Pomiechówek: Msza św. przed celą śmierci w 78. rocznicę mordu na 300 osobach

W Pomiechówku w diecezji płockiej uczczono 78. rocznicę egzekucji 300 osób, więzionych w Forcie III. Była to największa masowa egzekucja w tym miejscu, podczas której Gestapo zlikwidowało swoje więzienie śledcze. Wśród zamordowanych było wielu żołnierzy Armii Krajowej. – Ta ziemia jest uświęcona męczeństwem bohaterów II wojny światowej – powiedział ks. ppłk Marcin Czeropski, kapelan wojskowy.

W Forcie III w Pomiechówku przed celą śmierci sprawowana była Msza św. polowa w intencji ofiar obozu i ich rodzin: – Każdy kamień, każdy centymetr tej ziemi wołają o pamięć. Ci, których ekshumowano, stanowią niewielki procent tych, którzy tu ginęli, bo wielu z nich zostało spalonych. Ich prochy zostały zmieszane z tą ziemią i dlatego na zawsze będzie ona uświęcona męczeństwem bohaterów II wojny światowej – podkreślił ks. ppłk Marcin Czeropski, kapelan 9. Brygady Wsparcia Dowodzenia Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych.

Podczas rocznicowego spotkania odbył się apel pamięci, a delegacje i osoby indywidualne złożyły wieńce i kwiaty pod pomnikiem żołnierzy Polskiego Państwa Podziemnego i na tymczasowym cmentarzu. Była też wystawa grafik przedstawiających Fort III, pokaz filmu „Fort” o wojennych losach Fortu III oraz dekoracja odznaczonych przez Ministra Obrony Narodowej „Za Zasługi dla Obronności Kraju”. W tym gronie znaleźli się przedstawiciele Fundacji Fort III Pomiechówek.

Na ścianie budynku administracyjnego odsłonięto mural. Znalazły się na nim trzy epizody związane z okresem drugiej wojny światowej, odnoszące się do więzienia w Forcie III: obrona twierdzy we wrześniu 1939 r., więzienie Gestapo, niemiecki obóz przesiedleńczy dla ludności żydowskiej.

Uroczystość rocznicową zorganizowała Fundacja Fort III Pomiechówek we współpracy z 9. Brygadą Wsparcia Dowodzenia Dowództwa Generalnego Rodzajów Sił Zbrojnych. Uczestniczyły w niej rodziny ofiar.

Fort III w Pomiechówku zbudowany został pod koniec XIX w., jest częścią wewnętrznego pierścienia fortów Twierdzy Modlin. W okresie II wojny światowej obiekt pełnił funkcję obozu dla przesiedleńców (1941-1945), miejsca przetrzymywania Żydów (lipiec-sierpień 1941) i więzienia karno-śledczego (1942-1945). Zaimprowizowany przez Niemców obóz (chociaż statusu obozu koncentracyjnego nie posiadał) według dawnych więźniów i świadków określany był jako jedna z „największych katowni na terenie III Rzeszy i terenów zagarniętych przez wojska niemieckie”.

Z północnego Mazowsza masowo zwożono do niego ludzi, często byli to przedstawiciele elit miasteczek i wsi. 30 lipca 1944 r. w ostatniej egzekucji Niemcy rozstrzelali w obozie 281 osób. Nazajutrz zlikwidowali i opuścili obóz. Trudno jednoznacznie oszacować liczbę wszystkich zamordowanych. Prawdopodobnie więziono tu 50 tys. osób, a zabito 15 tys. osób. Podobna liczba pojawia się w dokumentach Polskiego Czerwonego Krzyża. Od jesieni 2018 r. IPN prowadzi prace ekshumacyjne na terenie Fortu III. W grudniu 2018 r. odbył się pierwszy uroczysty pochówek kilkudziesięciu ekshumowanych ofiar, drugi miał miejsce we wrześniu 2019 roku, a trzeci w grudniu 2020 r.

Fort III Twierdzy Modlin w Pomiechówku jest największym na terenie województwa mazowieckiego – obok Treblinki – miejscem niemieckich zbrodni popełnionych na obywatelach II RP – Polakach i Żydach. Pamięć o ofiarach podtrzymuje Fundacja Fort III Pomiechówek. Wspólnie z IPN doprowadziła ona między innymi do prac ekshumacyjnych na terenie Fortu.