Organizacje publiczne i religijne Ukrainy wezwały świat do reakcji na rosyjskie zbrodnie

Ponad 70 ukraińskich organizacji publicznych i religijnych wezwało społeczność międzynarodową do reakcji na zbrodnicze działania Rosji przeciwko duchownym, wspólnotom wierzących i budynkom religijnym w czasie inwazji Moskwy na Ukrainę. Apel te rozesłał kijowski Instytut Wolności Religijnej.

Zbrojnej agresji Federacji Rosyjskiej na Ukrainę towarzyszą liczne naruszenia praw i wolności, w tym wolności myśli, sumienia i wyznania. Do prześladowań na tle religijnym dochodzi też w okupowanych obwodach donieckim i ługańskim.

W 2014 roku w okupowanym Doniecku nielegalne grupy zbrojne, podporząkowane Rosji, ogłosiły prawosławie Patriarchatu Moskiewskiego główną religią regionu i rozpoczęły ukierunkowane prześladowania mniejszości religijnych. Aby wprowadzić ten przepis w życie na obszarach kontrolowanych przez Rosję ukraińskich obwodów donieckiego i ługańskiego, zaczęto prześladować wyznania inne niż Kościół Prawosławny Patriarchatu Moskiewskiego. Zajęto dziesiątki ich świątyń, domów modlitwy i miejsc kultu. Powszechne stały się uprowadzenia, tortury i pozasądowe egzekucje duchownych i wiernych Prawosławnego Kościoła Ukrainy (PKU; wcześniej Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Kijowskiego), Ukraińskiego Kościoła Greckokatolickiego, szeregu kościołów protestanckich (chrześcijan baptystów, zielonoświątkowców, adwentystów i innych). Mormoni i świadkowie Jehowy padli ofiarami ukierunkowanego ucisku. W rezultacie na tych okupowanych przez Rosję terytoriach większość wspólnot religijnych przestała istnieć, ich wierni zostali zmuszeni do prywatnej modlitwy lub gromadzenia się w podziemiu, a wolność myśli, sumienia i religii zniknęła.

Rosyjskie prześladowania religijne na okupowanym Krymie

Przymusowe stosowanie ustawodawstwa Federacji Rosyjskiej znacznie pogorszyło sytuację wspólnot i stowarzyszeń religijnych na okupowanym Krymie. Od początku rosyjskiej interwencji wojskowej na Półwyspie w lutym 2014 ukraińskie kościoły i wspólnoty religijne stały się celem nękania i ograniczania ich działalności. W latach okupacji liczba parafii PKU zmniejszyła się z 49 do 5. Władze okupacyjne nadal prześladują duchownych i poszczególnych wierzących, w szczególności muzułmanów spośród Tatarów krymskich, wspólnoty PKU, chrześcijan ewangelikalnych i świadków Jehowy.

Jedną z metod ucisku jest pozbawienie Kościołów ukraińskich ich nieruchomości przez fizyczne ich zajęcia i wywłaszczenia przez sądy władz okupacyjnych. W wyniku uznania przez Rosję w 2017 świadków Jehowy za organizację ekstremistyczną i nielegalną pięciu członków tej grupy religijnej przebywa na Krymie w areszcie, a wielu innym grozi wieloletnie więzienie. Również dzisiaj istnieje powszechna praktyka masowych kontroli w meczetach w celu sprawdzania dokumentów muzułmanów. Rośnie liczba spraw wniesionych do sądów za przynależność do organizacji religijnych uznanych w Rosji za terrorystyczne lub ekstremistyczne, co często jest jedynie formalnością w celu zalegalizowania prześladowań mniejszości religijnych.

