40. rocznica powstania Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom

Dwanaście osób, w tym pośmiertnie bp Jan Michalski, otrzymało Medale Marszałka Województwa Kujawsko-Pomorskiego „Unitas Durat Palatinatus Cuiaviano-Pomeraniensis” – w uznaniu zasług na rzecz walki o niepodległość RP i prawa człowieka. Uroczystość ich wręczenia odbyła się w Klubie Altruist przy bydgoskiej bazylice św. Wincentego a Paulo, gdzie świętowano 40. rocznicę powstania Prymasowskiego Komitetu Pomocy Osobom Pozbawionym Wolności i ich Rodzinom.

To społeczno-kościelna instytucja charytatywna, powołana pod patronatem prymasa Józefa Glempa – 17 grudnia 1981 – w reakcji na internowanie działaczy politycznych i ludzi kultury, po wprowadzeniu stanu wojennego. Zorganizowany w warszawskim kościele św. Marcina komitet, niósł pomoc internowanym oraz ich rodzinom, gromadził informacje o losie i miejscu pobytu represjonowanych, udzielał pomocy prawnej, dostarczał uwięzionym paczki z żywnością, lekarstwami i zimową odzieżą.

Komitet udzielił pomocy ok. 17 tys. ofiar stanu wojennego. Podobne powstały w innych diecezjach pod patronatem lokalnych biskupów. – W Bydgoszczy działał on przy bazylice. Zaangażowane osoby służyły w różnych sekcjach, niosąc szeroką pomoc prawną, medyczną, charytatywną. Dzisiaj chcemy je uhonorować – powiedział ks. dr Michał Damazyn.

Adiunkt w Centrum Badania Historii „Solidarności” i Oporu Społecznego w PRL UMK w Toruniu przypomniał postać ks. Józefa Kutermaka CM, żyjącego w latach 1936-1996. Kapłan był związany ze środowiskiem solidarnościowym. To on wraz z ks. Antonim Strycharzem CM zorganizował przy bazylice komitet. – Kaplica, w której w czasie pandemii mieszkali bezdomni, była w czasach komuny ostoją dla tych, którzy uciekali przed milicją, czy ZOMO – powiedział proboszcz ks. Sławomir Bar CM, wskazując na rolę Kościoła i duchownych. – Wracając do wydarzeń sprzed czterech dekad, spoglądając w przyszłość, wiem jedno, że jako kapłani musimy być przejrzyści w tym, co robimy. Mamy być idealistami, którzy fascynują się Bogiem. Tym, który kocha każdego człowieka. Bo – jak mówił Jan Paweł II – człowiek jest drogą Kościoła – dodał ks. Bar CM.

Z okazji rocznicy Poczta Polska S.A. wydała okolicznościową kartę oraz znaczek z wizerunkiem ks. Józefa Kutermaka CM.

W czasie krótkiej sesji popularno-naukowej wystąpił m.in. prof. Wojciech Polak, który przypomniał, że w dziejach narodu polskiego Kościół wielokrotnie odgrywał kluczową rolę. – Zwłaszcza wtedy, kiedy musiał w jakimś sensie zastępować pewne elementy suwerennego państwa – mówił, wskazując m.in. na osobę prymasa. Profesor Polak dodał, że Kościół oprócz prowadzenia człowieka do Boga, odnosił się do problemów społecznych, politycznych i gospodarczych, ponieważ „miał swój głos”, z którym mógł docierać do szerszego grona odbiorców.

Historyk UMK w Toruniu oraz członek Kolegium IPN dodał, że miejsca, w których działał komitet, były nie tylko przestrzenią udzielania pomocy materialnej. – Tutaj odbywały się spotkania „Solidarności” podziemnej. Można było spokojnie porozmawiać i mieć pewność, że nikt nie będzie nas obserwował. Stąd działalność tych komitetów pod skrzydłami Kościoła niosła ze sobą wiele pozytywnych aspektów – powiedział prof. Wojciech Polak. – Komitet funkcjonował w tym miejscu – na pierwszym i drugim piętrze. Natomiast magazyn znajdował się w piwnicach domu Księży Misjonarzy – wspominał dr Stefan Pastuszewski.

Według niego działalność komitetu była niczym innym, jak społeczno-charytatywną odpowiedzią na represje stanu wojennego. – Prowadzono rejestr osób represjonowanych, które zgłaszały rodziny i znajomi. Informowano o czynnościach, które należy podjąć, by ulżyć sytuacji uwięzionych. Angażowano obrońców sądowych, przekazywano informacje do episkopatu, warszawskiego komitetu, skąd co pewien czas otrzymywano wsparcie finansowe i rzeczowe. Dary zagraniczne pozyskiwano z punktu charytatywnego przy parafii Świętego Krzyża w Bydgoszczy, a środki finansowe ze zbiórek społecznych, darowizn i comiesięcznych składek w wybranych parafiach – dodał dr Pastuszewski.

W komitecie, w różnych okresach, działało od 20 do 30 osób. Wśród wyróżnionych medalem znaleźli się także: Elżbieta Ameryk, śp. Ludwika Ameryk, Elżbieta Marciniak-Cierzniakowska, Małgorzata Perucka, Halina Petrykowska, Danuta Siewkowska, Maria Szłapińska, Barbara Tokarczuk, Teresa Trzcińska, Elżbieta Warzocha, Jerzy Ziółkowski.

Spotkanie w Klubie Altruist poprzedziła Msza św., której w Kaplicy Matki Boskiej Częstochowskiej przewodniczył bp Krzysztof Włodarczyk. Eucharystię razem z nim sprawowali: ks. dr Michał Damazyn i ks. kan. Karol Glesmer, który odebrał medal przyznany bp. Janowi Michalskiemu. – To okazja do przypomnienia tamtych wydarzeń, ale i dobra, które się działo poprzez czyny konkretnych osób – mówił bp Włodarczyk, dziękując obecnym na modlitwie.

Fot. Marcin Jarzembowski / diecezja.bydgoszcz.pl