Kalisz: obchody Dnia Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego

Mszą św. pod przewodnictwem bp. Krzysztofa Wętkowskiego w Narodowym Sanktuarium św. Józefa w Kaliszu zakończą się 29 kwietnia obchody Dnia Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego. Rozpoczęły się one w kościele pw. św. Wojciecha, Biskupa i Męczennika w Wilkowyi, skąd pochodził bp Franciszek Jedwabski, więzień obozu koncentracyjnego w Dachau.

Tegoroczne uroczystości rozpoczęły w sobotę, 23 kwietnia, w kościele w Wilkowyi otwarciem wystawy i prezentacją multimedialną o kapłanach – męczennikach II wojny światowej oraz Eucharystią pod przewodnictwem ks. kan. Krzysztofa Duchnowskiego, proboszcza parafii.

W niedzielę, 24 kwietnia, sumę odpustową odprawił ks. prał. dr Sławomir Kęszka, proboszcz parafii pw. Zwiastowania NMP w Dębe, a zarazem delegat biskupa kaliskiego ds. podtrzymywania pamięci o męczeństwie duchowieństwa polskiego w latach II wojny światowej. Wieczorem odbył się koncert pt. „Dzień Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego. Modlitwa o pokój w Ukrainie” w wykonaniu Lucyny Białas, Natalii Kozub, Roberta Grudnia, a także Olhy Hrytsak z Ukrainy. Wspomnienia wojenne kapłanów czytał Jerzy Zelnik.

Dzisiaj, 27 kwietnia, o godz. 19.00 w kościele w Wilkowyi rozpoczęła się 24-godzinna modlitwa za Kościół, ojczyznę, pasterzy, a także o nowe powołania kapłańskie i zakonne, którą prowadzi Akcja Katolicka.

Jutro, 28 kwietnia, o godz. 19.30 w Kaplicy Męczeństwa i Wdzięczności w intencji pomordowanych i zmarłych więźniów kapłanów Mszę św. odprawi ks. prof. UAM Michał Kieling.

29 kwietnia uroczystości w Narodowym Sanktuarium św. Józefa w Kaliszu rozpoczną się o godz. 11.00 otwarciem wystawy i prezentacją multimedialną o kapłanach – męczennikach II wojny światowej. W południe Mszy św. przewodniczyć będzie biskup włocławski Krzysztof Wętkowski. Po Mszy św. wierni będą mogli zwiedzić Kaplicę Męczeństwa i Wdzięczności oraz Muzeum Księży Dachauowczyków znajdujące się w podziemiach kaliskiej bazyliki.

Ustanowiony przez Episkopat Dzień Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego jest kontynuacją corocznego dziękczynienia księży – więźniów Dachau. Duchowni, którzy przeżyli obóz koncentracyjny, po wojnie co roku 29 kwietnia przybywali do sanktuarium w Kaliszu, by dziękować za cudowne ocalenie za wstawiennictwem św. Józefa. Ostatni kapłan – ks. Leon Stępniak zmarł w 2013 r.

W 2002 r. kard. Ignacy Jeż w imieniu księży z Dachau zwrócił się z prośbą, by diecezja kaliska podjęła się kontynuacji ich dziękczynienia składanego św. Józefowi. Zwrócił się także z prośbą do Konferencji Episkopatu Polski o kontynuację pamięci po księżach dachauowczykach i innych polskich duchownych, którzy stracili życie w różnych obozach zagłady w czasie II wojny światowej. Konferencja Episkopatu Polski wpisała do kalendarza celebracji ogólnokrajowych Dzień Męczeństwa Duchowieństwa Polskiego i powierzyła jego organizację diecezji kaliskiej.
Jako wotum za ocalenie powstały: Kaplica Męczeństwa i Wdzięczności w podziemiach kaliskiej bazyliki w 1970 r. oraz Instytut Studiów nad Rodziną w Łomiankach w 1975 r.

Pod koniec wojny więźniowie w Dachau obawiali się, że czeka ich zagłada i postanowili modlić się do św. Józefa. Przez 9 dni zbierali się w kaplicy prosząc świętego o cud wyzwolenia. W ostatni dzień nowenny, 22 kwietnia 1945 r., więźniowie odmówili akt oddania się w opiekę św. Józefa w duchowej łączności z jego kaliskim sanktuarium, a także zobowiązali się szerzyć Jego cześć, a po wyzwoleniu złożyć Mu hołd w pielgrzymce do kolegiaty kaliskiej.

Siedem dni później, 29 kwietnia, o godz. 21.00 miał wybuchnąć pożar jako sygnał dla stacjonującej niedaleko dywizji SS Wiking, która po wkroczeniu do obozu zrównałaby go z ziemią. Jednak na cztery godziny przed realizacją rozkazu obóz strzeżony przez uzbrojoną załogę został zdobyty przez garstkę kilkunastu alianckich żołnierzy armii generała Pattona, która kierowała się do Monachium. Na wiadomość, że są Amerykanie 32 tys. więźniów pokonując lęk wybiegło z radością z baraków. Jeden z wartowników na wieży zaczął strzelać. Chociaż żołnierzy niemieckich było sześciokrotnie więcej, nie wiedząc o tym amerykanie odpowiedzieli ogniem. Zaraz po oswobodzeniu obozu dowódca amerykański wezwał wszystkich do modlitwy dziękczynnej „Ojcze nasz”. W kaplicy zaśpiewano hymn „Te Deum”. Natomiast nacierające z Monachium oddziały dywizji SS Wiking zostały rozbite przez wojska amerykańskie. Dla księży stało się jasne – cud ocalenia zawdzięczają wstawiennictwu św. Józefa. W dniu wyzwolenia w obozie było 856 kapłanów.

Dachau było głównym obozem dla duchownych katolickich, protestanckich i prawosławnych. Wśród ok. 3 tys. uwięzionych zakonników, diakonów, księży i biskupów katolickich blisko 1800 pochodziło z Polski. Niemal połowa z nich została zamęczona w obozie, najwięcej z terenów diecezji włocławskiej, poznańskiej i łódzkiej. Spośród blisko 600 zakonników największą grupę ofiar stanowili jezuici, misjonarze i salezjanie.

Ewa Kotowska-Rasiak/Kalisz