Muzeum Wsi Kieleckiej bada straty Kościoła kieleckiego podczas II wojny światowej

Skalę strat rzeczowych, jakie poniósł Kościół katolicki w regionie podczas II wojny światowej bada Muzeum Wsi Kieleckiej, które realizuje projekt „Straty w obiektach sakralnych diecezji kieleckiej w czasie II wojny światowej – zasoby Archiwum Diecezjalnego w Kielcach”.

Dofinansowanie całego projektu Muzeum Wsi Kieleckiej otrzymało w większości z Ministerstwa Kultury, Dziedzictwa Narodowego i Sportu.

Materiał jest opracowywany głównie na postawie dokumentacji Archiwum Diecezjalnego w Kielcach, ze szczególnym uwzględnieniem ankiet powstałych w 1945 i 1946 roku. Dodatkowo wykorzystane są zasoby archiwów parafialnych oraz dokumenty kwerendy z Archiwum Państwowego w Kielcach oraz z kieleckiej Delegatury Instytutu Pamięci Narodowej w Kielcach.

Jak tłumaczy jedna z koordynatorek projektu, Ewa Kołomańska – kierownik Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich w Michniowie, jednostki Muzeum Wsi Kieleckiej – 2021 rok upływał pod znakiem szczegółowej kwerendy w archiwach diecezji kieleckiej. – W efekcie wiemy, jakie kościoły, jakie obiekty sakralne zostały zniszczone bezpowrotnie, oraz po części, jakie wyposażenie tych kościołów zaginęło – mówi.
Na bazie opracowanych materiałów powstaje wystawa, która powinna być gotowa w wakacje. Będzie to ekspozycja zewnętrzna, dodatkowo powstają katalog, wydawnictwo i stosowne noty do rejestru polskich strat wojennych.

Kościół katolicki diecezji kieleckiej poniósł ogromne straty podczas II wojny światowej w zakresie całkowitego lub częściowego zniszczenia, degradacji zasobów parafialnych, np. bibliotecznych, archiwalnych, wyposażenia wnętrza.

Ewa Kołomańska szacuje, że straty w kościołach diecezji były znaczne. – Na terenie diecezji kieleckiej zostało zniszczonych w mniejszym lub większym stopniu ponad połowa kościołów – mówi.

Przed rozpoczęciem II wojny światowej na terenie diecezji kieleckiej znajdowało się 246 kościołów, z czego 216 było murowanych, a 30 drewnianych. 147 świątyń zaliczano do zabytkowych. W wyniku działań wojennych całkowitemu zniszczeniu uległo 10 świątyń, natomiast w mniejszym lub większym stopniu ucierpiało 145 kościołów. Całkowitemu prawie zniszczeniu uległy dwa kościoły: w Lelowie oraz w Grodzisku obok Ojcowa. Uszkodzone zostały świątynie w Stopnicy oraz Pacanowie. Natomiast w 1944 roku kościół w Stopnicy został całkowicie zniszczony na skutek uderzenia bomby lotniczej.

Inną kategorią są straty bibliotek czy wyposażenia kościołów, które były bardzo poważne i trudno je oszacować ze względu na brak – często – jakiejkolwiek dokumentacji. Ginęły m.in. cenne kielichy z czasów kazimierzowskich, czy zabytkowe dzwony.