Abp Skworc na otwarciu Muzeum Archidiecezjalnego: tworząc instytucje kultury, wzmacniamy tożsamość regionu

Tworząc instytucje kultury, wzmacniamy tożsamość regionu – mówił abp Wiktor Skworc podczas uroczystości otwarcia Muzeum Archidiecezji Katowickiej. Nowa siedziba instytucji wraz z galerią mieści się w przestrzeni postindustrialnej – dawnej Drukarni Archidiecezjalnej.

W przemówieniu metropolita katowicki zauważył, że muzea mają swoją historię, przeżywają też swoje translokacje. Przypomniał, że idea utworzenia muzeum diecezjalnego diecezji katowickiej pojawiła się wraz z budową katedry i całego zaplecza dla ustanowionej w 1925 roku diecezji śląskiej, wcześniej administratury apostolskiej powołanej 100 lat temu, 7 listopada 1922 roku.

– W program i projekt budowy zespołu katedralnego wraz z budynkami przyległymi, który nie został do dzisiaj zrealizowany i pewnie nie będzie, wpisane zostało muzeum jako jedna z diecezjalnych instytucji. W muzeum ważne są eksponaty, które zaczęto gromadzić od samego początku powstania diecezji – powiedział.

Zauważył, że historia Muzeum Archidiecezjalnego przeplata się z dziejami Muzeum Śląskiego. W czasie II wojny światowej depozyt diecezji katowickiej został umieszczony w niemieckim muzeum w Bytomiu, istniejącym od 1910 roku. Tam ulegał postępującej dewastacji i tam też przetrwał aż do roku 1980, aż do czasów „Solidarności”.

Inicjatywa powołania Muzeum Diecezjalnego wróciła dopiero po półwieczu. Wydarzeniem zapowiadającym jego powstanie była zorganizowana w 1975 roku wystawa – z okazji 50-lecia diecezji katowickiej – obrazująca historię życia religijnego na Górnym Śląsku. W roku 1980 wystąpiono do władz o zwrócenie przejętych eksponatów. Ostatecznie wszystkie dzieła zostały oddane diecezji katowickiej.

Nie mniej skutecznie ówczesny biskup katowicki Herbert Bednorz zabiegał o odzyskanie w całości prawego skrzydła kurii diecezjalnej, zajętego w okresie stalinowskim przez ówczesne władze, gdzie mieściły się agendy urzędu wojewódzkiego. W 1983 roku postanowiono na parterze tego skrzydła umieścić muzeum diecezjalne.

– Muzeum diecezjalne natychmiast stało się wyspą wolności dla ludzi nie tyko lokalnego świata kultury. Odbywały się tu wernisaże i prezentacje, spotkania religijno-patriotyczne; w Muzeum wybrzmiewało wolne słowo; odbywały się spotkania z opozycjonistami. Na podobne cele udostępniano też przestrzeń krypty katedry, a w samej katedrze gromadziły się tłumy na mszach św. za ojczyznę. W tym też czasie otwarto przy Muzeum Galerię Sztuki, która stała się miejscem ożywionej działalności środowiskowej – wskazywał arcybiskup.
Muzeum Archidiecezji Katowickiej w ostatnim czasie zostało przeniesione do strefy postindustrialnej. Do jesieni roku 2018 w obecnej siedzibie Muzeum istniała Drukarnia Archidiecezjalna. Konieczna była jej likwidacja. Pustostan przekazano na cele kultury: na muzeum i galerię. Dziś odbyło się oficjalne otwarcie.

– Mamy nadzieję, że nasze Muzeum w nowej przestrzeni, z zapleczem, rozwinie skrzydła i będzie kontynuowało swoją działalność. Z pewnością będzie miejscem wystaw czasowych, promocji, spotkań twórców i dialogu Kościoła z prądami wyrażającymi się poprzez współczesną sztukę. Liczymy na owocną współpracę z Akademią Sztuk Pięknych w Katowicach i innymi ośrodkami w kraju i za granicą – wskazywał abp Skworc.

Mówił, że w przededniu 100. rocznicy włączenia części Górnego Śląska do Polski, tworząc instytucje kultury, wzmacniamy tożsamość regionu. – Te fakty pokazują, iż historię Górnego Śląska postrzegamy integralnie, co jest niezwykle ważne, kiedy zachodzą procesy odcinania się od przeszłości czy zapominania o niej, a nawet kwestionowania korzeni europejskiej cywilizacji – zauważał. – A eksponaty przemawiają – nie tylko formą, ale i treścią; mówią nie tylko o twórcach, często anonimowych, czy o mecenasach sztuki i kultury. Przypominają i przekazują też prawdę, którą komunikować miały każdemu, kto na nie patrzy. Ostatecznie świadczą o Prawdzie, której imię zapisujemy z dużej litery – dodawał.