Kompozytor z Łotwy laureatem Europejskiej Nagrody Muzyki Kościelnej

Łotewski kompozytor Pēteris Vasks został tegorocznym laureatem Europejskiej Nagrody Muzyki Kościelnej. Według jury, obradującego w niemieckim Schwäbisch Gmünd 75-letni twórca komponuje „dzieła głęboko uduchowione” w egzystencjalnym języku muzycznym, a jego muzyka „dąży do maksymalnej ekspresji i niesie w sobie tęsknotę za spokojnym światem” – poinformowała 4 lutego niemiecka agencja katolicka KNA.

Jurorzy nagrody podkreślili, że tegoroczny jej zdobywca porusza takie tematy, jak grożąca światu zagłada ekologiczna i moralna, a w jego „muzyce znalazło swoje drogi piękno życia”.

Vasks odbierze nagrodę 16 lipca podczas Europejskiego Festiwalu Muzyki Kościelnej w Schwäbisch Gmünd. Między 14 lipca a 7 sierpnia zostanie tam wykonanych kilka jego utworów, w tym „Pater noster” na chór i orkiestrę oraz modlitwa o pokój „The Fruit of Silence”.

Pēteris Vasks urodził się 16 kwietnia 1946 w Aizpute (Kurlandia) w zachodniej Łotwie w rodzinie duchownego protestanckiego. Po ukończeniu w 1964 średniej szkoły muzycznej w Rydze wyjechał na dalszą naukę do Wilna, gdyż ze względów politycznych jako syn pastora nie mógł się kształcić w swojej republice. Do 1970 studiował u Vytautasa Šereiki w konserwatorium w Wilnie (kontrabas), po czym mógł wrócić na Łotwę i w latach 1973-78 kształcił się w klasie kompozycji w konserwatorium ryskim.

Po zdobyciu dyplomu grał jako kontrabasista w orkiestrze Filharmonii Litewskiej (1966-69), Orkiestrze Kameralnej Filharmonii Łotewskiej (1969-70) oraz w orkiestrze symfonicznej Radia i Telewizji Łotewskiej (1971-74). W 1980 został wykładowcą kompozycji w swym dawnym konserwatorium w Rydze. W 1989 objął podobne stanowisko w swej dawnej szkole muzycznej, przemianowanej na Ryskie Kolegium Muzyczne.

We wczesnym okresie swej twórczości wykorzystywał zdobycze muzyki aleatorycznej i sonorystyki polskich kompozytorów Witolda Lutosławskiego i Krzysztofa Pendereckiego. W latach 80. Vasks ostatecznie wykształcił własny styl, łączący tradycje rodzimej kultury muzycznej i elementy tzw. kierunku ekologicznego i dużą część swych utworów poświęcił przyrodzie i środowisku naturalnemu. Jego utwory odznaczają się dużym zróżnicowaniem, są przeznaczone dla różnych wykonawców: dla dużych zespołów i chórów, ale także dla pojedynczych wykonawców i zespołów kameralnych.

Jest członkiem honorowym Łotewskiej Akademii Nauk (1994), Łotewskiej Akademii Muzycznej i Królewskiej Akademii Muzycznej w Sztokholmie. Otrzymał wiele środowiskowych nagród krajowych i zagranicznych, m.in. im. Herdera (1996) i Wielką Łotewską Nagrodę Muzyczną (w latach 1993, 1998 i 2000) a także łotewski Order Trzech Gwiazd III klasy (2001) i estoński Order Gwiazdy Białej III klasy (2005).

Vasks jest jednym z najbardziej znanych kompozytorów współczesnych w krajach bałtyckich. Jego muzyka chóralna, orkiestrowa i organowa jest wykonywana na całym świecie. Organizatorzy zbliżającego się Festiwalu Muzyki Kościelnej przytoczyli wypowiedź artysty, że swoimi kompozycjami chce głosić kazania. „Większość ludzi nie ma dziś wiary, miłości i ideałów. Został utracony wymiar duchowy, pragnę dać pokarm duszy” – stwierdził kompozytor.

Nagroda Muzyki Kościelnej jest przyznawana rokrocznie od 1999 roku, jej wysokość wynosi 5 000 euro. W ubiegłym roku otrzymał ją dyrygent z USA Joshua Rifkin.