Dzieje żydowskiej ludności miasta na wystawie w Muzeum Historii Kielc

„Kielce – Keltz. Historia społeczności żydowskiej” to tytuł wystawy w muzeum Historii Kielc, prezentującej 80-letnie dzieje społeczności żydowskiej w Kielcach, poczynając od uzyskania przez Żydów oficjalnego prawa osiedlania się w mieście w 1862 r., do likwidacji kieleckiego getta w 1942 r.

Ekspozycję od 19 sierpnia do końca marca 2023 będzie można oglądać w budynku przy ul. Leonarda w Muzeum Historii Kielc.

Wystawa przedstawi historię kielczan pochodzenia żydowskiego we wszystkich jej aspektach funkcjonowania. Celem wystawy jest przywołanie w świadomości kielczan obrazu wielokulturowego miasta, jakim były Kielce do chwili eksterminacji ludności żydowskiej w okresie II wojny światowej.

Fotografie i komentarze przybliżą kielczanom nieistniejącą „codzienność” nieobecnych już sąsiadów, żyjących w większości w obrębie własnej społeczności i tradycji, ale stanowiących zarazem ponad 1/3 ludności miasta i mających niemały wpływ na jego rozwój. Narracja wystawowa ukaże również wzajemne relacje mieszkańców miasta znacząco różniących się przede wszystkim wyznaniem, kulturą i stylem życia, ale w większości potrafiących pokojowo współżyć na co dzień, współdziałać w wielu zakresach i wspólnie wpływać na losy miasta. Ma też przywrócić w świadomości kielczan słabo rozpoznawalne dzisiaj w tkance miejskiej relikty żydowskiej obecności.

Wśród znanych żydowskich rodzin w Kielcach warto m.in. wymienić Gringrasów. W 1933 r. Gringras wraz z synami, Maurycym i Leopoldem, założył w Kielcach Wytwórnię Fotograficzną Orion. Produkowano w niej nowatorskie wówczas odczynniki do fotografii kolorowej, papiery, klisze rentgenowskie i płyty szklane fotograficzne. Pasją Gringrasa był portret rodzinny i kobiecy. W niedziele i dni świąteczne robił zdjęcia napotkanym na ulicy kielczanom. Zajmował się również fotografowaniem ważniejszych wydarzeń w mieście. Po wybuchu wojny w 1939 r. został zastrzelony na terenie swojego zakładu w 1941.

Z kolei Hirsz Zagajski wpisał się w dzieje Kielc nie tylko wybudowaniem kilku kamienic, ale również wzniesieniem w 1922 r. wolno stojącego domu modlitw z przepięknym wystrojem.

Jednym z celów tak zaaranżowanej wystawy jest również zmierzenie się z trudnym dziedzictwem żydowskiej pamięci, utożsamiającej Kielce przede wszystkim z tragicznymi wydarzeniami pogromu w 1946 r.

Losy społeczności żydowskiej w Kielcach od wielu lat są przedmiotem badań historyków. Na ten temat pisali m.in. Krzysztof Urbański, Tomasz Domański, Joanna Tokarska-Bakir, czy Bożena Szaynok. Dotychczas jednak wątek żydowskich Kielc nie był szczególnie eksponowany w działaniach muzealnych. Pomimo kilku niewielkich wystaw przybliżających jedynie fragmentarycznie losy Żydów, nie było wystawy która prezentowałaby całość niezwykle skomplikowanego problemu długoletniego współistnienia Polaków i Żydów w Kielcach. Muzeum Historii Kielc planuje taką kompleksową ekspozycję.

W związku z wystawą instytucja prosi o wszelkie informacje na temat posiadanych przez kielczan dokumentów, ikonografii, przedmiotów rzemiosła, malarstwa, grafiki i zbiorów bibliotecznych dotyczących Żydów, ze szczególnym uwzględnieniem tych o proweniencji kieleckiej.