Rosyjskie zbrodnie przeciwko działaczom religijnym i świątyniom podczas wojny z Ukrainą

Prześladowania religijne nasiliły się jeszcze bardziej po zakrojonej na wielką skalę zbrojnej inwazji Federacji Rosyjskiej na Ukrainie, rozpoczętej 24 lutego 2022 r. i trwa do dziś. Odnotowano ukierunkowane ostrzały i zniszczenia świątyń, domów modlitwy i innych budynków religijnych, w tym zabytków architektury. Co najmniej 28 budynków o znaczeniu religijnym (z wyłączeniem sąsiednich budynków) w co najmniej sześciu regionach Ukrainy zostało już uszkodzonych: w Kijowie, Doniecku, Żytomierzu, Ługańsku, Charkowie i Czernihowie. Zdecydowana większość budynków sakralnych zniszczonych i uszkodzonych w wyniku bombardowań lotniczych i ataków rakietowych rosyjskich najeźdźców to cerkwie prawosławne. Ale są wśród również synagoga Zjednoczonej Gminy Żydowskiej Ukrainy w Charkowie, meczety w Kostiantyniwce i Mariupolu w obwodzie donieckim oraz Ukraińskie Ewangelickie Seminarium Duchowne w Puszczy-Wodyci koło Kijowa. W nocy 13 marca wojska rosyjskie ostrzelały Ławrę Świętogórską Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego Patriarchatu Moskiewskiego, gdzie przebywało wówczas około tysiąca osób, a ponad 30 cywilów zostało rannych. W ten sposób Rosja niszczy duchowe dziedzictwo Ukrainy, mimo przynależności tych budynków religijnych do Patriarchatu Moskiewskiego.

Podczas trzech tygodni działań wojennych armia rosyjska zabiła co najmniej czterech duchownych chrześcijańskich na terytorium Ukrainy, schwytała co najmniej dwóch (jeden z nich został następnie zwolniony), a do mieszkania jednego z nich próbowali wejść rosyjscy żołnierze.

Na przykład 27 lutego 2022 r. kapłan diecezji odeskiej PKU ks. Wasyl Hirozub, znajdujący się na pokładzie statku ratunkowego Sapphire, który miał odbierać ciała ukraińskich żołnierzy zabitych na Wyspie Węży, został porwany przez wojska rosyjskie.

28 lutego w Kijowie metropolita Epifaniusz (Dumenko), zwierzchnik PKU, przeżył próbę wejścia sabotażystów do mieszkania na terenie klasztoru św. Michała o Złotych Kopułach. Ochrona rozbroiła rosyjską grupę sabotażową, która usiłowała wejść do klasztoru. W pobliżu tego miejsca znaleziono też i unieszkodliwiono znaki używane przez Siły Zbrojne Rosji do ostrzeliwania newralgicznych miejsc w ukraińskich miastach.

1 marca, w wyniku ostrzału przez wojska rosyjskie wsi Grabiwka, rejon kułykowski, obwód czernihowski, proboszcz cerkwi Świętej Trójcy Ukraińskiego Kościoła Prawosławnego o. Teodozjusz (Honczarow) zginął od odłamka pocisku.

2 marca poległ kapłan PKU ks. Maksym Kozaczyna, który służył w cerkwi w pobliżu miasta Iwankiw w obwodzie kijowskim. W chwili morderstwa miał na sobie szaty liturgiczne.

5 marca zginął inny kapłan PKU ks. Rostysław Dudarenko. Zabito go w jego rodzinnej wsi Jasnogorodka, rejon fastowski w obwodzie kijowskim, ale jego ciało znaleziono dopiero następnego dnia.

5 marca w mieście Bucza w obwodzie kijowskim zastrzelono nauczyciela języka cerkiewnosłowiańskiego i greckiego Kijowskiej Akademii Teologicznej i Seminarium Ołeksandra Kisluka.

9 marca w Mariupolu w obwodzie donieckim rosyjskie wojsko uprowadziło dwóch braci – Michaiła Rieznikowa, pastora miejscowego kościoła, i Andrija Fomenkę, który wychowuje dziesięcioro adoptowanych dzieci.

13 marca kapelan wojskowy ihumen Platon (Morgunow) został zabity w mieście Wołnowacha w obwodzie donieckim.

