Diecezja radomska pamięta o żołnierzach Armii Krajowej w przededniu ich święta

Obchody 80. rocznicy powstania AK – największej armii podziemnej na świecie, odbędą się 14 lutego w całym kraju. Okręg radomsko-kielecki w okresie drugiej wojny światowej był miejscem największego zgrupowania żołnierzy polskiego podziemia. W poniedziałek na grobach poległych zapłoną znicze.

W diecezji radomskiej są liczne miejsca upamiętniające żołnierzy Armii Krajowej. Jedno z nich znajduje się w kościele MB Miłosierdzia w Radomiu, gdzie znajduje się Panteon Żołnierzy Armii Krajowej, który liczy 35 tablic. Są one poświęcone komendantom głównym Armii Krajowych, i dowódcom z okręgu radomskiego.

– Z całą pewnością jest to okazja dla nas, abyśmy potrafili z wdzięcznością, z szacunkiem i uznaniem spojrzeć na tych i przywołać tych, którzy w minionych dziesięcioleciach z miłości do ojczyzny potrafili oddać swoje życie – powiedział przededniu 80. rocznicy powstania AK bp Marek Solarczyk, który był gościem Radia Plus Radom.

Inicjatorem powstania panteonu był ks. infułat Adam Stanios, który od 1994 roku pełnił funkcję kapelana Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej Okręgu Radomskiego. Modlił się razem z kombatantami i wówczas zrodziła się inicjatywa, by utworzyć panteon bohaterów, którzy walczyli o wolność kraju. Uroczystość odbyła się 6 grudnia 1997 roku, kiedy poświęcono pierwszych 14 tablic. Poświęcono również obraz Matki Bożej – patronki AK.

– Przez kolejnych kilka lat, do połowy pierwszej dekady dwudziestego wieku, odsłaniano kolejne tablice. W sumie jest ich dzisiaj około 35. Najpierw poświęcono tablice komendantów głównych Armii Krajowych, a następnie dowódcom z okręgu radomskiego. Tablice są także poświęcone żołnierzom, którzy walczyli w różnych organizacjach wojskowych m.in. Wolność i Niezawisłość – mówi historyk ks. Michał Krawczyk.

Jedna tablica jest poświęcona ks. infułatowi Stanisławowi Sikorskiemu, długoletniemu proboszczowi radomskiej fary, który gromadził wiernych na uroczystościach patriotycznych w okresie drugiej wojny światowej, a następnie w PRL.

Ks. Krawczyk zachęcił w tych dniach do modlitwy w intencji żołnierzy Armii Krajowej. – Warto w kontekście 80. rocznicy utworzenia AK pamiętać, że jest takie miejsce, które upamiętnia tych ludzi. Na tablicach są nie tylko imiona i nazwiska, ale również krótkie biogramy. Warto w tych dniach odwiedzić również kościoły, gdzie znajdują się tablicę upamiętniające bohaterów polskiego podziemia niepodległościowego. W modlitwie pamiętajmy o tych ludziach. Zwróćmy uwagę na te tablice. Może warto przy tej okazji zorganizować okolicznościowe prelekcje, czy spotkania – zachęca ks. Michał Krawczyk.

Warto przypomnieć, że PTTK opracował szlak „Śladami Żołnierzy Wyklętych 1945-1963”. W diecezji radomskiej takie miejsca znajdują się:

– Opoczno, ul. Kościelna 2, kolegiata św. Bartłomieja. Na bocznej ścianie kościoła wmurowana jest tablica upamiętniająca poległych i pomordowanych żołnierzy Antykomunistycznego Podziemia Zbrojnego.

– Skarżyska-Kamienna, ul. Armii Krajowej, przy rondzie im. Antoniego Hedy „Szarego”, znajduje się pomnik poświęcony gen. Antoniemu Hedzie „Szaremu” – m.in. dowódcy Samodzielnej Brygady Kieleckiej ROAK-DSZ.

– Skarżysko-Kamienna, ul. Akacjowa 1, Gimnazjum Nr 3 im. gen. Antoniego Hedy „Szarego”.

– Radoszyce, powiat konecki, ul. Szkolna 1, Szkoła Podstawowa im. gen. Antoniego Hedy „Szarego”.

– Końskie, ul. 1 Maja 44, tablica na ścianie budynku upamiętniająca miejsce kaźni i morderstw patriotów polskich gdzie w latach 1945-1956 mieściła się siedziba Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego.

– Radom, ul. Aleksandra Tybla, na ścianie „starego aresztu” tablica upamiętniająca odbicie 292 więźniów z radomskiego więzienia UB w dniu 09.09.1945 r. przez oddział AK por. Stefana Bembińskiego, ps. „Harnaś”.

– Radom, ul. Romualda Traugutta, róg ul. Władysława Beliny-Prażmowskiego: pomnik w hołdzie żołnierzom WiN ze Zgrupowania Związku Zbrojnej Konspiracji mjr. Franciszka Jaskulskiego „Zagończyka”.

– Skaryszew, powiat radomski, był bazą żołnierzy z Oddziału WiN ppor. Tadeusza Zielińskiego „Igły”.

– Jedlnia-Letnisko, powiat radomski, stała baza żołnierzy Związku Zbrojnej Konspiracji mjr. Franciszka Jaskulskiego „Zagończyka” oraz Sztab ZZK.

– Zwoleń, powiat radomski, cmentarz parafialny, mogiła żołnierzy ze Zgrupowania „Zagończyka”, którzy polegli w bitwie z Sowietami 15.06.1946 r. pod Zwoleniem.

– Iłża, powiat radomski, ul. Radomska, pomnik gen. Antoniego Hedy „Szarego” – dowódcy Samodzielnej Brygady Kieleckiej ROAK-DSZ.

– Bąkowiec, powiat kozienicki, w dniu 26.07.1945 r. koło stacji kolejowej Bąkowiec (trasa Dęblin – Radom) oddział AK-DSZ-WiN kpt. Mariana Bernaciaka „Orlika” odbił z transportu UB 120 więźniów wiezionych do Wronek. Z zatrzymanego składu uwolnieni zostali m.in. ppłk Antoni Żurowski, ps. „Andrzej Bober” – dowódca AK na warszawskiej Pradze oraz płk Henryk Krajewski, ps. „Trzaska” – dowódca 30 Poleskiej Dywizji Piechoty AK w Akcji „Burza”.

Korzenie Armii Krajowej sięgają powstałej w nocy z 26 na 27 września 1939 r. Służby Zwycięstwu Polski, przekształconej kilka miesięcy później w Związek Walki Zbrojnej, a następnie rozkazem Naczelnego Wodza, gen. Władysława Sikorskiego z 14 lutego 1942 r., w Armię Krajową. AK była najlepiej zorganizowaną i najliczniejszą armią podziemną w okupowanej Europie. W szczytowym okresie liczyła ponad 300 tys. zaprzysiężonych żołnierzy. Armia Krajowa prowadziła walkę zbrojną przeciwko okupantowi hitlerowskiemu oraz przygotowywała ogólnokrajowe powstanie. Zajmowała się sabotażem, dywersją, wywiadem i propagandą oraz prowadziła operacje zbrojne. Po jej rozwiązaniu w styczniu 1945 r. jej misję kontynuowała Delegatura Sił Zbrojnych na Kraj oraz Zrzeszenie Wolność i Niezawisłość.