115 lat temu urodził się prof. Stefan Swieżawski wybitny historyk filozofii i przyjaciel Karola Wojtyły

Dzisiaj przypada 115. rocznica urodzin prof. Stefana Swieżawskiego – wybitnego historyka filozofii, znawcy św. Tomasza z Akwinu, cenionego wykładowcy. Był jedynym zza żelaznej kurtyny świeckim audytorem na Soborze Watykańskim II. Przez dziesięciolecia łączyła go przyjaźń z Karolem Wojtyłą – księdzem, kardynałem, papieżem – z którym korespondował do końca swojego życia.

Stefan Swieżawski był światowej sławy historykiem filozofii średniowiecznej i promotorem odnowy Kościoła. Oddany Kościołowi katolickiemu, pozostawał wielkim orędownikiem ekumenizmu i dialogu międzyreligijnego. Profesor, w którego żyłach płynęła krew polska, rusko-litewska i ormiańska, miał wielu przyjaciół nie tylko wśród prawosławnych i protestantów – cieszył się także szacunkiem wyznawców innych religii.

Urodził się 10 lutego 1907 r. w Hołubiu koło Hrubieszowa w rodzinie ziemiańskiej. Odziedziczył ogromny majątek, ale wybrał drogę naukową. Jeszcze w czasach gimnazjalnych we Lwowie angażował się w odnowę Kościoła, był liderem lwowskiego „Odrodzenia”.

Już podczas studiów na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie zetknął się ze sławami polskiej filozofii: Twardowskim, Ajdukiewiczem, Ingardenem. Pasją jego życia była filozofia średniowieczna zwłaszcza zaś św. Tomasza, którego myśl starał się na nowo przekazać. „Zainteresowanie św. Tomaszem wiązało się u mnie z zainteresowaniem średniowieczem w ogóle, z poszukiwaniem zrozumienia wiary. Pytania teologiczne coraz bardziej przekształcały się w filozoficzne” – wspominał po latach.

Przyjaźń z ks. Wojtyłą łączyła go od lat 50 ub. wieku. W roku 1954 był jednym z recenzentów jego pracy habilitacyjnej na Uniwersytecie Jagiellońskim – ostatniej jaką obroniono na Wydziale Teologicznym, nim zamknęli go komuniści. Korespondencja z Karolem Wojtyłą trwała dziesięciolecia, aż do śmierci Profesora.

Najcenniejszym owocem jego prac filozoficznych są ośmiotomowe „Dzieje filozofii europejskiej w XV w.” oraz „Dzieje europejskiej filozofii klasycznej” – będące spisaną wersją wykładów prowadzonych w ciągu 30 lat. Prowadzone na KUL, UJ, UMK i UW wykłady profesora cieszyły się wielkim zainteresowaniem, zaś on sam zaskarbił sobie podziw i szacunek kilku generacji studentów.

Powołany przez kard. Wyszyńskiego na świeckiego eksperta II Soboru Watykańskiego, uczestniczył w dwóch ostatnich sesjach tego zgromadzenia. Był jedynym świeckim audytorem soborowym z krajów komunistycznych. Uczestniczył w przygotowaniu konstytucji duszpasterskiej „Gaudium et spes”. Na zakończenie Vaticanum II wraz z Etienne Gilsonem i Jacquesem Maritainem odebrał z rąk Pawła VI orędzie do intelektualistów.

Profesor uważał II Sobór Watykański za najważniejsze wydarzenie XX wieku. Powtarzał, że Sobór ukazał czym jest Kościół i określił „priorytety”, którymi winien kierować się w kolejnych stuleciach. Powtarzał, że Kościół powinien być wspólnotowy, służebny, otwarty. „Tylko ten Kościół jest Kościołem budującym świat przyszłości: świat chrześcijański i duchowy świat całej ludzkości” – mówił Profesor.

Przy całej swej wielkości był człowiekiem skromnym, pełnym poczucia humoru i otwartym na ludzi. Gdy zakończył czynną działalność naukową, przez jego mieszkanie w warszawskim domu sióstr urszulanek szarych przewijały się każdego tygodnia dziesiątki ludzi, goście z kraju i zagranicy: studenci, duchowni, dziennikarze.

Maria i Stefan Swieżawscy przeżyli w małżeństwie ponad 70 lat. Po jubileuszowej Mszy, 1 lipca 2003 r. Profesor powiedział do zgromadzonych: „Szczytem miłości jest przyjaźń. Ja największej przyjaźni doświadczyłem 70 lat temu, kiedy spotkałem się z moją żoną”.

Gdy w 2003 r., kilka miesięcy po 70. rocznicy ślubu, zmarła ukochana żona Profesora, Maria, Papież zatelefonował do ewangelickiego domu opieki „Tabita” w Konstancinie pod Warszawą, gdzie oboje mieszkali przez ostatnie lata, by pocieszyć Przyjaciela.

Prof. Stefan Swieżawski zmarł 18 maja 2004 r. Pochowany został na cmentarzu w Laskach, gdzie spoczął obok żony.