14 marca przeszukano mieszkanie kapłana PKU ks. Olega Nikołajewa z okupowanego Berdiańska, jego samego aresztowano i wywieziono w nieznanym kierunku. Na szczęście ksiądz został później zwolniony do domu do chorej żony, która potrzebowała ciągłego leczenia.

14 marca Dowództwo Sił Zbrojnych Ukrainy wydało raport o potwierdzonych licznych przypadkach wykorzystywania przez wojska rosyjskie infrastruktury cywilnej, zwłaszcza świątyń i innych obiektów religijnych, do ustawiania tam stanowisk ogniowych, rozmieszczania broni i sprzętu wojskowego, co oprócz narażania ludności cywilnej na niebezpieczeństwo jest również aktem świętokradztwa i profanacji miejsc świętych.

Wykorzystanie Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego do usprawiedliwienia wojny

Pomimo powyższego zwierzchnik Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego (RKP), patriarcha moskiewski Cyryl (Gundiajew) publicznie pobłogosławił armię rosyjską na wojnę z Ukrainą, jak powiedział w Moskwie po liturgii w święto Triumfu Prawosławia. A w liście-odpowiedzi do Światowej Rady Kościołów z 10 marca 2022 r. rozpowszechniał kłamliwą narracje propagandy rosyjskiej o rzekomej wojnie Zachodu z Rosją, przemilczając fakty okrutnego niszczenia ludności cywilnej i miast Ukrainy przez lotnictwo rosyjskie i ataki rakietowe. W ten sposób poparł zbrojną agresję Federacji Rosyjskiej i prześladowanie innych wyznań na terytorium Ukrainy.

W związku z tym Euromajdan SOS, uczestnicy Okrągłego Stołu nt. Wolności Religijnej na Ukrainie i inne organizacje pozarządowe, które podpisały to oświadczenie, wzywają:

1. Organizacje międzynarodowe i państwa członkowskie ONZ do domaganie się od Federacji Rosyjskiej powstrzymania wojny z Ukrainą i trwającego w ramach tej wojny ataku na wolność religii oraz natychmiastowego zwolnienia wszystkich obywateli Ukrainy uwięzionych z powodu wyznawania swych przekonań religijnych na okupowanym Krymie i na innych terytoriach ukraińskich kontrolowanych przez wojska rosyjskie.

2. Prawosławny Kościół Ukrainy i Kościoły prawosławne w innych krajach, pozostających w jedności z Patriarchatem Moskiewskim – do zerwania stosunków z Rosyjskim Kościołem Prawosławnym z powodu jego poparcia dla bezpodstawnej agresywnej wojny Federacji Rosyjskiej przeciwko Ukrainie.

3. Światową Radę Kościołów – do usunięcia Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego ze swych szeregów, zerwania z nim stosunków i potępienia pseudoreligijnej części składowej ideologii „ruskiego świata”, ponieważ religia ma służyć budowaniu pokoju i nie powinna być wykorzystywana do usprawiedliwiania bezpodstawnej agresywnej wojny Federacji Rosyjskiej przeciwko Ukrainie, której towarzyszy zagłada ludności cywilnej Ukrainy, ostrzeliwanie szkół, przedszkoli, szpitali, placówek położniczych i innych obiektów krytycznej infrastruktury.

4. Kościoły, organizacje religijne i instytucje międzyreligijne na całym świecie – do publicznego wezwania Federacji Rosyjskiej do zaprzestania wojny z Ukrainą oraz do potępienia stanowiska Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego, popierającego bezpodstawną agresywną wojnę Federacji Rosyjskiej przeciwko Ukrainie.

Oświadczenie podpisali zwierzchnicy bądź wysokiej rangi przedstawiciele 81 stowarzyszeń, ruchów i różnych organizacji religijnych, społecznych i innych, ukraińskich bądź zagranicznych, ale działających na Ukrainie. Dokument można podpisać, wchodząc na stronę.