepowiadanie Słowa Bożego w diecezji tarnowskiej”. Został on przyjęty podczas czwartej sesji plenarnej V Synodu Diecezji Tarnowskiej. Odbyła się ona w sanktuarium Matki Bożej Fatimskiej w Tarnowie. Drugi przyjęty dziś dokument jest zatytułowany „Dobra kultury diecezji tarnowskiej. Wartość, znaczenie, ochrona”.

Synodalny dokument przypomina, że obowiązek przepowiadania Słowa Bożego spoczywa w Kościele partykularnym na biskupie oraz kapłanach i diakonach. Autorzy dodają, że należy jednocześnie zauważyć, docenić i wspierać aktywność osób świeckich oraz członków instytutów życia konsekrowanego w posłudze przepowiadania Słowa Bożego w diecezji tarnowskiej, ale wymaga to stosownych uregulowań. „Równie pilna wydaje się być także potrzeba przepowiadania Słowa Bożego w Internecie. Jednak możliwość umieszczania tam przepowiadania w formie audiowizualnej niesie ze sobą pewne zagrożenia, jak np. oderwanie głoszonego słowa od kontekstu eklezjalnego, co sprzyja mnożeniu się i rozpowszechnianiu błędów doktrynalnych, czy też kontrowersyjnych praktyk pobożnościowych” – czytamy.

W dokumencie na temat przepowiadania, przygotowanym przez Komisję do spraw Ewangelizacji V Synodu Diecezji Tarnowskiej można przeczytać m.in., że homilia nie może stawać się kazaniem na jakiś abstrakcyjny temat niezwiązany z celebracją liturgiczną, ćwiczeniem z egzegezy biblijnej, nauką katechetyczną oraz osobistym świadectwem kaznodziei.

„Homilia winna być wyjaśnieniem jakiegoś aspektu czytań Pisma Świętego, albo innego tekstu spośród stałych lub zmiennych części danej celebracji z uwzględnieniem zarówno celebrowanego misterium jak i szczególnych potrzeb słuchaczy”. Dokument stwierdza, że ponieważ głoszenie Słowa Bożego jest wydarzeniem eklezjalnym, czymś naturalnym winna być współpraca w jego przygotowaniu z innymi kapłanami oraz osobami świeckimi. Autorzy proponują, aby kapłani z danej parafii wspólnie przedyskutowali tematykę oraz treść niedzielnej i świątecznej homilii, a także omówili ją po wygłoszeniu. Ponadto jest zachęta, aby rozmawiać na ten temat ze świeckimi przedstawicielami różnych wspólnot, aby głoszone treści jeszcze lepiej uwzględniały duchowe potrzeby wiernych.

W dokumencie podkreślono, że homilię można powierzyć wyłącznie osobom wyświęconym, czyli biskupom, prezbiterom lub diakonom.
„W homilii można stosować jedynie takie środki wyrazu, którymi posługuje się liturgia, a więc słowo, gest, dialog, obraz, rekwizyt i śpiew. Nie może jednak przybierać ona formy rozrywkowego spektaklu, a wykorzystane w niej środki wyrazu powinny głębiej wprowadzać w celebrowane misterium i nie naruszać jego świętości. Nie można odtwarzać w czasie homilii materiałów dźwiękowych i filmowych, gdyż są one obce duchowi liturgii”.

Dokument podejmuje także temat przepowiadania osób świeckich. „Aby osoba niemająca święceń mogła zostać dopuszczona do wygłoszenia konferencji religijnej, powinna cechować się wiernością Urzędowi Nauczycielskiemu Kościoła, przykładnością życia, przynależnością do wspólnoty posiadającej program formacji gwarantujący odpowiedni poziom przygotowania teologiczno-duchowego oraz zdolnością do komunikowania się z innymi”.

Dokument stwierdza, że składanie tzw. świadectwa nie traktuje się jako formy głoszenia Słowa Bożego, dlatego nie wymaga ono specjalnej zgody Biskupa, nawet jeśli dokonuje się to w kościele lub kaplicy. Jest ono bowiem opowiadaniem o charakterze osobistym i przeżyciowym o tym, jak Chrystus przemienił życie danego człowieka.
Drugi dokument „Dobra kultury diecezji tarnowskiej Wartość, znaczenie, ochrona” przygotowała Komisja ds. Dziedzictwa Diecezji Tarnowskiej.

Autorzy podkreślają, że Kościół będąc przez stulecia mecenasem sztuki, twórcą kultury i jej spadkobiercą, także i dzisiaj troskę i ochronę dziedzictwa przeszłości traktuje jako swój obowiązek. W dokumencie są szczegółowe zapisy dotyczące troski o kościoły, obrazy, kapliczki. Jest też mowa o roli muzeów, bibliotek, teatrów, materiałów archiwalnych. To także zachęta do prowadzenia kroniki i zakładania muzeów parafialnych.

Dokument stwierdza, że należy koniecznie zwrócić uwagę na ochronę niematerialnego dziedzictwa, którego bogactwo ujawnia się w języku, tradycjach i przekazach ustnych, lokalnych zwyczajach liturgicznych i okołoliturgicznych, działalności zespołów folklorystycznych, grup teatralnych, orkiestr.

Dokument podejmuje także temat kultury językowej. „Sposób komunikacji ma fundamentalne znaczenie w przekazywaniu prawd wiary, kształtowaniu postaw religijnych i budowaniu wspólnoty religijnej. Potrzebna jest troska o kulturę języka w teorii i praktyce, dbałość o etykę, a także estetykę języka jako narzędzia w głoszeniu Słowa Bożego”.

Przyjęte przez członków V Synodu dwa dokumenty zostaną przedstawione biskupowi diecezjalnemu do promulgacji. Bp Andrzej Jeż podejmie decyzję o ich formie i treści.

„Kościół na wzór Chrystusa” – to hasło V Synodu Diecezji Tarnowskiej. Inauguracja odbyła się w kwietniu 2018 roku. Synod miał trwać trzy lata, ale przedłuża się w związku z pandemią. Synod podjął już tematy dotyczące rodziny, katechizacji, parafii i ewangelizacji.