Prawosławna mniszka o ideologii patriarchy Cyryla

O swoim stosunku do ideologii „ruskiego świata”, głoszonej przez patriarchę Cyryla i prezydenta Rosji W. Putina oraz do niedawnego poświęcenia przez Franciszka Rosji i Ukrainy Niepokalanemu Sercu Maryi opowiedziała w wywiadzie dla amerykańskiej stacji Catholic News Service (CNS) s. Vassa Larin. Jest ona mniszką Rosyjskiego Kościoła Prawosławnego za Granicą (RKPzG), profesorem liturgii na Uniwersytecie w Wiedniu, a także autorką popularnych podcastów dotyczących religii.

Jako sygnatariuszka deklaracji teologów prawosławnych z całego świata z 18 marca przeciwko poglądom Cyryla, jeszcze raz potępiła je, określając je jako „koszmarne”. Skrytykowała głoszoną przezeń ideologię „ruskiego świata”, przyznającą szczególny status Rosyjskiemu Kościołowi Prawosławnemu i narodowi rosyjskiemu, który ma współpracować ze swoimi przywódcami politycznymi i duchowymi. (Pojęcie) „naród rosyjski” [po rosyjsku „russkij” może oznaczać i „ruski”, i „rosyjski” – KAI] zwolennicy „ruskiego świata” odnoszą do mówiących po rosyjsku ludzi i narodowości „spokrewnionych” z Rosją: Ukraińców i Białorusinów. Jest to „ubieranie w język chrześcijański (własnej ideologii) i pretendowanie do obrony wartości chrześcijańskich” – powiedziała mniszka.

Zwróciła uwagę, że „ludzi jednoczy nie obywatelstwo, które jest rzeczą drugorzędną czy przynależność etniczna, ale misterium Kościoła, który jest sakramentem jedności, opartym na jedności Ciała Chrystusa”. Przypomniała, że jest On światłem objawienia dla (wszystkich) pogan i chwałą swojego ludu Izraela, tak jak to mamy w kantyku Symeona (Łk 1, 68-79). W historii współczesnej Kościół katolicki odciął się od współpracy z władcami tego świata. Prawosławny natomiast nie dokonał jeszcze takiego rachunku sumienia. „Cały czas tkwi on w «pułapce bycia posłusznym» czy to partii, czy obecnie prezydentowi i ciągłe trzymanie się tej «partyjnej linii» prowadzi do śmierci w toczącej się przecież duchowej walce” – podkreśliła s. Vassa.

Przyznała, że jest „fanką” papieża Franciszka. Zarazem jednak, nawiązując do jego niedawnego aktu „poświęcenia Rosji i Ukrainy” Niepokalanemu Sercu Maryi, wskazała na pewne różnice teologiczne między katolicyzmem a prawosławiem, dotyczące m.in. właśnie pojęcia „poświęcenie”. Próbuje je zresztą zrozumieć na podstawie Katechizmu Kościoła Katolickiego, który w punkcie 945 głosi, iż „człowiek oddany umiłowanemu nade wszystko Bogu, ofiarowany Mu już przez chrzest, w stanie życia konsekrowanego bardziej wewnętrznie poświęca się służbie Bożej i oddaje się dla dobra całego Kościoła”.

Mniszka wspomniała też o pewnych różnicach dotyczących terminu „Niepokalane Poczęcie”, które w Kościele katolickim ma rangę dogmatu. Przypomniała, że „(w prawosławiu) nie ma wyraźnej nauki nt. grzechu pierworodnego, ale mówimy raczej o «pierwotnym zepsuciu» (original corruption), o tendencji wszystkich ludzi do popełniania grzechów jako skutków upadku Adama”. Stąd też nieco inaczej rozumie się Maryję i większy akcent stawia się wobec Niej na tajemnicę „Wcielenia” Słowa Bożego – podkreśliła teolożka prawosławna.

Stwierdziła następnie, że „papież przez akt poświęcenia Rosji i Ukrainy chciał wskazać na prawdę, że wszyscy ludzie są braćmi”. Przyznała jednak, że niektórzy jej współwyznawcy uważają, że w świetle okrucieństwa rosyjskich wojsk na Ukrainie „jest jeszcze trochę za wcześnie” na tego rodzaju sformułowania.

W tchnącym optymizmem i nadzieją zakończeniu swojej wypowiedzi s. Vassa Larin zaznaczyła, że „prawosławni i katolicy dzielą tę samą głęboką wiarę i cześć do Maryi i że wszyscy żyjemy pod Jej opieką. W prawosławiu jest święto «Opieki Bogurodzicy», która nigdy nas nie opuszcza, na pewno zaś nie opuszcza teraz ludzi na Ukrainie”.

S. Vassa Larin (Warwara Gieorgijewna Łarina) pochodzi z prawosławnej rodziny emigrantów rosyjskich osiadłych w USA. Urodziła się w 1970 k. Nowego Jorku. W wieku 19 lat rozpoczęła kilkuletnią formacje duchową we Francji, zostając prawosławną mniszką riasoforną (tzn. zachowującą imię chrzestne i mogącą w każdej chwili powrócić do życia świeckiego). Teologie studiowała m.in. w Instytucie Prawosławnym na uniwersytecie w Monachium. Następnie w latach 2006-08 kształciła się na Papieskim Instytucie Wschodnim w Rzymie, gdzie u o. prof. Roberta F. Tafta SJ uzyskała doktorat z liturgii bizantyjskiej. Od 2009 jest profesorem liturgii na Wydziale Teologii Katolickiej uniwersytetu w Wiedniu oraz członkinią różnych komisji m.in. ds. liturgii, sztuki i prawa kanonicznego w RKPzG. Jej internetowe podcasty na tematy religijne „Kawa z siostrą Vassą” cieszą się dużą popularnością.