Kielce: promocja książki o stanie badań nad pomocą Polaków wobec Żydów podczas II wojny światowej

„Stan badań nad pomocą Żydom na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką – przegląd piśmiennictwa” to tytuł publikacji naukowej pod redakcją dr. Tomasza Domańskiego i dr Alicji Gontarek, której promocja odbyła się dzisiaj w Centrum Edukacyjnym IPN „Przystanek Historia” w Kielcach.

W dyskusji o książce wzięli udział historycy zajmujący się m.in. relacjami polsko-żydowskimi w okresie niemieckiej okupacji: dr Tomasz Domański – Delegatura IPN w Kielcach, dr Alicja Gontarek – Oddziałowe Biuro Badań Historycznych IPN w Lublinie/Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej oraz dr hab. Edyta Majcher-Ociesa – Instytut Historii Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach.

Debatę poprowadził dr hab. prof. UJK Jerzy Gapys z Instytutu Historii UJK w Kielcach.

Publikacja powstała w ramach centralnego projektu badawczego IPN „Dzieje Żydów w Polsce i stosunki polsko–żydowskie w latach 1917–1990”, której redaktorem jest dr Tomasz Domański.

Jak przekonywał, temat, wbrew obiegowym opiniom, że „wszystko już na ten temat powiedziano”, wciąż stanowi słabo rozpoznany przez naukę obszar. – Jest otwartym polem badawczym dla historyków, literatura jest niekompletna – powiedział Domański.

Tom „Stan badań nad pomocą Żydom na ziemiach polskich pod okupacją niemiecką – przegląd piśmiennictwa” składa się z trzech części. W dwóch pierwszych przedstawiono specyfikę okupacji niemieckiej w Polsce, okupacyjne uwarunkowania świadczenia pomocy oraz stan wiedzy na temat działań ratowniczych podejmowanych na rzecz Żydów przez dyplomację polską.

Zasadnicze rozważania poczyniono w części najważniejszej – trzeciej, na którą składają się studia poświęcone poszczególnym województwom. – Powstało 17 prac dotyczących 17. województw z czasów II RP, w efekcie badań prowadzonych przez delegatury IPN – mówi dr Domański w rozmowie z KAI.

Obejmują one analizę badanego terenu wraz z ujęciem statystycznym ludności polskiej i żydowskiej oraz zagadnienie relacji polsko-żydowskich w okresie dwudziestolecia międzywojennego i Zagłady.

W ostatniej części każdego studium zaprezentowano dotychczasowy dorobek piśmienniczy poświęcony pomocy Żydom pod okupacją niemiecką, między innymi w zakresie pomocy indywidualnej, zorganizowanej, wsparcia Kościoła katolickiego, Żegoty, stratom osobowym w wyniku udzielanego wsparcia, a więc tym zagadnieniom, które dotychczas podejmowano najczęściej.

Szerokie badania literaturoznawcze, wbrew obiegowym opiniom, wyraźnie dowodzą, że pisarstwo historyczne poświęcone problematyce pomocy niesionej przez Polaków Żydom dalekie jest od postawienia końcowej kropki. Zebrany w tomie materiał może być punktem odniesienia dla kolejnych badaczy. Redaktorzy tomu liczą, że zgromadzenie w jednym miejscu wyników badań na temat pomocy udzielanej Żydom przez Polaków i innych obywateli polskich w czasie II wojny światowej zachęci do podjęcia tej problematyki w szerszym niż dotychczas zakresie.