Obchody Europejskiego Dnia Pamięci o Sprawiedliwych w dawnej synagodze

Historie pomocy Polaków wobec Żydów z Bodzentyna i okolic, spotkanie z potomkinią Sprawiedliwych, historia żydowskiego pamiętnikarza, otwarcie wystawy „Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej”, przygotowanej przez IPN, czy pisanie „kartek wdzięczności” – to elementy obchodów Europejskiego Dnia Pamięci o Sprawiedliwych w synagodze w Chmielniku.

Organizatorem dzisiejszego wydarzenia był Ośrodek Edukacyjno-Muzealny Świętokrzyski Sztetl w Chmielniku.

Wpisuje się ono w kontekst sytuacji politycznej na Ukrainie, gdyż – jak powiedziano na początku obchodów – święto to ustanowił w 2012 r. Parlament Europejski, by upamiętniać osoby, które w XX wieku z narażeniem życia przeciwstawiały się reżimom totalitarnym.

Gościem spotkania w synagodze była pani Jadwiga Płonka, córka Marianny i Kazimierza Zygadlewiczów z Bodzentyna, którzy za pomoc żydowskiej rodzinie Róży i Nachmana Rubinowiczów otrzymali Medal Sprawiedliwi wśród Narodów Świata. Pani Płonka mieszka obecnie w Legionowie k. Warszawy. Zaprosiła wszystkich do powstania i uczczenia minutą ciszy ofiar wojny na Ukrainie. W trakcie spotkania przypominała dzieje rodziny, relacje sąsiedzkie, zaprezentowała rodzinne pamiątki i osobiste wątki wspomnieniowe.

– Moi rodzice nigdy nie interpretowali tego faktu [ratowania Żydów] jako czegoś nadzwyczajnego. Było to oczywiste, wynikało z pobudek religijnych, humanitarnych – mówiła. Jej ojciec Kazimierz był stolarzem, robił m.in. trumny, więc najpierw przechowywał Nachmana Rubinowicza w trumnie.

Dr Justyna Staszewska (Mauzoleum Martyrologii Wsi Polskich) przedstawiła niektóre fakty związane z udzielaniem pomocy rodzinom żydowskim podczas II wojny światowej w Bodzentynie i okolicach. Nawiązała tak do „Pamiętnika” Dawidka Rubinowicza – żydowskiego chłopca z Bodzentyna.

Nie zabrakło akcentów artystycznych. Dr Tomasz Domański dokonał otwarcia wystawy „Polacy ratujący Żydów w czasie II wojny światowej”, przygotowanej przez IPN. Uczniowie pisali również tzw. „kartki wdzięczności” do rodzin Sprawiedliwych.

Od 1963 r. Instytut Yad Vashem przyznaje osobom niebędącym Żydami, które ratowały Żydów podczas Zagłady, tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata. Decyzję w tej sprawie podejmuje po przeprowadzeniu rygorystycznej procedury weryfikacyjnej specjalna komisja złożona z sędziów Sadu Najwyższego Izraela.

W województwie świętokrzyskim medalem Sprawiedliwego Wśród Narodów Świata odznaczono ok 280 osób.