„Zapiski” ks. Antoniego Szymańskiego – nowa publikacja Wydawnictwa Instytutu De Republica

– Ks. prof. Antoni Szymański był intelektualistą wysokiej klasy a jednocześnie człowiekiem bardzo zaangażowanym w życie społeczne Polski 20-lecia międzywojennego – przekonywali uczestnicy spotkania promocyjnego „Zapisków” ks. Antoniego Szymańskiego, wydanych przez Instytut De Republica. To pierwsze wydanie drukiem zapisków z lat 1929 – 1934, które przechowywane są w Bibliotece Uniwersyteckiej. Prezentacja książki zorganizowana przez KAI odbyła się dziś w siedzibie Sekretariatu KEP w Warszawie.

„Zapiski”, których opracowania podjął się ks. prof. dr hab. Antoni Dębiński, przynoszą liczne interesujące i nieznane dotąd fakty z dziejów II Rzeczpospolitej, zwłaszcza dotyczące stosunków politycznych, religijnych i społecznych. Publikacja jest pierwszą w serii „Rękopisy odnalezione” Wydawnictwa Instytutu De Republica.

Prowadzący spotkanie red. Marcin Przeciszewski podkreślił, że ks. prof. Antoni Szymański to jeden z najwybitniejszych i znaczących intelektualistów katolickich 20-lecia międzywojennego, wybitny ekspert od nauczania społecznego Kościoła, rektor KUL, osoba bliska kard. Hlondowi i kapłan związany z bardzo ciekawym intelektualnie środowiskiem „Odrodzenie”.

Ks. prof. dr hab. Antoni Dębiński, który podjął się opracowania „Zapisków” podkreślił, że ks. prof. Szymański był intelektualistą wysokiej klasy, specjalistą od katolickiej nauki społecznej, którą de facto usytuował jako dyscyplinę akademicką, dając jej podstawy metodologiczne.

Ks. Szymański miał też okazję uczestniczyć w ważnych dyskusjach, spotykać ważne osobistości życia publicznego, co czyni jego spostrzeżenia bardzo cennymi, a pod pewnymi względami są one unikatowe. Ks. prof. Dębiński zwrócił również uwagę na znaczenie „Zapisków” dla poznawania historii KUL, z którym to uniwersytetem ks. prof. Szymański związany był od samych jego początków.

O bogatych, wręcz unikalnych zbiorach, jakie kryje Biblioteka Uniwersytecka KUL, mówiła jej dyrektor, dr Katarzyna Kołakowska. Jak zaznaczyła, zapiski ks. prof. Szymańskiego były tam przechowywane od momentu ich przekazania, w oddziale zbiorów specjalnych. Podkreśliła, że dział kryje m.in. takie skarby, jak Archiwum Filomatów z rękopisami Mickiewicza, archiwum gen. Prądzyńskiego, ogromny zasób związany z historią Lubelszczyzny, czy też spuścizny kandydatów na ołtarze.

– Czytając te zapiski odkrywamy człowieka bardzo prawego, który porusza się w okolicznościach bardzo trudnych – powiedział o. dr Michał Mrozek OP z Rady Naukowej Instytutu De Republica. Jak podkreślił, w „Zapiskach” rektor Szymański jawi się jako osoba dokonująca świadomych trudnych wyborów, za które trzeba zapłacić cenę a jednocześnie jako osoba umiejętnie godząca rozmaite interesy po to, by nie tworzyć niepotrzebnych napięć.

Wydane obecnie „Zapiski” pochodzą z czasu, kiedy ich autor pełnił funkcję dziekana Wydziału Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego i z czasu początków sprawowania urzędu rektora. Teksty sporządzane były nieregularnie, z różną częstotliwością. W danym miesiącu powstawała jedna lub kilka notatek, w niektórych miesiącach (np. wakacyjnych) nie było wpisów. Wszystkie zostały napisane ręcznie, wiecznym piórem na atrament, na ogół wyraźnie i czytelnie, na kartkach w kratkę, w dwóch zeszytach z czarnymi tekturowymi okładkami.

