Powstanie cmentarz wojenny dla żołnierzy NSZ ze zgrupowania „Bartka”

W Kamesznicy na Żywiecczyźnie, u stóp Baraniej Góry, powstanie w przyszłym roku cmentarz wojenny, na którym spoczną Żołnierze Wyklęci z oddziału NSZ kpt. Henryka Flamego „Bartka” – zapowiedział 26 października prezes IPN dr Karol Nawrocki podczas ceremonii odsłonięcia tablicy – będącej kamieniem węgielnym planowanej nekropolii.

„Będzie to jedyny tak wyjątkowy cmentarz w skali Polski” – podkreślił prezes IPN i sprecyzował, że cmentarz wojenny w Kamesznicy ma zostać otwarty wiosną 2023 r. W ceremonii odsłonięcia tablicy wzięli m.in. udział wicewojewoda śląski Jan Chrząszcz oraz wójt Milówki Robert Piętka. Samorządowiec zaznaczył, że Kamesznica leży u stóp Baraniej Góry, gdzie niegdyś stacjonowali żołnierze Flamego, dlatego, jego zdaniem, jest to najwłaściwsze miejsce ich pochówku.

Dyrektor Biura Upamiętniania Walk i Męczeństwa Adam Siwek wyjaśnił, że cmentarz ma pomieścić szczątki wszystkich żołnierzy zgrupowania „Bartka”, którzy zostali zamordowani w operacji „Lawina”, jaką przeprowadziły siły bezpieczeństwa komunistycznego aparatu. Zaznaczył, że dotąd odnaleziono szczątki około połowy ofiar tej zbrodni. „Na 17 grobach znajdą się nazwiska żołnierzy NSZ, którzy zostali zidentyfikowani” – zapewnił.

IPN poinformował, że na dwóch działkach koło cmentarza komunalnego w Kamesznicy o łącznej powierzchni ponad 1000 m² znajdzie się 100 indywidualnych grobów. „Jako dominantę – główny element cmentarza zaprojektowano pięciometrowy pomnik w formie ściany, w której wycięty jest profil krzyża – dla żołnierzy, którzy dotychczas krzyża nie mieli. Orzeł wojskowy z 1939 roku, godło NSZ – krzyż NSZ oraz motyw ryngrafu należącego do Henryka Flame umieszczono w górnej części prawego skrzydła. Przez prześwit w formie krzyża od strony drogi widać Baranią Górę i rejon, w którym pod szczytem znajdował się ostatni bunkier zgrupowania ‘Bartka’” – poinformował IPN.

Zgrupowanie NSZ dowodzone przez kpt. Henryka Flamego „Bartka” operowało na terenie Śląska Cieszyńskiego od maja 1945 r. do września 1946 r. Największa aktywność oddziału, liczącego około 200 osób, przypadła na wiosnę 1946 r., czego ukoronowaniem było zajęcie 3 maja Wisły i urządzenie defilady z udziałem ponad połowy zgrupowania.

W połowie 1946 r. Urząd Bezpieczeństwa wprowadził do oddziału swoich agentów, którzy upozorowali przerzut żołnierzy na Zachód. W kolejnych transportach we wrześniu 1946 r. ciężarówkami ze Szczyrku i Wisły zostało wywiezionych w rejon Opolszczyzny około stu uzbrojonych żołnierzy NSZ. Żaden z nich nie wrócił, żaden nie dotarł na Zachód. Sam dowódca, który nie wyjechał z innymi, zginął 1 grudnia 1947 r. po wcześniejszym ujawnieniu się. Został zamordowany przez milicjanta strzałem w plecy w Zabrzegu koło Czechowic-Dziedzic.

W wyniku prac archeologicznych prowadzonych przez IPN udało się odnaleźć dwa miejsca pogrzebania szczątków ofiar komunistycznej zbrodni w rejonie miejscowości Dworzysko i Stary Grodków. Projektowany cmentarz wojenny w Kamesznicy ma być ich docelowym miejscem pochowania.