Brzeszcze: upamiętniono ofiary Marszu Śmierci sprzed 76 lat

Uroczystość złożenia kwiatów oraz upamiętnienia ofiar Marszu Śmierci sprzed 76 lat odbyła się 19 stycznia br. na cmentarzu komunalnym w Brzeszczach, na którym znajduje zbiorowy grób osiemnastu uczestników marszu. 76 lat temu Niemcy zmusili więźniów KL Auschwitz oraz jego podobozów do morderczego marszu, w trakcie którego zginęło około co najmniej 9 tys. osób.

Uroczystości upamiętnienia ofiar marszu z udziałem samorządowców i dyplomatów zorganizowały władze Brzeszcz i Fundacja „Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau”. Jak wyjaśniła jej prezes Agnieszka Molenda-Kopijasz, na mogile złożono m.in. wieńce od premiera RP Mateusza Morawieckiego, a także od konsulatów Francji i Niemiec.

19 stycznia 1945 roku niemiecki burmistrz Brzeszcz nakazał mieszkańcom pochowanie zwłok zmarłych więźniów leżących na trasie ewakuacji, począwszy od Rajska przez Brzeszcze aż po koniec Jawiszowic. Zebrano 18 ciał kobiet i mężczyzn. Część z nich udało się zidentyfikować. Są wśród nich głównie Żydzi, ale nie tylko. Na mogile w języku polskim, angielskim i hebrajskim umieszczono biblijny cytat z Księgi Psalmów: „Chociaż bym chodził ciemną doliną, zła się nie ulęknę, bo Ty jesteś ze mną”. Obok Gwiazdy Dawida – symbolu judaizmu, wygrawerowany jest na mogile krzyż.

Brzeszcze stały się miejscem pochówku i pierwszą zbiorową mogiłą ofiar ewakuacyjnego Marszu Śmierci. Kolejny taki monument, upamiętniający te tragiczne wydarzenia, znajduje się w miejscowości Miedźna. Na cmentarzu w Brzeszczach są także mogiły indywidualne 8 więźniów i 4 dzieci oraz więźniarek zmarłych w szpitalu PCK.

W związku ze zbliżaniem się do Oświęcimia Armii Czerwonej, esesmani wyprowadzili z Auschwitz i jego podobozów ok. 56 tys. więźniów. Liczące po kilkadziesiąt kilometrów dwie główne piesze trasy ewakuacyjne wiodły do Wodzisławia Śląskiego i Gliwic, skąd Niemcy przetransportowali więźniów dalej koleją w odkrytych wagonach. Najdłuższą trasę, liczącą 250 km, przebyło pieszo około 3,2 tys. więźniów z podobozu w Jaworznie do KL Gross-Rosen na Dolnym Śląsku. W trakcie ewakuacji esesmani strzelali zarówno do więźniów usiłujących zbiec, jak i do tych, którzy z powodu wyczerpania fizycznego nie byli w stanie utrzymać tempa marszu.

Fundacja „Pobliskie Miejsca Pamięci Auschwitz-Birkenau” opiekuje się budynkiem byłej karnej kompanii kobiet niemieckiego podobozu KL Auschwitz w Budach, gdzie ponad 77 lat temu przebywające tam więźniarki – 90 Żydówek z Francji – zostały zakatowane przez niemieckie więźniarki funkcyjne i esesmanów.

W budynku w Budach, pod podłogą na strychu, pracownicy Fundacji natrafili na szereg przedmiotów związanych z życiem więźniarek. Znaleziska te można zobaczyć na specjalnie stworzonej wystawie. Są tu m.in. biustonosze więźniarek, które były zakazane w obozie, woreczki, używane przez kobiety tu przebywające do chowania różnych rzeczy. Znaleziono również małą porcelitową figurkę Myszki Miki.