Co ciekawe, można domniemywać, że istniały także wcześniejsze notatki, sprzed 1929 roku, bowiem w pierwszym brulionie ks. Szymański własnoręcznie napisał: „Zeszyt II”. Należy również przypuszczać, że autor kontynuował spisywanie swoich refleksji także w kolejnych latach, ale zapiski te zaginęły lub zostały zniszczone w czasie zajęcia budynku KUL przez Niemców w listopadzie 1939 roku.

„Zapiski” stanowią interesujące świadectwo nie tylko aktywności ich autora. Zawierają wiele spostrzeżeń i uwag odnoszących się do ówczesnego życia społecznego, politycznego i kościelnego. Odzwierciedlają organizację szkolnictwa wyższego w II Rzeczypospolitej oraz są cennym źródłem wiedzy na temat historii katolickiej Wszechnicy w Lublinie w okresie międzywojennym. Publikacja może też stanowić cenne źródło do biografii wielu postaci ówczesnego życia publicznego.

– Czytelnika zainteresują także przywoływane w diariuszu wypowiedzi, nieoficjalne rozmowy i „tajne” narady prowadzone bezpośrednio przez autora (lub przywoływane przez jego interlokutorów) z najwybitniejszymi osobistościami schyłku II Rzeczpospolitej jak: prezydent Ignacy Mościcki, kardynał Aleksander Kakowski, wicepremier Józef Beck, Wojciech Korfanty, ówczesny prymas August Hlond czy ks. Stefan Wyszyński – późniejszy prymas.

Przechowywane w Bibliotece Uniwersyteckiej KUL „Zapiski” ks. Szymańskiego od kilku lat dostępne są w wersji cyfrowej, jednak dotychczas nie zostały wydane drukiem.

Książka „Zapiski” ks. Antoniego Szymańskiego jest pierwszą w serii „Rękopisy odnalezione” Wydawnictwa Instytutu De Republica. Projekt ma na celu publikację manuskryptów odnalezionych w depozytach bibliotek, które nigdy wcześniej nie zostały wydane drukiem. W zbiorze znajdą się zarówno rękopisy historyczne, prawnicze, teologiczne jak i wspomnienia pisarzy oraz poetów, a także inne teksty literackie.

Galeria zdjęć (9 zdjęć)

***
Ks. Antoni Szymański (1881-1942) – duchowny, znawca katolickiej nauki społecznej, działacz społeczny, pedagog, publicysta, najwybitniejszy przedstawiciel katolickiej myśli społecznej w II Rzeczypospolitej, profesor i rektor KUL.

Po przyjęciu święceń w 1904 roku studiował w Wyższym Instytucie Filozoficznym w Katolickim Uniwersytecie w Leuven w Belgii w zakresie filozofii i nauk społecznych. Powracając do kraju podjął się prowadzenia wykładów w Wyższym Seminarium Duchownym we Włocławku, pracując jednocześnie w redakcji czasopisma teologicznego „Ateneum Kapłańskie”. Pełnił w nim najpierw funkcję współredaktora, a następnie redaktora. Opublikował tam blisko 60 artykułów.
W 1918 roku przyjął zaproszenie ks. Idziego Radziszewskiego, twórcy i pierwszego rektora Katolickiego Uniwersytetu w Lublinie, i włączył się w proces organizowania lubelskiej Wszechnicy. Objął stanowisko profesora nadzwyczajnego i prowadził wykłady dla studentów Wydziału Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych, Wydziału Prawa Kanonicznego oraz Wydziału Nauk Humanistycznych.

W 1919 roku uzyskał habilitację w zakresie socjologii chrześcijańskiej na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Jagiellońskiego, a w 1924 roku na macierzystej uczelni objął stanowisko profesora zwyczajnego.

Pracując w KUL, pełnił różne funkcje: dziekana i prodziekana Wydziału Prawa Kanonicznego i Nauk Moralnych, dziekana Wydziału Prawa i Nauk Społeczno-Ekonomicznych oraz wicerektora. Po nagłej śmierci ks. Radziszewskiego, pierwszego rektora, i po rezygnacji ze stanowiska Jacka Woronieckiego OP, drugiego z kolei rektora lubelskiej Wszechnicy, dwa razy pełnił obowiązki rektora. Stanowisko to piastował aż do śmierci w 1942 roku. Był piątym z kolei rektorem KUL.