Historia zgromadzeń generalnych Światowej Rady Kościołów

W związku z rozpoczynającym się dzisiaj w niemieckim Karlsruhe Zgromadzeniem Ogólnym Światowej Rady Kościołów organizatorzy przypomnieli hasła poprzednich zgromadzeń. Oto one:

1. Amsterdam, 22 VIII-4 IX 1948: Nieład świata i Boży plan zbawienia

ŚRK została utworzona 24 sierpnia w Amsterdamie. Powodem jej utworzenia była druga wojna światowa z jej okrucieństwami obłędu rasistowskiego oraz użycie broni atomowej, które pociągnęły za sobą zimną wojnę między Wschodem i Zachodem. Pod hasłem „Bezład świata i Boży plan zbawienia” miały zostać sformułowane odpowiedzi chrześcijańskie na realia świata. Wojnę należy postrzegać jako grzech przeciwko Bogu. Urząd pierwszego sekretarza generalnego ŚRK objął niderlandczyk Willem A. Visser’t Hooft (1900-1985), wieloletni działacz ruchu ekumenicznego.

2. Evanston (USA), 15-31 VIII 1954: Chrystus – nadzieja świata

Drugie zgromadzenie generalne odzwierciedlało zimnowojenne napięcia Wschód-Zachód, które były głównym punktem licznych debat. Praca wokół hasła: „Chrystus – nadzieja świata” miała na celu podkreślenie jedności Kościoła i jego służby dla świata.

3. New Delhi, 19 XI-5 XII 1961: Jezus Chrystus Światłem świata

Podczas pierwszego spotkania w Azji nastąpiło połączenie z Międzynarodową Radą Misyjną, przyjęto też 23 nowe Kościoły członkowskie , m.in. Kościoły prawosławne tradycji wschodniej oraz Kościoły narodów afrykańskich, które świeżo uzyskały niepodległość.

4. Uppsala 4-20 VII 1968: Spójrz, czynię wszystko nowym

Zgromadzenie przyjęło kolejnych nowych członków i przebiegało pod znakiem nadziei związanych z II Soborem Watykańskim (1962-1965). Temat zgromadzenia podjął zachodzące na świecie zmiany polityczne i społeczne (rasizm. „trzeci świat” oraz „rewolucja”).

Jako główny mówca był przewidziany pastor baptystów w USA oraz działacz na rzecz praw człowieka, Martin Luther King, jednak na kilka dni przed obradami zgromadzenia generalnego zginął w zamachu.

5. Nairobi 23 XI-10 XII 1975: Jezus Chrystus wyzwala i jednoczy

Tak razem z młodymi Kościołami śpiewali uczestnicy pierwszego w Afryce zgromadzenia ogólnego ŚRK. Ta dekada, cechująca się rosnącą świadomością „granic wzrostu” przyniosła dekolonizację niemal całego kontynentu afrykańskiego, ale także globalny kryzys, który dusił obudzone nadzieje.

W latach 1973-1984 sekretarzem generalnym ŚRK był pastor Kościoła metodystów, Philip Alford Potter z Dominiki, niewielkiego wyspiarskiego państewka na Karaibach. Był pierwszym pełniącym tę funkcję przedstawicielem kraju postkolonialnego. Jego żona była później biskupką w niemieckiej Lubece, gdzie w 2015 roku Potter zmarł.

6. Vancouver (Kanada), 24 VII-10 VIII 1983: Jezus Chrystus – życie świata

W kanadyjskim Vancouver nowego znaczenia nabrały wspólne nabożeństwa. Z dialogu nad dokumentem „Chrzest, Eucharystia i urząd” oraz doświadczeń z tzw. „liturgią Limy” (formularz przebiegu ekumenicznego nabożeństwa eucharystycznego) zrodziły się nowe nadzieje na większą wspólnotę. Pierwsze nabożeństwo w tej formie odprawiono w Limie w 1982 roku, stąd nazwa. Obrady toczyły się ponadto w cieniu zagrożenia nuklearnego oraz neokolonializmu (apartheid).

7. Canberra 7-20 II 1991: Przyjdź Duchu Święty – odnów całe stworzenie

Po raz pierwszy temat ŚRK odniósł się do trzeciej Osoby Trójcy Świętej. Tematyka „pokoju i ochrony stworzenia” mocno zyskała na znaczeniu w ruchu ekumenicznym lat 80.

8. Harare (Zimbabwe), 3-14 XII 1998: Nawracajcie się do Boga – cieszcie się w nadziei

W 50 lat od powstania ŚRK jej członkowie odnowili swoje zobowiązania pozostawania w jedności. Delegaci przyrzekli kontynuować swoją solidarność z afrykańskimi gospodarzami obrad. Zgromadzenie postanowiło ponadto powołać komisję współpracy z prawosławiem. Obrady zgromadzenia poprzedził festiwal w ramach Dekady Przezwyciężania Przemocy „Kościoły solidarne z kobietami”. W latach 1992-2003 sekretarzem generalnym ŚRK był niemiecki teolog, pastor luterański Konrad Raiser.

9. Porto Alegre (Brazylia), 14-23 II 2006: W Twojej łasce, Boże, przemieniaj świat

Zgromadzenie generalne w brazylijskim Porto Alegre było jednym z najbardziej reprezentatywnych spośród dotychczasowych zgromadzeń ŚRK. Uczestniczyło w nim 4 000 osób, delegatów z 348 Kościołów członkowskich oraz obserwatorów z całego świata.

Były to pierwsze obrady zgromadzenia generalnego ŚRK na kontynencie południowoamerykańskim, gdzie bardzo dynamicznie rozwijało się życie wspólnot wyznaniowych. Zgromadzenie zajęło się kluczowymi problemami jedności chrześcijańskiej i przyjęło dokument „Powołani, aby być jednym Kościołem”.

10. Busan (Pusan, Korea Południowa) 30 X-8 XI 2013: Boże życia, wskaż nam drogę sprawiedliwości i pokoju

Busan (Pusan) – drugie co do wielkości miasto Korei Południowej – było gospodarzem 10. zgromadzenia generalnego ŚRK. Już po raz drugi obrady toczyły się w Azji, tym razem w podzielonym kraju (Korea Północna). W Busan rozpoczęła się „Pielgrzymka sprawiedliwości i pokoju”, która prowadzi również do 11 zgromadzenia generalnego w Karlsruhe. Inicjatywa ma na celu rozwijanie akcji pielgrzymek klimatycznych na świecie. Pierwsza taka ekumeniczna droga pielgrzymkowa w 2015 roku prowadziła z niemieckiego Flensburga do Paryża, gdzie obradowała międzynarodowa konferencja klimatyczna.

Od 1 stycznia 2010 przez dwie pięcioletnie kadencje sekretarzem generalnym był pastor luterański z Norwegii, Olav Fykse Tveit, który od maja 2020 roku jest biskupem swego Kościoła w Norwegii. Od tego czasu funkcja sekretarza generalnego ŚRK jest nieobsadzona.

Nowym sekretarzem generalnym Światowej Rady Kościołów (ŚRK) będzie Jerry Pillay z RPA. W latach 2010-2017 był on przewodniczącym Światowej Wspólnoty Kościołów Reformowanych. Swój urząd prezbiteriański historyk Kościoła z uniwersytetu w Pretorii obejmie 1 stycznia 2023 roku. Do tego czasu funkcję sekretarza generalnego pełni prawosławny duchowny, 66-letni ks. Ion Sauca z Rumunii, dotychczasowy zastępca sekretarza generalnego.